Gevoelig onderwerp op politieke agenda Van alle Europese landen heeft Nederland de grootste bijensterfte. Natuurbeheerders maken zich grote zorgen over de gevolgen die dit heeft voor onze voedselketen. Wetenschappers en imkers uit de hele wereld zien landbouwgif als de belangrijkste oorzaak van de sterfte. De producenten van dit middel ontkennen ieder causaal verband. In Nederland ziet de belangrijkste adviseur van de overheid op dit gebied, Wageningen Universiteit en Research-centre (WUR), de pesticiden ook niet als grootste probleem van de bijensterfte. Vanwege de grote economische belangen is een verband tussen de dood van de bijen en het gebruik van het landbouwgif een gevoelig onderwerp op de Haagse politieke agenda.
Bedreiging voor de voedselvoorziening
De massale bijensterfte is een grote bedreiging voor onze voedselvoorziening. Zonder bijen geen groenten, geen noten, geen chocolade, geen koffie en geen fruit. Tachtig procent van alle planten op aarde zijn voor de voortplanting of evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij. De sterfte-explosie loopt gelijk met de invoering van een nieuw type insecticide, imidacloprid, dat in de jaren negentig op de markt kwam. Het middel werkt continu, omdat het preventief op de zaden is aangebracht waardoor de hele plant giftig wordt. Bijen die in aanraking komen met de pollen en het stuifmeel, nemen het gif mee naar de bijenkorf. De bijen worden dan ziek en gaan dood.
Verboden in Frankrijk
Wereldwijd zijn publicaties verschenen waarin het verband tussen pesticiden en bijensterfte wordt aangetoond. ZEMBLA sprak daarover met de Franse wetenschapper prof. Jean-Marc Bonmatin, verbonden aan de Universiteit van Orleans. Bonmatin: ‘Lange, gecompliceerde studies hebben uitgewezen dat pesticiden zoals imidacloprid voor bijen een probleem geven en dus heeft in Frankrijk de Minister van Landbouw besloten dat middel te verbieden.’
Geen Nederlands onderzoek
In Nederland is het middel niet verboden. De belangrijkste adviseur van het Ministerie van Landbouw, bijenonderzoeker dr. T. Blacquiere van Plant Research International (PRI, onderdeel van de Wageningse Universiteit), maakt zich weinig zorgen over de pesticiden. In ZEMBLA zegt hij dat hij de invloed van pesticiden op bijen nooit heeft onderzocht. Volgens hem zijn er andere oorzaken van de bijensterfte: ‘Het komt door slechte imkers en door de varroamijt, een parasiet waar onze honingbij niet tegen is opgewassen.’
Imker K. van de Poel verloor tienduizenden bijen. De varroamijt is volgens hem niet de oorzaak, maar de pesticiden. Van de Poel: ‘Ik imker al vijftig jaar en ik ken een erkend expert bijenhouden, die het ook al jaren doet, ook zijn bijen zijn dood. Het is slecht vol te houden dat wij slechte imkers zijn.’
Aan het woord komen: Tjeerd Blacquière (Wageningen UR), Jeroen van der Sluijs (Universiteit Utrecht en adviseur Bijenstichting), Aat Rietveld (Ned. Bijenhouders Ver.), Romeé van der Zee (Nederlands Centrum Bijenonderzoek) imker K. van der Poel en Jaap Molenaar (Bijenstichting).
EFSA rapporten
EFSA wetenschappers hebben een aantal risico's voor bijen door drie neonicotinoïde insecticiden vastgesteld [1]. De Autoriteit werd door de Europese Commissie gevraagd om de risico's te beoordelen die verbonden zijn aan het gebruik van clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam als zaadbehandeling of als korrels. Met bijzondere aandacht voor de acute en chronische effecten op de bijenkolonie, de overleving en ontwikkeling; hun effecten op bijen larven en het gedrag van bijen, en de risico's van sub-letale doses [2] van de drie stoffen. In sommige gevallen was de EFSA niet in staat om de evaluaties af te ronden door tekortkomingen in de beschikbare gegevens (
persbericht
).
Artikel in Vrij Nederland
:
Alweer dubieuze deskundigen
Net nu Bleker ons in slaap probeert te zoemen over pesticiden en bijensterfte, luidt in Amerika de noodklok.
Twee Amerikaanse onderzoeken
(
1
/
2
) die de bevindingen van Wageningen UR weerleggen.
Brief (pdf) van de staatssecretaris
van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie aan de Tweede Kamer over wijzigingen in toelatingen na herbeoordeling van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). (28-04-2011)
Brief (pdf) van het College voor Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen
en Biociden over adviezen van op 18 april 2011. Deze besluiten betreffen tien middelen op basis van neonicotinoiden.
Brief (pdf) van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen
en biociden (Cgtb) over de herbeoordeling van neonicotinoiden.
Vragen van het lid Ouwehand
aan de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over de noodklok die door de Verenigde Naties is geluid over de bijensterfte.
Verslag vragenuur
(pdf)
Disaster in de making
Toxicoloog dr. Henk Tennekes schreef een boek over de gevolgen van pesticiden voor bijen '
Disaster in the making
' (link)
Unep luidt de noodklok
Het milieubureau van de Verenigde Naties (UNEP) luidt de noodklok over de internationale bijenpopulatie. Op sommige plekken in de wereld is het aantal bijen met wel 85 procent gedaald. Dat kan leiden tot een internationale crisis, aldus een VN-rapport dat naar buiten is gebracht. Lees het rapport
hier
(pdf, ENG)
Antwoord van het RIVM
op vragen van de Vaste commissie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie naar aanleiding van een rondetafelgesprek (RTG) over het wetsvoorstel Wijziging van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden in verband met de implementatie van Europese regelgeving op het gebied van het op de markt brengen en het duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Antwoorden
(pdf)
Lijst met leerstoelen WUR De lijst
(pdf) met leerstoelen van Wageningen UR en laat ook betaalde leerstoelen zien.
Hier een folder
waar te zien is dat Wageningen UR samenwerkt met Bayer
Deze website
toont aan d t de Britse Bijenhoudersvereninging haar logo aan Bayer ‘verkocht’.
Hier
het artikel over Amerikaanse bijenonderzoeker die betaald werd door Bayer om in zijn onderzoek niet de pesticides te noemen.
Hier
en
hier
artikelen over de Britse Bijenhouders vereniging die zich laten betalen door Bayer.
Petitie
van de Bijenstichting om de honingbij te redden.
Hier
het uitgelekte document van UNITED STATES ENVIRONMENTAL PROTECTION AGENCY waarin pesticides in verband worden gebracht met de bijensterfte. Is later geschrapt, zie ook dit
artikel.
Op de website van Wageningen UR
waarop staat dat ze onderzoek doen voor de industrie
Vroege Vogels
Volgens de Utrechtse hoogleraar Jeroen van der Sluijs zorgen de insecticiden, zoals imidacloprid voor dramatische insectensterfte met alle gevolgen van dien. Niet alleen hele bijenvolken zouden te lijden hebben onder het gif, ook hommels, libellen, vliegen en de vele bodemdieren als aaltjes en engerlingen. Minder insecten betekent op termijn ook minder vogels, kikkers en andere dieren die voor hun voedsel hiervan afhankelijk zijn. Luister naar het
radio interview
dat Vroege Vogels hield met Jeroen.