Meer of minder vermogen 'afgepakt' van criminelen?

Het Openbaar Ministerie heeft in 2016 ruim 402 miljoen euro afgepakt in de strafrechtketen. Dat is op het eerste gezicht een substantiële stijging gezien het bedrag dat in 2015 werd binnengehaald, namelijk 143,5 miljoen euro, maar dat is een vertekend beeld.  Dat is te verklaren door een schikking tussen het OM en telecombedrijf Vimpelcom dat 268 miljoen euro naar de Nederlandse staat overmaakte. Als deze deal buiten beschouwing wordt gelaten blijft een bedrag van 134 miljoen euro over.

Uit de ZEMBLA aflevering ‘ Misdaad loont ’ blijkt dat maar een klein deel van het vermogen van criminelen wordt afgepakt. Alleen al in een stad als Tilburg gaat jaarlijks 800 miljoen euro drugsgeld om. Volgens schattingen verdienen criminelen jaarlijks 9,3 miljard euro met drugshandel, wapenhandel en mensenhandel. Daarvan pakt de overheid slechts ongeveer 1,5 procent af.

In de linkertabel is te zien wat de stijging is in de afgelopen jaren van het afgepakte vermogen, in de rechter tabel de verhouding tussen afgepakt geld en wat de criminelen 'verdienen'. 

Bovendien  slaagt de overheid er nauwelijks in om misdadigers te plukken. Van het crimineel verkregen vermogen dat het Openbaar Ministerie (OM) probeert af te pakken, belandt nog geen vijfde deel in de schatkist. Dat blijkt uit onderzoek van wetenschapper Edwin Kruisbergen, die vorige maand aan de VU Amsterdam promoveerde op de strijd tegen de georganiseerde misdaad.

Het OM schrijft: ‘We laten zien dat misdaad niet loont. Zodat mensen in een wijk zien dat hun buurtgenoot niet langer dikke auto’s rijdt of dure horloges draagt, betaald met crimineel geld.’

 ‘Het streven is dat vanaf het begin van een onderzoek het crimineel vermogen in kaart wordt gebracht en dat er wordt nagedacht hoe dit het meest effectief afgepakt kan worden. Dat betekent samenwerking vanaf het begin van een onderzoek tot en met de incasso door het CJIB.’

Deskundigen in de ZEMBLA afleveringen wijzen erop dat de capaciteit en deskundigheid mist bij de opsporing van crimineel geld.


Het wordt de recherche extra moeilijk gemaakt doordat niet alle banken gegevens digitaal aanleveren . Politieonderzoek naar financiële criminaliteit kost de recherche 100 tot 200 fulltime krachten aan administratief werk, zoals het overtikken van bankgegevens van verdachten. Dat staat in vertrouwelijke politierapporten uit 2013 en 2014 die in handen zijn van ZEMBLA.

In de ons omringende landen wordt gewerkt met een bankregister. Met zo’n register weten rechercheurs onmiddellijk bij welke banken een verdachte een rekening heeft. Nu moeten rechercheurs daarvoor alle banken apart benaderen. Minister van der Steur schreef in maart vorig jaar dat zo’n centraal bankregister er in Nederland niet komt.