Nieuwe constructie voor Kroondomein het Loo?

De koning heeft een nieuwe subsidieaanvraag gedaan voor Kroondomein het Loo. Dat roept vragen op: want wat verandert er precies? Een groot deel van Kroondomein Het Loo gaat alsnog in het najaar dicht voor bezoekers. Dat is tegen de zin van de Tweede Kamer die in 2018 een motie aannam voor het jaarrond openstellen van het natuurgebied. Ook krijgt koning Willem-Alexander bijna net zoveel subsidie voor het onderhoud, als in de afgelopen jaren. Een subsidie die omstreden was, toonde Zembla aan. 

Vandaag werd bekend dat Koning Willem-Alexander afziet van een deel van de subsidie voor het onderhoud van Kroondomein Het Loo. Dat zou betekenen dat hij een deel van het Kroondomein drie maanden per jaar kan sluiten voor bezoekers, net zoals in de voorgaande jaren. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst is dit “om het unieke karakter van het natuurgebied en de rust en stilte die daarbij hoort, te kunnen behouden.” Maar óók voor de jacht. 

Het Veluwse natuurgebied wordt beheerd door de koning maar is eigendom van de Staat. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) verstrekte in de periode 2016 - 2021 in totaal € 4,7 miljoen natuursubsidie aan de koning. De koning heeft nu voor de periode van zes jaar €4,2 miljoen euro subsidie aangevraagd.

Het hele Kroondomein bestaat ongeveer uit 6700 hectare. Ongeveer 1300 hectare bos is het hele jaar geopend, dit zijn de randgebieden van het Kroondomein. 1600 hectare (rustgebieden, ecoducten) is sowieso gesloten voor het publiek. Ongeveer 3400 hectare, het midden van het Kroondomein, gaat drie maanden per jaar dicht en negen maanden per jaar open voor het publiek.

De koning ziet dus in de nieuwe aanvraag af van de subsidie voor het onderhoud van die 3400 hectare. Een subsidie én sluiting van dit gebied had namelijk niet gemogen: afgelopen september maakte demissionair minister Schouten (LNV) bekend dat koning Willem-Alexander het landgoed Kroondomein Het Loo niet meer jaarlijks mag afsluiten als hij de subsidie voor het beheer ervan wil behouden. Dit besluit volgde op de onthullingen van Zembla in de uitzending ‘Koninklijke Constructies’ waarin te zien was dat de subsidie die de koning tussen 2016 en 2021 kreeg, onrechtmatig is. “Het is een grote juridische janboel. Er klopt helemaal niks van”, zei emeritus-hoogleraar notarieel recht Martin Jan van Mourik tegen Zembla. 

Voor andere subsidieontvangers geldt namelijk dat ze het terrein minstens 358 dagen per jaar moeten openstellen voor publiek, maar de koning was zonder duidelijke reden vrijgesteld van die openstellingsverplichting.

De koning kreeg tot nu toe 4,7 miljoen euro subsidie voor het hele landgoed. De nu aangevraagde subsidie voor ongeveer de helft van het natuurgebied is echter met 4,2 miljoen, niet veel lager. Hoe kan dat? Een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst verklaart: “Daar zijn eigenlijk twee redenen voor. De hoogte van de subsidie die je kunt aanvragen is per 1 januari 2022 bijgesteld. Daarbij zijn de kosten voor het onderhoud ook gestegen. Het tweede is dat het deel waar nu geen subsidie voor aangevraagd is, voor een groot deel uit bos bestaat. Voor een bos geldt een relatief laag subsidietarief en daarom is ook het aandeel in het totaalbedrag lager. Dat leidt ertoe dat er per jaar een ton minder subsidie wordt verstrekt.”  

De Rijksvoorlichtingsdienst legt uit dat voor deze vorm van subsidie gekozen is omdat het Kroondomein een ‘natuurvolgend beheer’ hanteert. “Dat is altijd zo geweest, en daarom is die keus gemaakt. Dit gebied heeft die rust en stilte nodig.” Toch wordt er ook in die drie maanden sluiting gejaagd, onder andere ook door de koning zelf. “Dat klopt”, zegt de RVD, “maar dat hoort ook bij natuurbeheer. De wildpopulatie moet op peil gehouden worden. Dat gebeurt niet alleen in het Kroondomein maar ook op de Veluwe.” 

Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren vindt het onacceptabel dat het Kroondomein nu toch weer dicht gaat drie maanden per jaar. “Ik vind het niet chique van de koning, want in de Kamer wordt al vanaf 2018 gezegd dat het Kroondomein het hele jaar open moet. Er is toen een motie aangenomen van de PvdD, die helemaal los stond van de vraag of de koning zich wel of niet hield aan de regels die hoorden bij de subsidieverstrekking. Het Kroondomein is een schenking aan het Nederlandse volk en wij willen daar twaalf maanden per jaar kunnen wandelen.”

Wassenberg verbaast zich ook over argument dat de sluiting zou dienen om de natuur meer rust te geven. “Dieren moeten rust krijgen in het broedseizoen, dat is in het voorjaar. Maar dan is het Kroondomein gewoon open. Ik denk dus eerlijk gezegd dat het niet is om de natuur rust te geven, maar de jagers.”

Niko Koffeman, voorzitter van Stichting De Faunabescherming noemt de nieuwe subsidieaanvraag "een bedenkelijke en schimmige zaak". Zijn stichting ageert al jaren tegen de subsidie en zegt dat de juridische procedure tegen de vorige subsidieverstrekking uit 2015 nog gaande is. Koffeman spreekt van "een grote juridische belazerij en obstructie" als het gaat om de subsidieverstrekking. “Het is oude wijn in nieuwe zakken. De koning heeft de lakeien opgedragen een andere rekensom te verzinnen met dezelfde uitkomst en zonder dat er materieel iets verandert aan ‘het genot van de jacht’”, stelt Koffeman. 

De subsidieaanvraag wordt ingediend bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) geeft de beschikking af. Minister Carola Schouten (LNV) heeft beloofd dat ze de Tweede Kamer informeert over de beoordeling van de aanvraag.