NVWA: ‘Leeftijdsgrens voor vapes eenvoudig te omzeilen’

Jongeren onder de 18 jaar kunnen makkelijk aan elektrische sigaretten, oftewel vapes, komen. Simpelweg door de leeftijdscontrole online te omzeilen of de vapes te laten bezorgen. “Zorgwekkend”, zegt de NVWA. De toezichthouder onderkent het probleem, maar controleren blijkt lastig.

Een vape is een elektronische sigaret waarbij een vloeistof met een mengsel van smaakjes wordt verdampt. De verkoop daarvan aan minderjarigen is verboden. Toch kunnen jongeren gemakkelijk aan vapes komen, bijvoorbeeld door de leeftijdscontrole via websites te omzeilen. 

Dat zeggen 12- en 13-jarige kinderen tegen Zembla. Ze vertellen hoe makkelijk het is om aan vapes te komen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bevestigt dit beeld.

De13-jarige Gabriel laat zien hoe makkelijk het is om vapes te kopen:

Zo vertelt een van de kinderen Gabriel in onze uitzending: “Je kan ze gewoon online bestellen of je kan ze laten bezorgen. Dan kun je ze thuis laten bezorgen of via een PostNL-punt of DHL-punt en daar kan je ze gewoon ophalen.”

Zelf kwam de 13-jarige Gabriel ook makkelijk in aanraking met vapes. “Een sigaret is tabak en dat is niet heel lekker. Dit heeft gewoon een fruitsmaakje en is gewoon heel erg zoet. Ik dacht: het is lekker dus dan kan het niet zo slecht zijn.” Gabriel kreeg tijdens het voetballen last van zijn longen en is er na een gesprek met zijn ouders mee gestopt. Hij zegt dat hij de vapes van een vriend kreeg, die de vapes bij dealers kocht.

Volgens Wanda de Kanter, longarts en anti-tabaksactivist, is dit een groot probleem. “Je kan werkelijk op elke straathoek vapes kopen en er wordt niet op gecontroleerd.”

Het is de NVWA die moet controleren of verkopers van e-sigaretten zich aan de regels houden. Maar dit is moeilijk te controleren. “Wij moeten met eigen ogen zien dat de verkoper vapes of tabaksproducten verkoopt aan een minderjarige. Als het gaat om de online verkoop dan moeten wij constateren dat dit moeilijk te handhaven is”, zegt de toezichthouder.

Daarnaast stelt de NVWA dat ze te weinig mensen hebben om goed te kunnen controleren. “De pakkans bij het niet naleven van de leeftijdscontrole bij de bezorging is uiterst gering, omdat dit met de beschikbare capaciteit op heterdaad moet worden gedaan.”

Lees hier meer over de inspectieresultaten van de NVWA:

De NVWA controleert op twee manieren of verkopers van e-sigaretten zich aan de regels houden. Bij testkoopinspecties gebruikt de NVWA 17-jarige testkopers. Bij observatie-inspecties verzamelt de NVWA informatie door middel van observaties en gesprekken met aanwezige jongeren op locatie. Die informatie wordt gebruikt om risicobedrijven in beeld te brengen.

In 2021 zijn er 1635 testkoopinspecties uitgevoerd door de NVWA, waarbij 617 boetes zijn opgelegd. Dat blijkt uit de inspectieresultaten uit 2021. Bij kleine supermarkten en horeca werden relatief de meeste boetes uitgedeeld. Daarnaast zijn er 3469 observatie-inspecties uitgevoerd, waarbij 69 boetes voor overtreding van de leeftijdsgrens zijn opgelegd. De boete varieert van 1360 tot 9000 euro.

Volgens de NVWA erkent het ministerie van Volksgezondheid het handhavingsprobleem bij de online verkoop van vapes aan minderjarigen. Daarom wil het ministerie de verkoop van vapes op internet in 2023 verbieden. Maar, stelt de toezichthouder: “De verkoop van vapes door jongeren onderling, bijvoorbeeld via berichtenservices, kunnen daarmee niet eenvoudig een halt worden toegeroepen.”

Nieuwe controles met minderjarige testkopers (UPDATE 12 april 2023)

Ruim vijf maanden na bovenstaand bericht, blijkt nog steeds dat minderjarigen te gemakkelijk aan vapes komen. Dat constateerde de NVWA opnieuw, nu op basis van inspecties in Den Haag in het afgelopen weekeinde. Hierbij zette de autoriteit 17-jarige testkopers in.

De NVWA controleerde 35 winkels in verschillende delen van de stad (vooral kleine supermarkten en avondwinkels) op de verkoop van vapes en sigaretten aan jongeren beneden de achttien. In 23 ervan werd niet naar een identiteitskaart gevraagd en werden sigaretten en tabak verkocht aan minderjarigen.

Deze winkels gaan op rapport en krijgen een boete.

De NVWA controleert naar aanleiding van meldingen of op plekken waar de risico's op overtredingen het grootst zijn. Ook bij eerdere controles van de NVWA bleek dat jongeren nog simpel aan tabak en vapes kunnen komen. Winkeliers, gebruikers en hun omgeving (zoals ouders en scholen) moeten zich ook bewust zijn van de gevaren van het gebruik van dit soort producten, benadrukt de NVWA.