Hoge PFAS-waarden in eieren omgeving Chemours

Eieren van hobbykippen uit de omgeving van chemiefabriek Chemours bevatten soms zulke hoge PFAS-waardes dat het niet veilig is om ze te eten. Dat blijkt uit onderzoek van NRC en een laboratorium van de VU in Amsterdam. Chemours (vroeger DuPont) wist al tientallen jaren dat de giftige en kankerverwekkende PFAS-stoffen in het milieu konden komen en dat ze het grondwater onder de fabriek en de omgeving ernstig vervuilden. Het bedrijf bracht dit niet naar buiten uit angst voor de financiële gevolgen en voor hun reputatie, ontdekte Zembla.

Voor het onderzoek verzamelde NRC eieren van negen particulieren en boeren in de omgeving van Chemours, in Sliedrecht en de Alblasserwaard en liet ze testen door een laboratorium van de Vrije Universiteit Amsterdam. Het is voor het eerst dat in Nederland rondom een fabriek onderzoek is gedaan naar PFAS-vervuiling van eieren. Ondanks meerdere signalen over het gevaar van besmette eieren - volgens internationaal onderzoek draagt het eten van besmette eieren bij aan ongezond hoge PFAS-waardes in het bloed van omwonenden - is hier niet eerder onderzoek naar gedaan door bijvoorbeeld het RIVM.

Uit het onderzoek van NRC blijkt dat het RIVM signalen van te hoge PFAS-waarden in Sliedrechtse eieren heeft gemist. Al in 2017 bleek uit een enquête dat omwonenden van Chemours met hoge PFAS-waarden in hun bloed, vaak eieren uit eigen tuin aten. Toch deed het RIVM geen vervolgonderzoek naar eieren; een onderzoek in 2018 richtte zich uitsluitend op moestuintjes. In buitenlandse onderzoeken werd het verband tussen het eten van besmette eieren en te hoge PFAS-waarden in het bloed van omwonenden toen al vastgesteld.

Lees hier het hele verhaal van NRC

Zembla doet al langer onderzoek naar PFAS-vervuiling en de gevolgen ervan. In de uitzending ‘Het PFAS-schandaal’ uit september 2022 spreken we met biologe Wendy D’Hollander, die vlak achter de 3M-fabriek in het Belgische Zwijndrecht woont. 3M is een producent van PFAS heeft de omgeving van Zwijndrecht en de rivier de Schelde ernstig vervuild. D’Hollander ontdekte tien jaar geleden dat eieren van kippen in de buurt van 3M de hoogste concentraties PFOS (een van de vele PFAS-verbindingen) bevatten die ooit in eieren zijn gevonden.

“Wij hadden mengstalen van gemiddeld drieduizend/vierduizend nanogram per gram,” zegt D’Hollander. Dat is maar liefst drieduizend keer boven de norm die vanaf 2023 in Vlaanderen geldt. D’Hollander geeft aan dat er met het onderzoek dat zij aan de Universiteit van Antwerpen doet, niets gebeurt: “Ik heb in elk rapport dat ik heb geschreven  gezegd: kijk we zitten met een probleem. Dat moet verder worden opgevolgd. En dat gebeurt momenteel ook aan de Universiteit Antwerpen, maar die resultaten komen niet naar buiten. Niemand doet er iets mee.”

PFAS zijn een groep van meer dan 4000 chemische stoffen. Ze zijn gemaakt uit koolstof en fluor en die binding is enorm sterk. Het betekent dat je een stof hebt met een glad oppervlak die tegen hele hoge temperaturen kan en die bijna nooit uit elkaar valt. Ze worden daarom ook wel ‘forever chemicals’ genoemd, omdat ze niet of nauwelijks afbreken, ook niet in het milieu en in het menselijk lichaam. 

De laatste jaren wordt er steeds meer duidelijk over de effecten ervan in het menselijk lichaam: het tast het immuunsysteem aan en wordt gelinkt aan verschillende soorten kanker.

In Nederland is chemiefabriek Chemours in Dordrecht, vroeger DuPont, een grote bron van PFAS-vervuiling. Dat de stof schadelijk is voor mens en milieu, hield het  bedrijf jarenlang stil. Zembla ontdekt dat DuPont dertig jaar geleden al wist dat ze het grondwater onder de fabriek en in de omgeving vervuilden. En ook dat er begin jaren ‘90 al grote zorgen waren dat de PFAS in het drinkwater terechtkomt. Hierover is destijds niets naar buiten gekomen.

In het bloed van fabrieksmedewerkers, omwonenden en in de moedermelk van vrouwen die in Dordrecht wonen, zijn hoge concentraties van de gevaarlijke stof vastgesteld.moedermelk

In sloten een kilometer van de fabriek zijn PFOA-concentraties in het water gemeten die gemiddeld maar liefst 13 duizend keer boven de norm liggen die het RIVM veilig acht. Ook in de populaire zwem- en recreatieplas Lammetjeswiel in Alblasserdam, hemelsbreed zo’n 8 kilometer van de Chemours-fabriek, zijn zeer hoge concentraties PFAS aangetroffen. PFOA ligt er een factor 250 boven de norm en GenX een factor zes, volgens milieuchemicus Chiel Jonker.