'Jehovah's Getuigen doen nauwelijks iets met meldingen seksueel misbruik'

Jehovah’s Getuigen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik en daar melding van deden, zijn zeer negatief over de behandeling van hun klacht. Driekwart van de melders geeft een onvoldoende aan hoe hun klacht is behandeld binnen de Jehovah’s gemeenschap. Het meest gegeven cijfer is zelfs een 1. Dat is de uitkomst van onderzoek dat de Universiteit Utrecht deed naar seksueel misbruik bij de geloofsgemeenschap.

Minister Dekker van Justitie en Veiligheid gaf opdracht voor het onderzoek. Het onderzoek maakt duidelijk dat slachtoffers zich onvoldoende erkend en ondersteund voelen. Dat heeft te maken met de manier waarop met meldingen van misbruik wordt omgegaan.

751 personen deden mee aan onderzoek
Tijdens het onderzoek hebben 751 personen bij een door de Universiteit Utrecht ingericht contactpunt ervaringen gedeeld. Veel meldingen hebben betrekking op situaties die zich verder in het verleden hebben afgespeeld. De meeste slachtoffers meldden het seksueel misbruik bij de ouderlingen. Slechts een klein deel stapt ook naar de politie.

De Jehovah’s Getuigen hebben een intern rechtssysteem. Daders van kindermisbruik moeten voor een gerechtelijk comité van ouderlingen verschijnen. De slachtoffers geven gemiddeld een onvoldoende aan de behandeling van hun melding door de gemeenschap van de Jehovah's Getuigen. Het gemiddelde rapportcijfer is een 3,3. De slachtoffers die uiteindelijk naar de politie stapten zijn meer tevreden over de behandeling van de melding. Zij geven gemiddeld een 6,4.  

Gesloten cultuur 
Volgens de respondenten van het onderzoek kan de gesloten cultuur van de gemeenschap van Jehovah’s Getuigen in verband worden gebracht met de problemen in de afhandeling van meldingen van seksueel misbruik. Dit wordt ook in internationaal onderzoek gevonden. De gemeenschap in Nederland heeft volgens de onderzoekers in de laatste tien jaar stappen genomen om de omgang met seksueel misbruik te verbeteren.

De gesloten cultuur binnen de gemeenschap biedt onvoldoende waarborgen dat meldingen van seksueel misbruik adequaat behandeld worden, concluderen de onderzoekers. "Hoe met meldingen van seksueel misbruik dient te worden omgegaan is inmiddels door het bestuur vastgelegd in duidelijke protocollen en instructies, maar deze zijn vooral gericht op (het bijeenhouden van) de gemeenschap (en bij implicatie de dader) en weinig gericht op het slachtoffer. Als gevolg ervaren slachtoffers slechts beperkte ondersteuning en onvoldoende erkenning.” 

Minister boos
Minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) heeft geen goed woord over voor de manier waarop het bestuur van de Jehova's getuigen heeft gereageerd op het onderzoek. In een gesprek met Dekkers ministerie heeft het bestuur aangegeven de aanbevelingen uit het onderzoek, waaronder het instellen van een intern meldpunt, af te wijzen.

Het was op Dekkers verzoek dat het onderzoek werd ingesteld. "De conclusies van het onderzoek schetsen een uitermate zorgelijk beeld waarin aangifte bemoeilijkt wordt. Slachtoffers voelen zich onvoldoende gehoord, genegeerd, gestigmatiseerd en geïsoleerd. Dat vind ik ontluisterende conclusies", laat de minister weten. "Het bestuur heeft aangegeven geen noodzaak te zien voor aanvullende maatregelen. Ik vind die houding uitermate kwalijk."

Dekker wil nog een persoonlijk gesprek met het bestuur, om het op andere gedachten te brengen. "Van elk bestuur van een organisatie mag je verwachten dat alles in het werk wordt gesteld om seksueel misbruik tegen te gaan", vindt hij.

Reacties Tweede Kamer
Als de jehova's de aanbevelingen niet vrijwillig willen uitvoeren, moet de overheid kijken of dwang mogelijk is, vinden PvdA en SP. "De jehova's moeten gedwongen worden deze praktijken te stoppen en kinderen te beschermen tegen seksueel geweld", vindt Kamerlid Attje Kuiken. Volgens haar trekt het onderzoek "de beerput nu echt open".

Ook de SP vindt dat er linksom of rechtsom verandering moet komen. "Slachtoffers horen beschermd te worden", zegt Michiel van Nispen (SP). "Met dit onderzoek hebben we een voet tussen de deur bij de jehova’s om verandering af te dwingen, in het belang van de slachtoffers."