Milieuclub: supermarkten moeten meer doen aan klimaat

Nederlandse supermarkten ontlopen hun klimaatverantwoordelijkheid, zegt de campagneorganisatie Feedback in een nieuw rapport. Dat supermarkten zich bezighouden met de energiereductie in de eigen winkels is goed, maar niet genoeg. Volgens Feedback moeten ze juist ook de verantwoordelijkheid op zich nemen voor de duurzaamheid van de producten die ze verkopen.

Feedback, een van oorsprong Britse milieuclub die zich inzet voor duurzamere voedselproductie, vindt dat supermarkten op de klimaattop COP26 in Glasgow meer ambitie moeten tonen. De organisatie zegt dat Nederlandse supermarkten vooral doelbewust moeten inzetten op het verminderen van vlees- en zuivelconsumptie. Volgens campagneleider Frank Mechielsen blijven Nederlandse supermarkten "te veel goedkoop vlees aanbieden".

“We hebben een grote verandering nodig in de supermarktcultuur, vanaf de bestuurskamer tot aan de werkvloer en andersom. De beloning van het management moet verband houden met duurzaamheidsresultaten, waaronder doelstellingen inzake vleesvermindering en -emissies”, aldus Feedback.

Zembla onthulde eerder in de uitzending ‘Supermarktmacht’ al dat supermarkten zich actief verzetten tegen de oproep van de Tweede Kamer om jaarlijks te rapporteren over wat ze doen om de voedselketen duurzamer te maken. Uit stukken die Zembla in handen kreeg na een Wob-verzoek, bleek dat supermarkten die informatie ‘concurrentiegevoelig’ en ‘vertrouwelijk’ vinden.

Lees ook: Supermarkten verzetten zich tegen meer transparantie over duurzaamheid

In het rapport van Feedback luidt de kritiek dat Nederlandse supermarkten zich nog te veel richten op de CO2-uitstoot in de eigen supermarkten. Zo kwam de koepelorganisatie van Nederlandse supermarkten, het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), onlangs met het nieuws dat "supermarkten 23,6 procent efficiënter met energie omgaan". Maar Feedback vindt dit misleidend, want "95 procent van de emissies komt uit de productieketen". 

Zo hebben Nederlanders een van de grootste klimaatvoetafdruk gerelateerd aan voedsel in de EU. Slechts een derde van deze broeikasgasuitstoot wordt geproduceerd in Nederland en de helft buiten de EU. Met name in Zuid-Amerika, vanwege de sojaproductie en ontbossing. Het merendeel (85 procent) van de uitstoot wordt veroorzaakt door de vlees- en zuivelproductie, zo staat in het rapport.

Het CBL laat in een reactie weten dat "supermarkten al jarenlang inspelen op de verduurzaming van de voedselketen", onder meer door het assortiment van plantaardige producten uit te breiden, voedselverspilling tegen te gaan en duurzame verpakkingen te gebruiken.

Bekijk hier onze vierdelige serie over de uitgeputte bodem

Feedback constateert wel dat Albert Heijn en Jumbo transparanter worden over hun vleesverkoop. Zo geeft Albert Heijn sinds kort aan welk deel van zijn assortiment dierlijk eiwit is en welk deel plantaardig, waarbij het streeft naar een verhouding van 50/50 in 2025. Maar concrete plannen om dat te bereiken, ontbreken volgens de milieuorganisatie. Die noemt het teleurstellend dat "geen enkele grote supermarkt plannen heeft om de vlees- en zuivelverkoop te verminderen".

Mechielsen benadrukt dat "supermarkten meer verantwoording moeten nemen voor de klimaatimpact in hun hele keten door de verkoop van vlees en zuivel in 2030 te halveren, en door meer gezonder en plantaardig voedsel aan te bieden". Hij wijst daarbij op de kleinere supermarktketen Ekoplaza, die hierin volgens hem voorop loopt. "Deze supermarkt heeft zichzelf ten doel gesteld om eind 2022 de verhouding in omzet van vers vlees en vis ten opzichte van vegetarisch te stellen op 50/50, terwijl dat in 2021 56/44 was."

De productie van ons voedsel veroorzaakt aanzienlijk ecologische en klimatologische schade. Het zijn eigenlijk verborgen kosten, die we niet terugzien in de winkelprijs. “Als consument zie je in de supermarkt niet het verschil tussen hoe iets geproduceerd is en wat dat betekent voor de leefomgeving”, beaamt minister Schouten van LNV in Zembla-uitzending ’Supermarktmacht’. “Ik denk dat daar nog stappen te zetten zijn.”

Schouten “wil graag” een heffing op producten die minder duurzaam geproduceerd zijn. “Zorg dan wel dat die heffing niet in het groter geheel van de belasting opgaat, maar dat die bijvoorbeeld in een speciaal fonds komt, zodat dat weer gebruikt kan worden om die boer tegemoet te komen in de kosten die hij heeft voor verduurzaming. Het mes snijdt dan aan twee kanten. De prijs van gangbaar en meer duurzaam wordt gelijker en tegelijkertijd zorg je dat boer gecompenseerd wordt voor de extra kosten die hij moet maken om die transitie door te gaan”, aldus de minister. 

Marit van Egmond, topvrouw van Albert Heijn, liet na de uitzending van Zembla aan het AD weten niks te voelen voor een tax op niet-duurzaam geproduceerde producten in de supermarkt. 

Lees hier het hele rapport van Feedback:

Bekijk hier de uitzending 'Supermarktmacht':