Nederlands onderzoek naar malariamedicijnen stopt definitief

Nederlandse ziekenhuizen staken voortijdig een groot onderzoek naar de behandeling van coronapatiënten met de medicijnen chloroquine en hydroxychloroquine. Het UMC Utrecht, dat de leiding had over het onderzoek, laat tegen het AD weten dat de studie definitief is stilgelegd.

Volgens de krant zijn de onderzoekers het vertrouwen kwijt dat de middelen, waar hoge verwachtingen over waren, een gunstig effect laten zien.

Het Nederlandse onderzoek werd onlangs al tijdelijk stilgelegd, net als andere onderzoeken wereldwijd, na een alarmerende publicatie in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Amerikaanse onderzoekers beweerden daarin dat coronapatiënten die hydroxychloroquine toegediend krijgen fors meer risico op overlijden lopen. Maar die studie bleek gestoeld op onbetrouwbare gegevens, onthulde de Britse krant The Guardian vorige week.

The Lancet en drie van de vier auteurs trokken het artikel uiteindelijk in. Vervolgens ging de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) weer aan de slag met proeven met het geneesmiddel.

Malariamedicijnen
De middelen chloroquine en hydroxychloroquine zijn decennia geleden ontwikkeld tegen malaria. Omdat de eerste berichten over toediening aan coronapatiënten veelbelovend leken, werd het Nederlandse onderzoek opgestart. De eerste resultaten laten echter "geen effect zien", meldt het UMC Utrecht. Bovendien worden steeds minder mensen met het coronavirus in Nederlandse ziekenhuizen opgenomen, aldus de onderzoekers. Voor betrouwbare resultaten zijn juist grote aantallen patiënten vereist.

Het Radboudumc in Nijmegen bracht woensdag ook onderzoeksresultaten naar buiten die ongunstig uitpakken voor hydroxychloroquine. Het blijkt de werking van een bepaald soort witte bloedcellen, zogeheten monocyten, te remmen. Die cellen spelen een belangrijke rol in de "eerste verdedigingslinie" van het lichaam. Ook een groot Engels onderzoek heeft tot nog toe geen positieve effecten laten zien. 

De artsen van de deelnemende ziekenhuizen, waaronder ook Maastricht UMC+ en het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg, hebben een dubbel gevoel. Aan de ene kant zijn ze blij dat de maatregelen die het kabinet heeft genomen tegen de verspreiding van het virus succesvol zijn en er nog maar weinig patiënten bijkomen. Anderzijds zijn ze teleurgesteld dat ze het onderzoek niet hebben kunnen afronden.

Hartritmestoornissen
Over de medicijnen is veel te doen. De Amerikaanse president Donald Trump zei in mei dat hij uit voorzorg hydroxychloroquine neemt, ook al is er geen bewijs dat dit preventief werkt. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen waarschuwde eerder voor ernstige bijwerkingen. In hoge dosering en in combinatie met andere middelen kunnen de medicijnen onder meer hartritmestoornissen veroorzaken.

Waarschuwing
In Nederland kreeg een huisarts uit Meijel (Limburg) in april een waarschuwing van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), omdat hij coronapatiënten op experimentele basis een cocktail voorschreef van hydroxychloroquine, zink en het antibioticum azytromicine. De arts stelde dat hij patiënten daardoor had zien herstellen, maar de inspectie benadrukte dat de behandeling wetenschappelijk niet is bewezen en noemde het een ‘kwalijke zaak’. Bovendien zou een tekort aan de medicijnen kunnen ontstaan bij patiënten die er wel aantoonbaar baat bij hebben, tegenwoordig vooral mensen met reuma.