Nepnieuws in Nederland: ‘Nog geen reden voor paniek, maar blijf alert’

Nepnieuws of fakenieuws is informatie die niet op waarheid berust. De berichten worden via sociale media verspreid, vaak om de publieke opinie te beïnvloeden.

Volgens beide toezichthouders gaat het nu nog goed met de nieuwsmedia in Nederland. De nieuwsvoorziening is divers en kwalitatief goed. Maar er zijn risico's.

Verschraling van het nieuwsaanbod
Een daarvan is 'verschraling van het nieuwsaanbod'. “De verdere groei van sociale platforms kan ertoe leiden dat traditionele nieuwsaanbieders steeds meer ‘sensatie-content’ plaatsen. Daardoor verschraalt de kwaliteit van het nieuwsaanbod en komt een belangrijke functie van de media voor het bevorderen van de democratie onder druk te staan”, aldus ACM en CvdM.

Lees het hele rapport over nepnieuws van ACM en CvdM

De toezichthouders zien ook gevaar in wat ze noemen 'verdunning van de mediasector' . Ze doelen op de sterke toename van fusies en overnames die onderlinge concurrentie zouden kunnen belemmeren. ACM en CvdM wijzen op het belang van pluriformiteit van de media. “Concurrentie tussen nieuwsaanbieders versterkt de resistentie tegen nepnieuws”, vinden ze.

'Consumenten maken moeilijker onderscheid tussen nieuws, clickbait en nepnieuws'
Losse artikelen worden makkelijk online gedeeld, gelinkt en verspreid. Op sociale media zien consumenten verschillende soorten inhoud door elkaar heen en is het volgens ACM en CvdM moeilijker onderscheid te maken tussen advertenties, clickbait, nieuws of nepnieuws:

“Zo blijkt uit onderzoek dat ongeveer de helft van de consumenten zich niet kan herinneren van welke uitgever een bepaald nieuwsartikel afkomstig is als zij dit artikel hebben gelezen via sociale media.”

Vertrouwen in nieuws op sociale media veel lager dan radio en televisie
De meeste consumenten begrijpen volgens de onderzoekers dat ze op online platforms vaker nepnieuws of clickbait aan zullen treffen dan bij de directe kanalen van kwaliteitsmedia. “Uit onderzoek blijkt dat 38 procent van de mensen nieuws vertrouwt op sociale media, tegenover 79 procent op radio en 80 procent op televisie.”

ACM en CvdM concluderen dat er op dit moment geen reden is de noodklok te luiden over nepnieuws in Nederland. “We hebben een sterk mediastelsel, met een breed en pluriform aanbod dat goed wordt benut door de consument. Wel is het zaak alert te blijven.”

Aanbevelingen
Beide organisaties hebben enkele acties voorgesteld om ervoor te zorgen dat nepnieuws weinig voet aan de grond krijgt in Nederland. Zo zouden onlineplatforms maatregelen moeten nemen om nepnieuws te filteren, goede informatie beter vindbaar te maken en transparant te zijn over de manier hoe zij nieuws presenteren.

Volg ZEMBLA ook op LinkedIn