Hoger beroep over adoptiefraude: hoe zat het ook alweer?

Dilani Butink, in 1992 geadopteerd vanuit Sri Lanka stelt de staat aansprakelijk voor het leed dat haar is aangedaan rond haar frauduleuze adoptie. De rechter oordeelde in september 2020 dat haar zaak is verjaard en dat de overheid niet verwijtbaar is, maar Butink en haar advocaat Lisa-Marie Komp besloten in hoger beroep te gaan. Vandaag is de uitspraak.

Inmiddels beroept de staat zich niet meer op verjaring na een vernietigend rapport over het systeem van interlandelijke adoptie, waardoor de zaak nu wel inhoudelijk behandeld is. “Het is bizar als er na dit rapport nog steeds geen erkenning komt voor wat er bij mij is gebeurd”, vertelt Butink.

Butink werd in 1992 vanuit Sri Lanka geadopteerd, maar kwam erachter dat haar adoptiepapieren vervalst waren. Na het zien van de Zembla-uitzendingen over misstanden rond adopties, schrok ze van de grote schaal waarop deze plaatsvonden. "Ik dacht: moeten we het daarbij laten? Moeten we het accepteren? Dat kan toch niet?"

Ze besloot om de gang naar de rechter te maken: ze verwijt de staat adopties vanuit Sri Lanka te hebben laten doorgaan, ondanks dat de overheid wist van de malafide adoptiepraktijken in Sri Lanka. Ze eist dat de overheid schuld erkent, haar schadeloos stelt en een DNA-databank opricht voor geadopteerden uit Sri Lanka. Ook wil ze ondersteuning om haar biologische ouders alsnog op te sporen. Butink: "Ik wil erkenning voor de misstanden. Ik wil weten waar ik vandaan kom. Het is belangrijk om dat te weten."

De gang naar de rechter liep uit op een teleurstelling: die oordeelde dat de verjaringstermijn van 20 jaar was verstreken en zag juridisch geen omstandigheden of redenen om daarvan af te wijken. De rechtbank kwam inhoudelijk dus niet aan een beoordeling. “Ik baal ervan, want op deze manier wordt de deur gewoon redelijk dichtgegooid", vertelde Butink destijds aan Zembla. "Ook voor andere geadopteerden."

Butink en haar advocaat besloten in hoger beroep te gaan.

Lees ook: Butink (28) in hoger beroep tegen staat over adoptiefraude

In het hoger beroep is de zaak van Butink ditmaal wel inhoudelijk behandeld. Toenmalig minister voor Rechtsbescherming, Sander Dekker, maakte vorig jaar namelijk bekend dat de overheid zich bij vorderingen in verband met adopties uit het buitenland, niet langer zal beroepen op verjaring.

Die beslissing kwam na een vernietigend rapport over het systeem van zogenaamde interlandelijke adoptie in Nederland. Een commissie onder leiding van Tjibbe Joustra keek naar misstanden rondom interlandelijke adoptie tussen 1967 en 1998, maar concludeert dat ook daarvoor en daarna dingen fout liepen. Het systeem is ook nu nog fraudegevoelig en misstanden komen "tot op de dag van vandaag" voor.

De interlandelijke adopties werden volgens de commissie gekenmerkt door grootschalige, systematische misstanden. Alle denkbare vormen van misstanden werden gesignaleerd, van ontbrekende archivering tot kinderhandel. Hoewel misstanden bij verschillende Nederlandse overheidsinstanties en de politiek bekend waren, ondernamen de betrokken partijen lange tijd geen acties. Signalen van misstanden werden genegeerd en niet opgevolgd door de Nederlandse overheid.    

Toenmalig minister Dekker bood namens de Nederlandse overheid zijn excuses aan de geadopteerden, na het verschijnen van het rapport. Volgens Dekker is de Nederlandse overheid jaren tekortgeschoten "door jarenlang weg te kijken van misstanden". De overheid stelde zich te passief op en liet na in te grijpen toen dingen misgingen.

Bekijk ons dossier en alle uitzendingen over ‘Adoptiebedrog’

Als reactie op het rapport is de adoptie van kinderen per direct stopgezet en beroept de overheid zich dus niet meer op verjaring bij adoptiezaken. Dekker: "In het licht van de uitkomsten van dit rapport en de wens van uw Kamer verdienen zij in mijn ogen toch de kans op een inhoudelijk oordeel van de rechter. De Staat zal zich daarom vanaf heden in door geadopteerden aangespannen procedures inzake interlandelijke adoptie niet langer beroepen op verjaring. Dit geldt zowel voor lopende als voor toekomstige procedures."

Advocaat Komp denkt dat de uitkomsten van het rapport “absoluut meewegen” in het hoger beroep. “Ik ben van mening dat vóór dit rapport uitkwam, er al heel veel documenten en onderzoeken waren die aantonen dat het goed is misgegaan. Er was al heel veel bewijs. Maar nu hebben we een commissie die dit ook concludeert, dus ik denk wel dat daar een groot gewicht aan toekomt.”

Vanaf de jaren 70 zijn ruim 40.000 kinderen vanuit het buitenland naar Nederland geadopteerd. In vier uitzendingen toonde Zembla aan dat veel adoptiepapieren in die tijd zijn vervalst. Kinderen werden geroofd uit ziekenhuizen en in Sri Lanka waren er ‘baby farms’, waar baby’s ten behoeve van adoptie op de wereld werden gezet.