Justitie deed niets met omvangrijke cannabisfraude waarbij honderden Nederlanders werden gedupeerd

De Nederlandse politie en het Openbaar Ministerie hebben één van de grootste online fraudezaken van het afgelopen decennium bewust links laten liggen. Wereldwijd verloren meer dan 180.000 mensen bijna 650 miljoen euro door een investering in medicinale cannabis, die vanuit het in Amsterdam gevestigde bedrijf JuicyFields werd aangeboden. Meer dan honderd Nederlandse gedupeerden die aangifte wilden doen van oplichting kregen bij de politie nul op het rekest. Een Nederlandse hoofdrolspeler die in dienst was van JuicyFields werd pas maanden nadat Spanje om zijn aanhouding had verzocht door de Nederlandse politie opgepakt. De 73-jarige Hans van de V. werd afgelopen week voorgeleid bij de rechtbank Amsterdam die over zijn uitlevering moet beslissen. Volgens het OM is er geen onderzoek geopend, omdat slachtoffers in belangrijke mate zelf verantwoordelijk zijn vanwege het beleggingsrisico dat ze hebben genomen. Deskundigen en opsporingsbronnen elders in Europa zijn verbaasd over de passieve houding van de Nederlandse opsporingsdiensten. Dat blijkt uit onderzoek van Zembla. 

Vanaf het voorjaar van 2020 verleidde JuicyFields mensen wereldwijd met torenhoge rendementen uit medicinale cannabis. Via het online platform kon je virtueel cannabisplanten kopen, die op plantages in onder meer Zuid-Amerika zouden worden gekweekt. Bij de oogst, drie maanden later, kregen de investeerders een deel van de winst uitgekeerd. Aanvankelijk gebeurde dit ook, maar in de zomer van 2022 bleek de website van JuicyFields plotseling onbereikbaar en kon niemand meer bij zijn geld. De fraudeurs gingen er met de winst vandoor en lieten het Amsterdamse bedrijf failliet gaan. Bij de curator meldden zich daarna duizenden gedupeerde investeerders, waarvan naar schatting honderden uit Nederland.  

Zembla deed het afgelopen jaar samen met de Deense omroep DR, de Zweedse krant Svenska Dagbladet en de Duitse media Der Spiegel, Paper Trail Media en Correctiv onderzoek naar deze megafraude en sprak met tientallen Nederlandse gedupeerden. Zij verloren duizenden euro’s tot zelfs tonnen. Een groot aantal van hen deed aangifte bij de politie. Eén gedupeerde meldde zich namens een groep van 124 slachtoffers die samen voor bijna 2,3 miljoen euro het schip in gingen. Maar dat leidde niet tot een strafrechtelijk onderzoek. Gedupeerden kregen al een paar weken na hun aangifte te horen dat er geen aanwijzingen waren voor verder onderzoek of dat de zaak te complex was.

Het Openbaar Ministerie laat tegenover Zembla weten dat er geen strafrechtelijk onderzoek is geopend, omdat er “onvoldoende maatschappelijk nationaal belang” was om zo’n onderzoek te rechtvaardigen. Het OM wijst op de eigen verantwoordelijkheid van investeerders. “Juist bij beleggingsfraude gaat het om risico's die beleggers doorgaans welbewust hebben genomen in de hoop op geldelijk gewin”, aldus het OM. Fraude expert Rolf van Wegberg, verbonden aan de TU Delft, is daar verbaasd over. Hij noemt de benadering ‘eenzijdig’. “Je hebt een eigen verantwoordelijkheid als het gaat om investeren in bepaalde beleggingsproducten, dat is juist. Maar hier was het doel vanaf het allereerste begin mensen oplichten. Dat is gewoon strafbaar.”

In omringende landen leidden de aangiftes van gedupeerden wel tot politieonderzoek. Europol coördineerde in april een actiedag waarop in elf landen huiszoekingen werden gedaan en negen verdachten werden opgepakt. “Ik weet dat er in Nederland gedupeerden zijn, maar hoeveel dat er zijn weet ik niet, want we hebben geen samenwerking met de Nederlanders”, zegt hoofdofficier Ina Kinder, die het Duitse onderzoek naar de fraude leidt tegen Zembla. “De Nederlanders hebben zich nooit gemeld. Een samenwerking was wel nuttig geweest, omdat het bedrijf daar zat.” Europese opsporingsbronnen zeggen verbaasd te zijn over de passieve houding van de Nederlandse politie. Zelfs op officiële verzoeken om assistentie is nooit gereageerd. Nederland verscheen ook niet bij bijeenkomsten van Europol, notabene in Den Haag. “Nederland had geen interesse”, aldus een Duitse opsporingsbron.

Uit onderzoek van Zembla blijkt dat de Nederlandse autoriteiten maanden treuzelden met de aanhouding van een Nederlandse hoofdrolspeler in de zaak. Spanje vroeg in maart van dit jaar om de arrestatie van deze Hans van de V. Maar terwijl elders in Europa in april verdachten werden gearresteerd, lieten de Nederlandse diensten het arrestatiebevel voor Van de V. links liggen. Pas eind juli, nadat Spanje zich nogmaals bij de Nederlandse opsporingsdiensten had gemeld, werd hij samen met zijn vrouw aangehouden. Beiden verschenen afgelopen week voor de Amsterdamse rechtbank, die binnenkort beslist over hun uitlevering.

In de maanden voorafgaande aan zijn arrestatie had Zembla frequent contact met Hans van de V., die zei in Colombia te wonen. Hij is de oprichter van het bedrijf in Amsterdam, had een kantoor in het centrum van de stad gehuurd en was een tijd lang CEO voor JuicyFields in de regio Latijns-Amerika. In die rol moest hij in onder meer Colombia cannabisplantages zoeken voor JuicyFields. Zembla wist Van de V. kort voor zijn aanhouding te traceren, niet in Colombia maar in Terneuzen. In een interview met Zembla - komende zondag om 22.05 uur te zien op NPO2 - zegt van der V. onder meer: “Ze wilden een kantoor in Amsterdam hebben. Ik weet niet waarom. Maar wat moet je doen? Je bent een werknemer. Je ziet de boekhouding niet. Je weet niet wat er binnenkomt en wat er uit gaat (…) Ik wist ook niet dat ze mensen gingen belazeren.”

Uit onderzoek van Zembla blijkt dat JuicyFields plantages in Zuid-Amerika vroeg om camera’s te installeren en JuicyFields-spandoeken op te hangen. Op die manier moesten beleggers die thuis achter hun computer zaten het idee worden gegeven dat ze zaten te kijken naar de planten waarin ze zelf hadden geïnvesteerd. Van de V. bevestigt dit: “Ik mocht van JuicyFields 500 euro bieden om camera’s op te hangen. En JuicyFields zou de spandoeken maken.” Van de V. zegt daarop argwaan te hebben gekregen en claimt als klokkenluider naar de FBI te zijn gestapt, die op zijn beurt Europese opsporingsdiensten zou hebben gewaarschuwd. De Duitse hoofdofficier van justitie Ina Kinder wijst dat echter van de hand. “Daar weet ik niets van.”