Kabinet komt met meldpunt voor buitenlandse intimidatie

Buitenlandse overheden die burgers uit hun land in Nederland lastigvallen, intimideren en bedreigen. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken noemt dit ‘niet acceptabel’ en komt met een meldpunt. Dat zei hij in een debat in de Tweede Kamer over het mensenrechtenbeleid van Nederland. Hoekstra wil met het meldpunt “in kaart brengen wat er gebeurt”.

Verschillende landen, zoals Iran, China en Rusland vallen in Nederland burgers uit hun land lastig. Het gaat bijvoorbeeld om politieke tegenstanders, Oeigoeren of Russen die gebeld worden met de vraag waar hun loyaliteit ligt in de oorlog met Oekraïne. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat ook Rwanda politieke tegenstanders in Nederland bedreigt. Politieke vluchtelingen uit Rwanda vertellen aan Zembla dat ze op straat worden gevolgd of anonieme telefoontjes ontvangen.

Minister Hoekstra noemt de intimidaties ‘onverkwikkelijk’. “Ik vind het niet acceptabel dat landen, wat voor lange arm dan ook, uitstrekken naar degenen die zij als een onderdaan of voormalig onderdaan beschouwen”, zei hij tijdens een debat in de Tweede Kamer over het mensenrechtenbeleid van Nederland.

In onze uitzending ‘De lange arm van Rwanda’ stellen politieke vluchtelingen uit Rwanda dat ze in Nederland door de Rwandese geheime dienst worden geïntimideerd en bedreigd. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat er aangiftes liggen bij de politie. Toch laat de Nationale Coördinator Terrorisme en Veiligheid aan Zembla weten Rwanda geen acute en pregnante dreiging te vinden.

Kijk hier de aflevering ‘De lange arm van Rwanda’ terug:

De Rwandese Valentin Akayezu vluchtte naar Nederland, nadat hij werd gewaarschuwd dat het Rwandese regime het op zijn leven had gemunt. “Ze kunnen heel ver gaan. Zelfs moord is mogelijk. Ik moet echt voorzichtig zijn, want er zijn mensen die zijn vergiftigd. Dat is heel paranoïde, maar het is ook de realiteit”, zegt hij. Akayezu vertelt in onze uitzending dat hij op straat in Nederland werd gevolgd en dat zijn huis in 2020 in de gaten werd gehouden.

De Oeigoerse Alerk Ablikim kreeg ook te maken met intimidaties, vermoedelijk door de Chinese overheid. Toen hij in 2020 terug kwam van een gesprek met de Amerikaanse ambassadeur kreeg hij een anoniem telefoontje. “Ik hoorde geschreeuw op de achtergrond en kon verstaan dat er Chinees werd gesproken. Later hoorde ik gehijg”, vertelt hij aan Zembla.

Andere Oeigoeren krijgen volgens Alerk ook te maken met bedreigingen, familieleden die in China onder druk worden gezet en telefoontjes vanuit de ambassade, waarin gevraagd wordt om naar het thuisland terug te keren.

Alerk is blij met het nieuws dat de minister met een meldpunt komt om buitenlandse intimidatie in kaart te brengen. “Ik ben er enorm blij mee, omdat we er al jaren om vroegen. Maar we moeten nog wel kijken hoe het meldpunt precies vorm krijgt. Ik hoop dat we op een laagdrempelige manier aan de overheid kunnen melden waar we mee te maken hebben en dat ze er iets tegen kunnen doen.”

De Rwandese Raissa Ujeneza, wiens moeder Victoire Ingabire wordt gezien als politiek tegenstander van de Rwandese regering, kreeg zelf ook te maken met intimidatie. Zij heeft haar twijfels of een meldpunt echt gaat werken: “In hoeverre is zo’n melding anoniem? Wordt de informatie beveiligd? Naar welke instanties gaan de meldingen? En hebben die banden met Rwanda? Als dat niet in orde is dan heeft zo’n meldpunt geen zin.” Volgens Raissa is het belangrijk dat een melding ook echt wordt opgevolgd, dat er onderzoek komt en er bescherming wordt geboden.

Hoe het meldpunt precies vorm gaat krijgen, is nog niet duidelijk. De minister komt hier voor het einde van het jaar op terug.

Christoper Houtkamp, onderzoeker bij het Clingendael Instituut naar diasporaspionage vertelt in Zembla meer over intimidaties door buitenlandse overheden: