Met de Internal Market Bill, de wet die een streep zet door de afspraken tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie over de status van Noord-Ierland, zet de Britse regering niet alleen de relatie met de EU op het spel. In Noord- Ierland wordt gevreesd dat door de Brexit, waar deze wet een onderdeel van is, de Noord-Ierse spanningen weer zullen oplaaien. “Het zal onvermijdelijk tot aanvallen op grensinstallaties leiden”, zegt Daire McKenna over de Brexit, de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Voor de camera van Zembla benadrukken Mckenna en andere ‘dissidente republikeinen’, die een hereniging met de Ierse republiek willen, dat de strijd nog niet voorbij is. Een 'harde' grens tussen Noord-Ierland en de EU, als gevolg van de Brexit, is hen een doorn in het oog.
Juist om een conflict in Noord-Ierland te voorkomen hebben de regering- Johnson en de EU afgesproken dat er tussen Schotland en Noord-Ierland op zee een grens zou komen. Dat zou die harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland overbodig maken.
Maar door nu op die afspraak met de EU terug te komen, staat de Noord-Ierse kwestie weer op scherp. Het is een provocatie in de ogen van de radicale republikeinen, omdat het de door hen zo gehate opdeling van Ierland bevestigt.
Broze vredeDecennialang is Noord-Ierland het toneel van geweld tussen republikeinen en Britse loyalisten. Tijdens deze 'Troubles' vallen 3500 doden. Het geweld slaat ook over naar Nederland als het Ierse Republikeinse Leger, de IRA, in 1988 en 1990 aanslagen pleegt op Britse militairen die net over de grens in Duitsland zijn gelegerd en ons land bezoeken.
Sinds 1998 is er sprake van een broze vrede. Maar begin vorig jaar doodt de zogenoemde New IRA per ongeluk een Britse journaliste. Eind januari verijdelt de politie in Belfast een bomaanslag op een veerboot. De poging wordt geclaimd door een andere beweging, de Continuity IRA. En in augustus arresteert de Noord-Ierse politie, met hulp van de inlichtingendienst MI5, tien vermeende New IRA-leden die ervan worden verdacht explosieven in handen te willen krijgen.
Hoe groot is de kans op een terugkeer van het IRA- geweld? Zembla reist af naar Noord-Ierland en onderzoekt of de Brexit de lont in het Noord-Ierse kruitvat is.
Bekijk hier de eerste beelden uit 'Brexit, de lont in het Noord-Ierse kruitvat'