Hoe staat het met de inventarisatie van de kunst van de koning?

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is nog aan het onderzoeken hoe uitvoering gegeven kan worden aan de aangenomen Kamermotie van begin december. De motie roept de regering op om een inventarisatie te maken van welke kunstwerken in de koninklijke paleizen van de overheid zijn en welke van de koning of leden van de koninklijke familie zelf. Dat is nu onduidelijk.

Hoe de kunst in kaart gebracht moet worden, is nog niet bekend. Daar moet een plan voor komen. Dat plan moet in overleg met de koninklijke familie en de Commissie Collectie Nederland worden vastgesteld. Dat overleg heeft nog niet plaatsgevonden, zo laat het ministerie weten aan Zembla. 

Onderzoek naar de kunst van de koning
Zembla heeft in de afgelopen jaren uitgebreid onderzoek gedaan naar de kunstverkopen van de koninklijke familie. De regering gaf vooralsnog geen transparantie over de gang van zaken rond de schimmige deals. 

Terwijl er meerdere omstreden kunstdeals zijn gesloten. Zo liet prinses Christina vlak voor haar overlijden in 2019 een Rubens tekening veilen in New York. Voor 7,2 miljoen euro kreeg dit bijzondere kunstwerk een nieuwe, onbekende eigenaar. 

Atlas Van Cleeff
Ook hebben de Oranjes in 2012 de belangrijke Atlas Munninks van Cleeff, een unieke collectie topografische tekeningen van de stad Utrecht en omgeving in stilte verkocht aan een privéverzamelaar. De verkoop van de Atlas werd drie jaar lang stilgehouden. 

Premier Rutte zei in een Kamerdebat dat er voordat de Atlas werd verkocht, eerst “een verkenning is uitgevoerd naar eventuele interesse van relevante publieke instellingen in de regio Utrecht.” Vervolgens zei de premier dat deze verkenning niet heeft geleid tot een transactie met deze instellingen. 

In de uitzending ‘Koninklijke constructies is te zien dat Zembla navraag doet bij het Utrechts Archief, het Centraal Museum en de universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Utrecht. Alle drie de instellingen stellen dat zij nooit over de Atlas zijn benaderd. Het Utrechts Archief voegt daar bovendien aan toe: “Als de Atlas aan ons was aangeboden, dan zou deze zeker in ons collectieprofiel hebben gepast en hadden we onderzocht of we de werken konden verwerven.” 

Megadeal
In de Zembla-uitzending ‘De kunst van de koning’ blijkt dat de oranjes een megadeal sloten met de Belastingdienst over de erfenis van Juliana. Een deel van de erfbelasting die over het enorme vermogen betaald moest worden, is niet met geld maar met kunst betaald. In totaal zeker 8,8 miljoen euro. Maar in de uitzending blijkt dat volgens betrokken ambtenaren de inventarisatie en de taxatie van de kunststukken niet volgens de regels zijn gegaan. 

Uit die commotie rond de omstreden kunstdeals ontstond de Adviescommissie Bescherming Cultuurgoederen onder leiding van oud-minister Alexander Pechtold. Daaruit vloeide de vaste commissie voort die Sybrand Buma nu voorzit en die vorig jaar is ingesteld door de Raad voor Cultuur. Met het advies van de commissie moet dit soort commotie in de toekomst vermeden worden. Onlangs bracht de commissie advies uit. 

Meer over het advies van de commissie lees je hier

Meer over ons onderzoek in de volgende uitzendingen:

De kunst van de koning: