Maatregelen tegen 14 priesters na meldingen seksueel misbruik van minderjarigen

Sinds 2010 heeft de Rooms Katholieke kerk in Nederland twaalf priesters geschorst en twee priesters uit hun ambt ontheven na meldingen over seksueel misbruik van minderjarigen. Dat zegt de RKK op vragen van ZEMBLA. Het is voor het eerst dat concrete cijfers bekend worden gemaakt over maatregelen tegen misbruikende priesters. Volgens een woordvoerder van de RKK zijn de geschorste en ontheven priesters niet meer pastoraal actief.  

'Misbruikprobleem heel lang genegeerd'
Wim Deetman, oud-voorzitter van de commissie die jarenlang onderzoek deed naar seksueel misbruik van minderjarigen in de Rooms-Katholieke kerk, vertelt in een reactie op de cijfers dat de RKK vóór 2010 nauwelijks concrete maatregelen tegen misbruikende geestelijken nam: " Bisschoppen en ordes hebben het misbruikprobleem heel lang genegeerd. Concrete gevallen waartegen maatregelen zijn genomen kwamen we vóór 2010 niet veel tegen. In een voorkomend geval een overplaatsing of wegzending, maar het probleem werd niet als zodanig generiek onderkend. Niet door de bisschoppenconferentie bij misbruik door priesters, en ook niet door de ordes. Z eker het ontheffen van het priesterambt ben ik niet of nauwelijks tegen gekomen voor 2010. Pas door de publicaties in de media en het onderzoek door de commissie is er adequater opgetreden. Ervoor zou ik niet willen spreken van een optreden."

Uit de cijfers van de RKK blijkt dat er tussen 2000 en 2010 twee priesters werden geschorst en een priester werd ontheven na meldingen van seksueel misbruik. 

'Oncontroleerbaar en daardoor ongeloofwaardig'
Maud Kips is als jurist verbonden aan het VrouwenPlatform Kerkelijk Kindermisbruik, dat slachtoffers ondersteunt. Ze probeert al jaren grip te krijgen op de cijfers en vindt het aantal dat de RKK nu naar buiten brengt oncontroleerbaar en daardoor ongeloofwaardig: " Zijn alle meldingen van seksueel misbruik ook bij de politie gemeld bijvoorbeeld? En hebben ze tot veroordelingen geleid? Niemand die het precies weet."  

Excuses van de kerk
Slachtoffers van seksueel misbruik in de katholieke kerk hebben jaren gevochten voor erkenning en gerechtigheid. Een moeizame strijd totdat publicaties van NRC en de Wereldomroep in 2010 een stroom van meldingen teweegbrengen. In 2010 dwingt het de Katholieke Kerk tot actie en ze stelt een onafhankelijk onderzoek in onder leiding van Wim Deetman naar seksueel misbruik van minderjarigen in de periode 1945-2010. Het leidt tot schokkende conclusies. Ook in Nederland heeft misbruik plaatsgevonden bij tienduizenden kinderen en jongeren: het merendeel in internaten en ordes, een kleiner deel door priesters. De commissie oordeelde dat er van onwetendheid van bisschoppen en andere kerkelijke bestuurders geen sprake was. Toch werd er meestal niet adequaat opgetreden tegen de daders. De kerk bood excuses aan. 

Preventiebeleid
De RKK laat weten aan ZEMBLA dat ze de afgelopen jaren een preventiebeleid heeft ontwikkeld, vanuit het leerproces dat de Rooms-Katholieke Kerk heeft doorgemaakt sinds 2010. Oud-commissie voorzitter Deetman onderschrijft dat veel van de aanbevelingen zijn overgenomen. Volgens de richtlijnen moet er nu bij vermoeden van strafbare feiten, aangifte worden gedaan tegen priesters. Ook schrijven ze voor dat na een overplaatsing naar een nieuwe parochie, priesters antecedentenverklaringen moeten overleggen en een verklaring van een bisschop of een hogere overste dat hij zich nooit schuldig heeft gemaakt aan seksueel misbruik. 

'Niemand kan het controleren'
Volgens Maud Kips zeggen die preventiemaatregelen niet veel: “ Niemand kan het controleren namelijk ”, aldus de jurist. " Zo is er een nieuw meldpunt voor seksueel misbruik van de RKK, maar alles wat daar gebeurt blijft binnenshuis. Behalve de regelgeving is niets openbaar. De katholieke kerk controleert dus zichzelf ."

Bijna 400 slachtoffers in zwaarste categorie seksueel misbruik
In 2010 is het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK opgericht, dat eind vorig jaar is opgeheven. Uit het eindverslag van afgelopen december blijkt dat er ruim 28 miljoen euro is uitgekeerd aan schadevergoedingen aan 941 slachtoffers van geestelijken in ordes, internaten en bisdommen. Hiervan vallen 381 slachtoffers onder categorie vijf, de zwaarste categorie: ‘uitzonderlijk seksueel misbruik of verkrachting over een langere periode’. Vijfenzestig slachtoffers van alle meldingen krijgen de maximale schadevergoeding toegekend van honderdduizend euro. De RKK verklaart aan ZEMBLA dat vrijwel alle priesters en priester-religieuzen waartegen een klacht is ingediend bij het meldpunt, en waarbij ook compensaties zijn uitgekeerd, inmiddels zijn overleden. 

ZEMBLA: Misbruik in de kerk
Uit de ZEMBLA-uitzending ‘ Misbruik in de kerk ’ van februari 2017 blijkt hoe moeilijk de slachtoffers het hebben gehad of nog steeds hebben. In deze uitzending vertellen slachtoffers dat ze zich door toedoen van de kerk opnieuw getraumatiseerd voelen nadat ze hun verhaal deden bij het meldpunt. In plaats van een luisterend oor te bieden, kregen de slachtoffers tijdens de procedure het gevoel dat niet de daders, maar zij in de beklaagdenbank zaten. En trok de kerk hun verhaal opnieuw in twijfel. Bekijk hier een fragment uit deze uitzending: