Kun je ziek worden van kunstgras? Die vraag stellen ze nu ook in Frankrijk

190 verschillende kankerverwekkende stoffen
Eind november vorig jaar schreef het Franse sporttijdschrift 'So Foot' een lange reportage over de gezondheidsrisico’s van kunstgrasvelden met rubbergranulaat. Een onderzoeker van Yale legt in dat artikel uit dat er aanwijzingen zijn dat er 190 verschillende kankerverwekkende stoffen in het rubber op de Franse kunstgrasvelden zijn aangetroffen. De onderzoeker, Vasilis Vasiliou van Yale, stelt in het artikel ook dat door een band te vermalen, de blootstelling aan toxische stoffen vele malen groter is dan een band in zijn geheel.

Nu gaat de Franse overheid laten uitzoeken in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van gezondheidsrisico’s. De Franse politica Francoise Cartron van de Parti socialiste is ongerust en hoop dat het onderzoek snel start: "We weten eigenlijk niets nu, maar de studies die in Amerika zijn gedaan zijn verontrustend. Kinderen die op deze velden spelen zijn nog volop in de groei. Ze spelen met die korrels, verzamelen ze en kunnen ze in hun mond stoppen of inademen. Ouders hebben me gewezen op brandwonden die ontstaan door het vallen op deze kunstgrasvelden en die moeilijk helen. Weten we wel echt zeker dat dit zonder risico’s is?"

De instantie die het onderzoek op zich neemt, Anses, heeft nooit eerder onderzoek gedaan naar de gezondheidsrisico’s van kunstgras korrels. Wel was er sprake van extra alertheid, laat Anses weten.

Bewezen kankerverwekkend
In Frankrijk komen er ieder jaar tweehonderd sportvelden bij die ingestrooid zijn met het rubbergranulaat van vermalen autobanden. Volgens bandenproducent Michelin bestaat zestig procent van de autobanden waar het granulaat van wordt gemaakt uit petrochemische koolwaterstoffen. Maar wat er werkelijk aan stoffen inzit, maakt het bedrijf niet bekend. Wat Michelin niet noemt, schrijft het artikel, is dat er ook bewezen kankerverwekkende stoffen in de rubbermix zitten, waaronder PAK's, maar ook arseen, cadmium en benzeen.

De directeur van het Franse bandenrecycling-bedrijf Aliapur, Herve Domas, geeft toe dat er inderdaad stoffen in zitten die slecht kunnen zijn voor de gezondheid, maar dat de concentraties zo laag zijn dat er geen sprake is van gevaar voor de gezondheid. Bovendien zijn de concentraties niet hoger dan de EU wettelijk toestaat, aldus de directeur.

Niet representatief
Net als in Nederland werd in Frankrijk altijd gezegd dat sporten op kunstgras met rubbergranulaat niet schadelijk is. Maar daarbij baseerde de Franse overheid zich op onderzoeken die niet representatief of onvolledig zijn, zeggen critici nu. Een deskundige van het nationale instituut voor milieu in Frankrijk, Ineris, wijst erop dat het om oude rapporten gaat die niet meer aan de huidige situatie voldoen. Domas, directeur van Aliapur, erkent dat het oude rapporten zijn, maar dat alle studies in hun bezit aantonen dat rubbergranulaat voldoet aan de regels.

Voorzorgsprincipe
Franse deskundigen zeggen nu ook dat je uit voorzorg niet op kunstgras met gerecyclede autobanden zou moeten sporten en dat pas weer kan doen als duidelijk is dat het niet schadelijk is. Maar volgens Domas van het bandenrecyclingsbedrijf Aliapur is er geen verband tussen de korrels en kanker. Hij noemt de mogelijke gezondheidsrisico’s 'fake news' en verwijst daarbij onder andere naar het meest recente onderzoek van het RIVM in Nederland waaruit bleek dat sporten op rubberkorrels van oude autobanden niet gevaarlijk is.

Schadelijk effect 'praktisch verwaarloosbaar'
De discussie over voetballen op rubberkorrels van oude autobanden laaide in Nederland en internationaal op na de ZEMBLA-uitzending ‘Gevaarlijk Spel’ in oktober 2016. De uitzending leidde tot Kamervragen en politiek debat. Toenmalig minister Schippers gaf het RIVM opdracht onderzoek te doen naar de gezondheidsrisico’s, tientallen voetbalclubs besloten tijdelijk te stoppen met voetbal op kunstgras en vele andere clubs vervingen hun oude velden voor nieuwe velden met een andere samenstelling. Eind vorig jaar bracht het RIVM een nieuw onderzoek uit waaruit bleek dat voetballen op kunstgras veilig is. Het schadelijk effect op de gezondheid van sporten op rubberen kunstgraskorrels is ‘praktisch verwaarloosbaar’, zei het RIVM.

'RIVM: voetballen op rubberen kunstgraskorrels veilig, normen moeten wel bijgesteld'

Geen consensus
Maar een aantal wetenschappers dat aan dit RIVM-onderzoek meewerkte was het niet eens over de uitkomsten. Zo zou er geen consensus zijn over de vraag hoe je precies met de risico’s moet omgaan. Vooral het voorzorgsprincipe - zolang je niet precies weet hoe schadelijk de gevolgen zijn - moet je niet op de korrels spelen, speelde daarbij een belangrijke rol. Volgens de één moest dat voorzorgsprincipe zwaarder wegen dan volgens de ander. 

Zebravisjes
In de tweede ZEMBLA over  de risico’s van kunstgraskorrels  was te zien hoe de Vrije Universiteit in Amsterdam onderzoek doet naar de gezondheidsrisico’s van rubberkorrels met zebravisjes. Uit de eerste proeven bleek duidelijk dat er meer aan de hand was dan tot dan toe werd vermoed: de embryo’s van de visjes gaan dood als gevolg van de blootstelling aan water dat in contact is geweest met de rubberkorrels. Lees meer over dat onderzoek in het artikel: ' Hoe een klein visje van grote waarde is voor de wetenschap' .