Kweken van koraal redding van het rif op Bonaire?

Het koraal rondom het eiland Bonaire staat al tientallen jaren onder druk. Opwarming van de aarde en vervuiling zorgen ervoor dat er steeds meer koraal verdwijnt. De stichting Reef Renewal Bonaire probeert het tij te keren door koraal te kweken en uit te zetten. “Al voelt het soms als een druppel op een gloeiende plaat”,  zegt bestuurslid Paul Coolen.

Twaalf jaar geleden vroeg Reef Renewal Bonaire een vergunning aan om onderwater koraal te kunnen oogsten om het kweken te kunnen starten. Het duurde toen nog twee jaar voordat ze die vergunning ook echt kregen. Coolen: “Dat was toen nog echt een brug te ver. Onder water mocht je niks aanraken.” Inmiddels zetten ze bijna tienduizend stukken koraal per jaar uit. 

Dat de stichting bestaat, komt door Coolen’s familie Van der Valk, die een duikresort bestiert op het eiland. “Wij zijn hiermee gestart omdat we duikreizen verkopen aan mensen die graag duiken. Als je graag duikt wil je vissen zien, maar vissen leven alleen op plaatsen waar veel koraal is”, zegt Coolen. “Als je nu de onderwaterwereld van Bonaire vergelijkt met een aantal decennia geleden, dan zie je dat er sprake is van flinke achteruitgang.” 

Hij geeft dan ook toe dat het duikhotel indirect baat heeft bij het project om het verloren koraal te herstellen. Maar Coolen voelt ook een verantwoordelijkheid stelt hij. “Ik zie het ook als een soort van verplichting van onze generatie om het net zo achter te laten als dat we het ooit hebben gekregen. Of in ieder geval proberen te redden wat er te redden valt.” 

De techniek achter het kweken is ontwikkeld door Ken Nedimyer. De Amerikaan had vroeger in Florida Keys een vergunning om koralen te ‘oogsten’ en die door te verkopen aan aquaria liefhebbers. Een lucratieve business, vertelt Coolen. “Op een gegeven kwam hij op het idee om de koralen die hij oogstte, te gaan stekken. Nedimyer zag op een gegeven moment: als ik hier knip, dan groeit het hier weer verder en wordt het alleen maar meer.”    

De Amerikaan verkocht zijn bedrijf en is zich de afgelopen decennia gaan focussen op herstel van koraal. Die kennis deelde hij met Coolen en het team achter Reef Renewal Foundation. “Toen wij startten hebben we toestemming gekregen om van twintig genotypen koraal (o.a. elkhornkoraal) stukken af te snijden. Over de jaren heen hebben we er meer bij gekregen, bijvoorbeeld door stormen die stukken afbraken.  Die stukken hebben we in zogenoemde ‘bomen’ gehangen onder water met hun eigen nummers.” 

De bomen staan in een soort kraamkamers die je kunt vinden rondom het eiland. Het oorspronkelijke koraal - Coolen: “Wij noemen dat het mama- en papakoraal” - hangt onder in de boom. Van dit koraal worden stukken geknipt die bovenin de boom komen te hangen. Als deze stukken eenmaal volgroeid zijn worden ze uitgezet in het rif, legt Coolen uit. Het oorspronkelijke koraal groeit na het knippen snel weer aan, waardoor je het proces kunt herhalen. Volgroeide stukjes Elands-koraal worden met Epoxy (onderwaterlijm) door een duiker op een rots gelijmd.  

Het is een arbeidsintensief proces geeft Coolen toe. Maar de ‘survivalrate’ is volgens hem hoog. “Mits we goed onderzoek doen naar de plekken waar het koraal terecht komt. We hebben ook een keer geprobeerd om in het centrum van de stad koraal uit te zetten, maar daar is de vervuiling zo hoog dat er bijna geen gezond koraal meer is. De kans dat het nieuwe koraal dat overleeft is dan wel heel klein.”   

Ondertussen is Reef Renewal Bonaire ook uitgebreid naar andere eilanden en werken ze samen met landen als Australië, waar ze voor dezelfde uitdagingen staan wat betreft uitstervend koraal. Op Bonaire hebben bijna alle duikscholen inmiddels een kraamkamer met koraal dat gekweekt en uitgezet wordt door vrijwilligers. Waarom het zo aanslaat? Coolen: “Als mensen zien dat op stukken waar koraal verdwenen is, ineens weer koraal staat, geeft dat hoop. Het is schijnbaar wél omkeerbaar.”

Of dit soort projecten grootschalig genoeg zijn om de achteruitgang helemaal op te heffen, dat weet Coolen niet zo goed. “Het is beter dan niks doen. Maar zolang de voorwaarden om gezond koraal te hebben niet aanwezig zijn en de opwarming van de aarde blijft doorgaan zoals nu, is het wel een druppel op een gloeiende plaat. Want dan moet er iets veel groters gebeuren.” Ondertussen hoopt Coolen dat de evolutie een handje helpt en dat er een koraalsoort ontstaat die beter tegen hitte bestand is.