Meer hulpvragen huiselijk geweld via online chatdiensten

Verschillende Nederlandse hulporganisaties krijgen sinds de aangescherpte corona-maatregelen meer hulpvragen via hun online chatdiensten. Door de COVID19-epidemie zitten veel mensen samen thuis en daardoor nemen onderlinge spanningen flink toe. Zeker als er al sprake was van een problematische relatie of gezinssituatie. Behalve meer chatsessies, signaleren organisaties ook meer crisisplaatsingen en heftigere vormen van huiselijk geweld. 

Meer hulpvragen via de chat
De Brabantse organisatie Sterk Huis zette twee weken geleden speciaal een chatfunctie op, omdat ze een toename in spanningen voorzagen als gevolg van de coronamaatregelen. Dankzij de chat kunnen de medewerkers op afstand hulp blijven bieden. Ze merken hoe de spanningen in de thuissituatie toenemen. “Veel kinderen nemen nu contact met ons op”, vertelt persvoorlichter Maaike Krielaart van Sterk Huis. “Kinderen die zeggen: eerst kon ik nog naar school, maar nu ik constant thuis zit, trek ik het niet meer. Ze willen nu iets doen aan het geweld thuis.”

Ook landelijk expertisecentrum Fier telt meer meldingen op de chatfunctie, die speciaal ook ’s avonds en ’s nachts geopend is. “Het aantal gesprekken zien we in vergelijking met januari en februari 2020 met zo’n twintig procent stijgen in maart. Dit gaat over alle vormen van geweld en we zien daarin zeker concrete voorbeelden van mensen die spreken van corona”, aldus Johannes Dijkstra, projectleider digitale zorg. Hij leest een aantal chats voor:

Een kind typt naar ‘Chat met Fier’: “Mijn vader heeft de hele avond zitten schreeuwen en schelden tegen mijn zusje… Het is veel erger nu we zoveel bij elkaar zijn… Maar ja, zo doet hij eigenlijk altijd.” Ook een vrouw met een moeilijke relatie beschrijft hoe de frustraties thuis toenemen: “Sinds het coronavirus hebben we elke week wel ruzie. Eerder praatten wij bijna nooit tegen elkaar.” Een andere vrouw: “Mijn man heeft autisme volgens huisarts en psycholoog, maar hij wil daar niks mee. We worden helemaal gek van elkaar, hij is al twee dagen kwaad op mij en laat me helemaal links liggen.”

Minder vrijheid om te melden
De chats signaleren een toenemende spanning in de thuisomgeving. Toch wordt er in Nederland nog geen landelijke toename van huiselijk geweld gemeten. Advies- en meldpunt Veilig Thuis ziet geen significante stijging en de landelijke politie ziet zelfs een daling van het aantal incidenten van huiselijk geweld: afgelopen week was dat 12% dat minder dan dezelfde week vorig jaar.

Blijf Groep, die in Noord-Holland en Flevoland ambulante ondersteuning en crisisopvang aanbiedt, ziet evenmin een toename. Ilse den Hollander, communicatieadviseur: We zien nog geen stijging, maar dat betekent niet dat er geen geweld is achter de voordeur. We weten niet precies waarom het aantal meldingen niet toeneemt, maar het is aannemelijk dat mensen die hulp nodig hebben minder vrijheid voelen om te bellen." Een mogelijke verklaring is dat telefoneren niet in stilte kan: waar chatten in alle discretie kan, kunnen je huisgenoten je horen wanneer je telefoneert. “Het is aannemelijk dat mensen die hulp nodig hebben, minder vrijheid voelen om te bellen. Er zijn minder mogelijkheden om van huis weg te gaan en de partner kan thuis constant meeluisteren.”

Toename van geweld in buitenland
In het buitenland worden intussen forse toenames van huiselijk geweld gemeten. In Engeland turfde de nationale hulplijn voor mishandeling dit weekend 65% meer telefoontjes. De politiek in Frankrijk meldt 32% meer gevallen van huiselijk geweld, sinds het instellen van de coronamaatregelen. Via pop-up-steunpunten in winkelcentra probeert het land slachtoffers te bereiken. De Spaanse overheid roept met de campagne ‘Mascarilla-19’ (Masker-19, een verwijzing naar COVID-19) slachtoffers op om zich met dit codewoord te melden bij de apotheek. Wie daar aan de balie de woorden ‘Mascarilla-19’ uitspreekt, wordt naar hulp begeleid.

Toename bij regionale crisisdiensten
Bij Fier en Sterk Huis zijn ze verrast dat het in Nederland het aantal meldingen bij de landelijke politie en Veilig Thuis niet toeneemt. Bestuurder Linda Terpstra van Fier: “Ik vind het verbazingwekkend. Vooral omdat er bij de Kindertelefoon, op onze chatfunctie en op onze crisisdienst een toename te zien is.” In twee weken tijd zag het crisisteam van Fier – dat in Friesland actief is – dubbel zoveel incidenten met huiselijk geweld. Ze telden de afdelopen twee weken maar liefst vier huisverboden, terwijl dat er normaal minder dan één per maand zijn.

