Minister De Jonge: 'We moeten op zoek naar nieuwe woonvormen voor ouderen'

Er is onvoldoende zorg voor kwetsbare patiënten. De huisarts hangt soms uren aan de telefoon, maar verpleeghuizen en ziekenhuizen blijken vol, verzorgingshuizen zijn verdwenen en de thuiszorg kampt met personeelstekorten. Eind 2019 luiden duizenden huisartsen de noodklok. Vooral met ouderen zijn ze eindeloos aan het leuren. Huisarts Idris Brouwer: “Het lijkt wel alsof iedereen ‘nee’ kan zeggen, behalve de huisarts.”

Sinds een aantal jaar moedigt de overheid ouderen aan om zo lang mogelijk thuis te wonen. Ouderen met een lichte zorgvraag gaan niet langer naar het verzorgingshuis, maar krijgen hun zorg thuis. Dit scheelt een hoop geld: door de verzorgingshuizen te sluiten en een groot deel van de ouderenzorg naar gemeentes over te hevelen, bezuinigde de overheid miljarden euro’s. Wel werd beloofd: ook thuis krijgen ouderen goede zorg, net zoals vroeger in het verzorgingshuis.

Te weinig personeel en wachtlijsten groeien
Huisartsen slaan nu alarm: hun thuiswonende ouderen kunnen nergens terecht. Afgelopen december presenteerden ze hun zorgen bij het ministerie van Volksgezondheid. Veel van hun tijd gaat op aan visites rijden en aan het zoeken naar passende zorg. De huisartsen bellen met talloze thuiszorgorganisaties, maar er is vaak te weinig personeel om nog een oudere te verzorgen. Ze bellen met verpleeghuizen, maar daar blijven de wachtlijsten groeien. En ze bellen met het ziekenhuis, als er nergens anders plek is voor hun oudere patiënt.

“Ik zou geen huisarts willen zijn op dit moment”, vertelt geriater Kees Kalisvaart van het Spaarne Gasthuis in Haarlem. “Dit is bijna oorlogsgeneeskunde.” De ouderen komen bij hem in het ziekenhuis terecht, nadat ze thuis – vaak letterlijk – zijn omgevallen. Veel van hen blijken er erger aan toe, dan ze zelf inzien. Ze kunnen niet zomaar terug naar huis, dus moet een andere vorm van zorg worden gevonden. Maar ook vanuit het ziekenhuis is die moeilijk te vinden. Het gevolg: de oudere ligt soms weken te wachten, terwijl hij of zij allang klaar is met de ziekenhuisbehandeling.

Kijk donderdag 13 februari om 20.25 uur naar Zembla - 'Geen plek voor ouderen' op NPO2

'Het hele systeem staat onder druk'
Omdat de ouderen in het ziekenhuis een bed bezet houden, moeten geplande operaties worden uitgesteld. Ook gaat in het ziekenhuis de Spoedeisende Hulp soms even dicht en moeten ambulances doorrijden naar een ander ziekenhuis. Peter Langenbach, bestuursvoorzitter van het Maasstad Ziekenhuis te Rotterdam, maakt zich zorgen: "De huisartsen lopen over, de ouderenzorginstellingen lopen over, de ziekenhuizen lopen over… Het hele systeem staat onder druk."

Bart Meijman, één van de huisartsen die zich verenigde in actiegroep Het Roer Moet Om, vindt dat er in Den Haag een grote fout is gemaakt: "Het is aartsdom geweest om toen die verzorgingshuizen zo radicaal te sluiten." Geriater Kalisvaart is het met hem eens: "Je hebt nu mensen die in het ziekenhuis terechtkomen, die daar niet zouden zijn, als ze gewoon goede zorg in een verzorgingshuis hadden. En je hebt mensen die nu naar het verpleeghuis gaan, die anders in het verzorgingshuis zouden blijven." Een ziekenhuisbed is met gemiddeld 800 euro per dag een stuk duurder dan een bed in een oudereninstelling.

Minister De Jonge 
Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid ziet geen heil in het verzorgingshuis: "Terug naar vroeger is niet de oplossing voor morgen. Maar wat ik wel vind, is dat we op zoek moeten naar nieuwe vormen van wonen en zorg. En dat gaat op dit moment niet hard genoeg, dus dat moeten we harder stimuleren."