Medewerkers onbeschermd blootgesteld aan landbouwgif

Medewerkers van een broccolibedrijf uit West Friesland zijn meerdere jaren onbeschermd blootgesteld aan landbouwgif. Dit blijkt uit beelden in handen van ZEMBLA. Op de beelden worden meerdere regels rond het gebruik van bestrijdingsmiddelen geschonden. Zo wordt gif gespoten bij te harde wind en komen bestrijdingsmiddelen in een sloot naast de akker terecht. De beelden staan niet op zichzelf.

Uit gegevens die de NVWA verstrekte aan ZEMBLA blijkt dat er veel vaker overtredingen in de land- en tuinbouw zijn met bestrijdingsmiddelen. 

‘Een schande voor de sector’
Niels Zuurbier, bestuurder van de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) reageert geschokt op de beelden: “Fouter dan dit kun je het niet doen. Ik vind dit een schande voor de sector. Als je goed agrariër bent, komt het niet in je op om zo te werk te gaan.”

Het beeldmateriaal is gemaakt door Jim Blom, hoofdpersoon in de uitzending ‘Parkinson op het platteland’. In die uitzending onderzoekt ZEMBLA de relatie tussen de hersenziekte Parkinson en landbouwgif. De boerderij van Blom ligt naast de velden waar op verkeerde wijze landbouwgif wordt gespoten.  

‘Dit is niet hoe je met mensen omgaat’
Vanwege gezondheidsrisico’s, mag niemand tijdens het spuiten van gif op het veld zijn. Op de beelden zien we de teler zelf, maar ook sommige medewerkers zonder enige bescherming rondlopen. Jeroen Brandenburg, bestuurder bij vakbond FNV, schrikt van het beeldmateriaal. “Dit is niet hoe je met mensen omgaat. Er wordt gewoon doorgewerkt terwijl je eigenlijk niet mag werken tijdens het spuiten.”

Op de beelden is ook te zien dat de boer met harde wind zijn akkers bespuit, waardoor het landbouwgif alle kanten uit waait. Terwijl het in Nederland verboden is om bestrijdingsmiddelen te spuiten boven windkracht 3. Ook staan de spuitarmen van de tractor veel te hoog afgesteld, waardoor het gif zich makkelijker verspreidt en spuit de boer, tegen de regels in, boven een naast de akker gelegen sloot.

‘Omwonenden kunnen zich niet wapenen tegen gif’
Hoogleraar Toxicologie Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht: “Wat je hier ziet, is niets anders dan een hele intense verspreiding van bestrijdingsmiddelen.” Tegen die verspreiding kunnen omwonenden zich volgens Van den Berg moeilijk wapenen: “De drift, het gaat van de weilanden af. Het komt bij de woningen terecht die om diezelfde akkers heen zijn.”

Volgens Brandenburg van de FNV werken er veel arbeidsmigranten in het gebied, die vaak de taal niet spreken en niet weten hoe ze in Nederland melding moeten maken van dergelijke overtredingen. Brandenburg vindt dat de Inspectie SZW er beter bovenop moet zitten: “Als de werkgever de ruimte proeft om dit gewoon te doen, moeten er inspecteurs bijkomen om dit te handhaven,” aldus Brandenburg.

Meer boeren houden zich niet aan de regels
Zuurbier van de LTO zegt de beelden te willen gebruiken om de achterban van de LTO voor te lichten over hoe het niet moet. Hij erkent dat meer boeren zich niet aan de regels houden: “Je hoort mij absoluut niet zeggen dat dit een eenling is in de woestijn."

Reactie van teler en loonmedewerker
ZEMBLA heeft ook de betrokken teler en loonwerker om een reactie gevraagd. Op hun verzoek vermeldt ZEMBLA niet hun namen. De teler wil niet reageren en laat de reactie over aan de LTO.

De betrokken loonmedewerker zegt tegen ZEMBLA: “Het is de verantwoordelijkheid van de teler om ervoor te zorgen dat er geen personeel op het land aanwezig is. Soms lopen er wel mensen rond. Eigenlijk moet ik die dan wegsturen. Dat is in het verleden niet altijd gebeurd.”

Ook de loonwerker erkent dat het beeldmateriaal geen incident aantoont, en dat het vaker gebeurt dat mensen tijdens bespuitingen op het land werkzaam zijn.

Inspectie kreeg melding
De Inspectie SZW, die controleert op arbeidsveiligheid, geeft aan in 2018 een melding te hebben gekregen over de betrokken teler en hem een waarschuwingsbrief te hebben gestuurd. De beelden tonen dat in het voorjaar van 2019 opnieuw is gespoten, terwijl medewerkers op het land aanwezig zijn. De Inspectie SZW heeft in 2019 geen controle uitgevoerd bij de teler.

Pakkans klein
Volgens de Inspectie SZW is handhaven van de wet- en regelgeving ‘moeilijk’ omdat het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet op vaste tijden plaatsvindt. De inspectie is mogelijk niet op tijd ter plaatse om de overtreding vast te stellen, omdat ze te maken heeft met een aanrijtijd.

De pakkans is volgens de inspectie klein: “Omdat de kans relatief klein is om op het juiste moment te controleren op het gebruik van bestrijdingsmiddelen, is het van groot belang dat misstanden bij ons gemeld worden.”