Ook screent Fier ‘huiselijk geweld-meldingen’ van de politie en kijken ze of er verdere actie moet worden ondernomen. Gemiddeld doen ze zeven screenings per maand, de afgelopen twee weken telden ze er al zes. Terpstra: “En niet alleen het aantal incidenten neemt bij ons toe. We krijgen ook uit de organisatie teruggekoppeld dat er heftiger, forser geweld wordt gebruikt dan normaal.” Terpstra voegt toe dat Veilig Thuis Fryslân normaal gesproken zo’n 300 meldingen van huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling per maand telt, maar dat deze maand de teller daar al op 400 staat.

Ook Sterk Huis ziet in de ambulante begeleiding een toename van huiselijk geweld. Krielaart: “Onze begeleiders zien de spanning toenemen in gezinnen waar al veel problemen speelden. Dat zijn geen nieuwe meldingen die bij Veilig Thuis binnenkomen, maar gezinnen die wij al volgen. Daar neemt het aantal incidenten toe. Ik kreeg net nog een telefoontje van een gedragswetenschapper. Zij was aan het beeldbellen met een meisje en zag hoe, op de achtergrond, haar zus van 9 werd mishandeld.”

Haar collega Teun Haans, clustermanager van de ambulante afdelingen: “Vorige week hadden we op één avond vijf crisisplaatsingen. Drie moeders met kinderen, waarbij er sprake was van fors huiselijk geweld, een 12-jarige jongen die uit huis is geplaatst vanwege extreme spanningen en een jongen van 15, omdat er sprake was van geweld tussen hem en zijn ouders. Dit gebeurt niet elke dag, maar op één avond vijf crisisaanvragen van deze aard is tekenend.”

Vandaag kwamen er drie crisisaanvragen bij, van moeders met kinderen. De opvangplekken bij Sterk Huis zijn nu allemaal gevuld. Haans: “De volgende stap zou zijn dat we het aantal bedden tijdelijk uitbreiden of een groter beroep gaan doen op crisispleeggezinnen. Dat is wel lastig, want er is een groot tekort aan pleeggezinnen in onze regio.”

Meer geweld, minder ogen?
Lenneke Alink, hoogleraar forensische gezinspedagogiek aan de Universiteit Leiden, wijst erop dat het goed mogelijk is, dat huiselijk geweld toeneemt, ook al worden er landelijk minder incidenten geteld. Alink: “Je kunt je voorstellen dat het nu juist onzichtbaarder is, omdat er minder zicht is op de gezinnen. Het geweld gebeurt heel veel binnenshuis, waar de deuren echt dicht zitten. Mijn vermoeden is dat het wel toeneemt. Bij gezinnen die al kampen met moeilijkheden, nemen de spanningen enorm toe als je 24 uur per dag samen thuis verblijft.”

Ook het Landelijk Netwerk Veilig Thuis is niet minder bezorgd, nu het aantal meldingen stabiel is. Voorzitter Debbie Maas: “Door de coronamaatregelen hebben wijkteams, onderwijs en politie minder zicht dan normaal op huiselijk geweld en kindermishandeling. Bovendien verwachten we dat spanningen kunnen toenemen door angst voor corona en stress door mogelijk baanverlies.” Veilig Thuis roept hulpverleners, onderwijs, politie en andere samenwerkingspartners op om zo veel mogelijk in contact te blijven met kwetsbare gezinnen.

Wat kun je doen?
Linda Terpstra (Fier) drukt iedereen op het hart de ogen open te houden voor anderen, juist nu professionals minder direct contact hebben met mogelijke slachtoffers. Terpstra: “Het geweld zit achter de voordeur. Wat je niet ziet, lijkt er niet te zijn, maar de omstandigheden maken dat het thuis sneller escaleert. Praat, chat en bel met elkaar. Die beslotenheid waarin huiselijk geweld zo goed gedijt is nu nog groter: het is van belang dat je dat openmaakt en met elkaar praat.”

Lenneke Alink sluit zich bij Terpstra aan. “Het is makkelijk om elkaar nu uit het oog te verliezen, nu je elkaar fysiek niet ziet. Heb oog voor de mensen die je kent, die het nu moeilijk kunnen hebben. Zoek actief contact, bijvoorbeeld via een telefoontje of via Facetime.”

Wie vragen of bezorgdheden heeft, kan terecht bij Veilig Thuis op het nummer 0800-2000. Debbie Maas: “Dat geldt voor professionals, maar ook voor de buurvrouw of een familielid dat zich zorgen maakt. En zeker ook voor mensen die zelf in de knel zitten.”

Vragen of bezorgdheden? Bel Veilig Thuis op 0800-2000 voor advies bij, of een melding van huiselijk geweld en kindermishandeling. Of chat op www.chatmetfier.nl of www.sterkhuis.nl.