‘Mensen gaan de straat op, protesteren; Ethiopië is aan het veranderen’

Het echte verhaal vertellen. Dat is wat Fasil Agegnehu voor ogen heeft met zijn nieuwsstation Esat (Ethiopian Satellite Television Service). Hij richtte het in 2010 op, samen met een aantal gelijkgestemden, allen gevlucht uit Ethiopië: ,,Er is daar geen democratie,  geen stabiliteit, geen veiligheid. Zolang er geen vrijheid is in Ethiopië zal het onmogelijk zijn om het land goed te ontwikkelen.’’

Esat huist in een kleine, zeer sober ingerichte redactieruimte, annex tv-studio, in een modern kantoorgebouw langs de A10 bij Amsterdam. Hier worden dagelijks nieuwsuitzendingen opgenomen. Ze worden uitgezonden via de satelliet, en via social media. ,,We schatten dat we 8 à 9 miljoen kijkers hebben. Hoeveel mensen ons via Facebook, Twitter en WhatsApp volgen weet ik niet precies. De Ethiopische overheid heeft onze zender al tientallen keren geblokkeerd. Maar de mensen, en zeker de jongeren, weten ons toch wel te vinden. Esat heeft ze wakker geschud. Ethiopië is aan het veranderen.’’

Fasil Agegnehu praat rustig, en het liefst in het Engels. ,,Dan kan ik beter uitleggen waar we mee bezig zijn.’’ Bij Esat in Amsterdam werken zeven journalisten. Ook in Washington DC en Londen zitten redacties van Esat. Er zijn in totaal zo’n veertig  journalisten bij betrokken. Esat wordt financieel ondersteund door Ethiopiërs die verspreid over de wereld wonen. ,,Dankzij hen lukt het om dit werk te doen’’, zegt Agegnehu. ,,Ik heb altijd als journalist gewerkt. Voordat ik werd opgepakt in 2005 had ik een eigen uitgeverij. Ik zat zeventien maanden vast omdat ik verslag had gedaan van de eerste parlementsverkiezingen in Ethiopië. Er waren overduidelijke bewijzen van stembusfraude. Maar de regering negeerde alle protesten, en trok de winst naar zich toe. Ik heb over deze fraude bericht met alle gevolgen van dien.’’

Zeker vijfduizend demonstranten zijn opgepakt en zitten nu nog in de gevangenis

Agegnehu werkt voor Esat met verschillende bronnen. Zo zijn er de journalisten die voor de officiële Ethiopische, zwaar gecensureerde media werken. Zij zorgen ervoor dat via illegale wegen gevoelige dossiers toch op het bureau van Esat belanden. Ook enkele kritische ambtenaren en politici weten de weg te vinden naar Esat, met het risico voor jaren achter de tralies te belanden. En dan zijn er natuurlijk de burgers zelf, die met hun mobieltjes gebeurtenissen filmen en deze naar Esat sturen, vertelt Agegnehu

Een van deze dossiers dat Esat in handen krijgt, is het  ‘Master Plan Addis Abeba’. Dit plan staat voor de uitbreiding van de hoofdstad met woonwijken, en kantoorgebouwen voor (buitenlandse) bedrijven. Om het plan te verwezenlijken moeten miljoenen bewoners van het gebied – de etnische bevolkingsgroep Oromo – verhuizen. Agegnehu:  ,,Zij zouden hun huizen moeten verlaten, worden verjaagd van hun landbouwgronden. Ze zouden dus massaal in de stad terecht komen, bedelend op straat belanden.  Verschrikkelijk. En de nieuwe huizen, de kantoren, die zouden grotendeels eigendom worden van ambtenaren, of bevriende relaties. Er kan geen gewone burger wonen. Dat zie je altijd in dictaturen: de regering wil zich profileren met  hypermoderne gebouwen, ten koste van de gewone mensen.’’

Esat brengt het Master Plan naar buiten. Het nieuws dringt langzaam maar zeker door bij de Ethiopiërs. De impact is enorm. De bevolking komt in verzet, gaat de straat op. Tijdens de laatste demonstatie in december 2015 grijpt de regering hard in en schiet 140 demonstranten –voornamelijk studenten en boeren – dood.  Agegnehu: ,,Zeker vijfduizend demonstranten zijn opgepakt en zitten nu nog in de gevangenis. Het plan lijkt nu van de baan. Maar de onrust is gebleven. Want wie weet met welk plan de regering morgen weer komt? En de nabestaanden van de overledenen eisen schadevergoeding. De overheid heeft vorige week wel een klein stapje in de goede richting gezet. Men heeft excuses aangeboden. Mooie woorden. Goed begin. Maar het mag niet bij woorden blijven. Over deze ontwikkelingen berichten wij.’’

De wereld laten zien hoe mooi Ethiopië is, hoe rijk haar geschiedenis. Dat is een van de dromen van Agegnehu. En hij weet zeker dat hij op een dag zijn nu zevenjarige dochter en vierjarig zoontje mee zal nemen naar zijn geboorteland. Aangezien hij bij verstek twee keer toe is veroordeeld tot levenslang - onder meer voor terrorisme - is die reis momenteel onmogelijk.

,,Ik ben na mijn gevangenschap gevlucht naar Kenia, en van daaruit naar Nederland. Het was voor mij onmogelijk om in Ethiopië te blijven. De overheid had mij verboden om nog in de journalistiek te blijven werken.  Ik moest ‘low profile’ gaan leven, een ander beroep kiezen. Dat zag ik niet zitten. Vanaf  de dag dat ik een radio kreeg van mijn opa – ik was toen een jaar of veertien, vijftien – heb ik het nieuws gevolgd, nationaal en internationaal. Ik woonde als kind op het platteland, haast niemand had een radio of tv. Dus vertelde ik iedere dag op school aan mijn klasgenoten over wat ik had gehoord op de radio. En ik merkte dat ze heel benieuwd waren naar mijn verhalen. ‘’

Leven in vrijheid. Het is hem alles waard: ,,Als je in een land als Nederland bent geboren kun je je niet voorstellen hoe het is om zonder vrijheid te leven. Ik ben zo blij dat ik nu hier woon. Ik kan nauwelijks kijken naar de beelden van de vluchtelingen die nu aankomen in Europa, na die verschrikkelijke, gevaarlijke reis. Je moet je goed realiseren dat mensen waar ook ter wereld gewoon iets van hun leven willen maken. Dat de kinderen naar school moeten kunnen gaan, dat er gezondheidszorg moet zijn. En dat al die mensen het liefst in het land zouden blijven waar ze geboren zijn. Niemand gaat zomaar weg. Iedereen wil uiteindelijk terug naar waar hij vandaan komt. Ik ook. ‘’

Het is meer dan dertig jaar geleden dat in Ethiopië meer dan 400 duizend mensen stierven van de honger. Agegnehu: ,,Het westen heeft decennialang miljarden in Ethiopië gepompt. En toch is het land arm. Toch zijn weer miljoenen mensen afhankelijk van noodhulp. Hoe kan dat? Waarom zijn er geen voorraden aangelegd zodat de gevolgen van El Niño konden worden opgevangen? Ethiopië is een rijk land. Maar het geld wordt nog altijd niet goed besteed, komt structureel op de verkeerde plekken terecht. Allemaal door chronisch mismanagement. Het land  is zo ontzettend corrupt. Dat moet worden aangepakt. Anders komt het land nooit verder.’’