‘Jongeren die complexe zorg krijgen moet je niet op hun 18e ineens loslaten’

"Laat de leeftijdsgrens 18-/18+ irrelevant worden, zodat zorg en begeleiding op passende wijze voortgezet worden en er geen kunstmatige breuk (met alle gevolgen van dien) ontstaat", stellen ze in een open brief.

Een erg kwetsbare groep zijn de achttienjarigen die naast gedragsproblemen een verstandelijk beperking hebben en al jaren onder toezicht staan van jeugdzorg. Ook zij mogen plotseling zelf hun eigen plan trekken. Maar deze achttienjarigen zijn in hun ontwikkeling vaak niet ouder dan twaalf, dertien jaar en nog helemaal niet klaar om op eigen benen te staan. Met als gevolg dat ze vaak in de problemen komen. In sommige gevallen  belanden ze in de criminaliteit, drugs, of op straat. Hulpverleners weten dat het misgaat, maar kunnen niets doen. Zembla maakte daar in 2016 al de uitzending ‘Losgelaten, Losgeslagen’ over.

Voor de wet zijn deze achttienjarige jongeren volwassen, ze mogen zelf bepalen wat ze doen. Zelfs als overduidelijk is dat ze zichzelf in de vernieling helpen. 

'Losgelaten, losgeslagen' (2016):

Bij het bereiken van de officiële volwassenheid is er dus meteen een "harde knip", aldus een woordvoerster van de Nationale Ombudsman. Het is opeens afgelopen met de zorg tot dan toe.

Als voorbeeld van verdere problemen die daardoor kunnen ontstaan geven ze de 20-jarige Monica. "Op haar achtste is ze uit huis geplaatst vanwege problematiek van de ouders. Sindsdien woonde Monica in verschillende pleeggezinnen en instellingen. Ze weet niet eens meer hoeveel gezinsvoogden en hulpverleners ze heeft gehad. Toen zij achttien werd, was er niets geregeld voor haar. Zij kwam direct in de schulden. En zwierf enige tijd van vriendin naar vriendin. Ze slaapt nu in een tuinhuisje."

De organisaties maken zich ook grote zorgen over de bereikbaarheid van de zorg. "De zorg die nodig is moet toegankelijk zijn. Discussie of onduidelijkheid over ‘wie betaalt’ mag niet leiden tot het uitblijven van passende zorg. Budgetplafonds, tekorten en wel of geen contract zijn geen geldige reden voor het uitblijven van de juiste zorg", aldus het gezelschap.

Bovendien moet een "systemische, integrale aanpak van problemen" de norm worden. "Als kind én gezin niet worden betrokken bij het bepalen van wat er nodig is, dan gebeuren vaak niet de goede dingen. Net als wanneer het kind (of de ouder) ‘los’ van zijn gezinscontext wordt gediagnosticeerd." Als er maar één probleem wordt aangepakt bij een kind met een stapeling van problemen, dan schiet het echt niet op. Pas bij een totaalaanpak is het kansrijk, aldus het gezelschap.