Leugenparadijs

Door Elja Looijestijn

Hilversum - De grootste krant van Nederland stoort zich altijd aan files en de publieke omroep, maar niet altijd aan de feiten.

‘De krant van wakker Nederland’ weet het nieuws op een geheel eigen manier te brengen, dat is bekend. Een gewone doordeweekse editie heeft koppen als ‘Pedo-advocaat bedreigd’, ‘Moordenaar mag niet vrij rondlopen’, ‘Burgemeester op de wip door pikant filmpje’ en ‘Zieke vrouw overvallen’. Maar behalve populair en sensatiebelust nieuws, staan in De Telegraaf ook berichten die aantoonbaar onjuist zijn. Daarover gaat de uitzending van Zembla van vanavond. ‘Als je zo veel lezers en zo veel invloed hebt, geeft dat de verantwoordelijkheid dat wat je schrijft ook waar is,’ vindt regisseur Erwin Otten. ‘Maar die redenering blijkt hopeloos naïef.’ Regelmatig stappen mensen die zich door de krant benadeeld voelen naar de Raad voor de Journalistiek. Maar sinds drie jaar erkent De Telegraaf die raad niet meer. Een veroordeling en verzoek tot rectificatie is dus aan dovemansoren gericht.
 
De Telegraaf kan je maken of breken, zegt mediahistoricus Mariette Wolf, auteur van het boek Het geheim van De Telegraaf, in de uitzending. Ze kreeg exclusief inzicht in de archieven. 'Als je de krant tegen je hebt, kan hij een geduchte tegenstander zijn.' Erwin Otten verdiepte zich in enkele conflicten die de krant de afgelopen tijd had. Bijvoorbeeld met ontwikkelingsorganisatie ICCO, waarover geschreven werd dat ze asielzoekers naar Nederland zou smokkelen. Otten: ‘Aan deze zaak zie je hoe ver de invloed van de krant reikt: Elsevier nam het verhaal over, dat leidde tot Kamervragen en uiteindelijk tot een motie van de PVV om de subsidie stop te zetten. Terwijl het op nonsens is gebaseerd.’

De Rotterdamse fotograaf Leo de Deugd zegt dat De Telegraaf zijn leven verwoest heeft. Hij belandde in de krant onder de kop ‘Eng en verschrikkelijk; Moslimwijk in shock na komst fetishfotograaf’. Het verhaal klopte voor geen meter, schreef zelfs Telegraafdochter GeenStijl, en De Deugd won een kort geding. Maar het kwaad was al geschied: de fotograaf is failliet, evenals zijn dochter, die een schoonheidssalon in hetzelfde pand runde, en zijn reputatie is onherstelbaar beschadigd.

‘We pluizen de verhalen van De Telegraaf helemaal uit,’ zegt Zembla-regisseur Otten. ‘Wat is er geschreven, waar is het op gebaseerd en wat is ervan waar? Zo reconstrueren we hoe zo’n verhaal tot stand komt. Kijk, De Telegraaf bedrijft campagnejournalistiek, daar zijn ze ook heel eerlijk over. Ze berichten negatief over de publieke omroep en zijn tegen files. Je mag best je mening geven, Zembla is ook een opiniërend programma. Maar je moet je wel aan de feiten houden.’

Rest natuurlijk de vraag hoe de krant reageert op de uitzending van Otten. ‘Natuurlijk heb ik wederhoor gepleegd. Ik wil heel graag weten waarom ze zo te werk gaan. Maar van adjunct-hoofdredacteur Joost de Haas kreeg ik te horen dat De Telegraaf niet mee zou werken aan de reportage van Zembla, omdat ze dachten dat het een tendentieus verhaal zou worden.’
(VPRO Gids #37-2011)