Hoe kun je een legionellabesmetting voorkomen?

Het aantal ziektegevallen door legionella stijgt, zegt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). In 'De jacht op legionella' duikt ZEMBLA in de wereld van legionellapreventie. Maar wat kun je zelf doen om besmetting te voorkomen?

Legionella is een bacterie die een acute infectie van de luchtwegen kan veroorzaken. Hoewel de meeste mensen na blootstelling aan deze bacterie niet ziek worden, bestaat er wel een risico. Zeker als je rookt, ouder bent dan 40 jaar, veel alcohol drinkt of een verminderde weerstand hebt, is de kans groter dat je ziek wordt na een besmetting. De ziekteverschijnselen van legionella kunnen variëren van een lichte griep (Pontiac fever) tot een zeer ernstige longontsteking (veteranenziekte). 

De kans dat je thuis ziek wordt door een legionellabacterie is erg klein. Toch kunnen de volgende maatregelen van RIVM helpen om het risico nog meer te verkleinen:

Maak apparaten die water vernevelen of sproeien regelmatig schoon. Laat geen water in deze apparaten staan als het langer dan een week niet wordt gebruikt:

Je kunt geen legionella-longontsteking krijgen van apparaten waar de temperatuur regelmatig boven de 60 graden komt of waarvan het water niet vernevelt. Denk aan koffiezetapparaten, waterbakjes (bijvoorbeeld op verwarming) en stoomapparaten.

De GGD raadt het volgende aan:

In warme landen is het risico groter. Je moet opletten als de kraan op de heetste stand géén koud water nodig heeft. Het is dan beter om niet te douchen en dit gelijk te melden bij de eigenaar of de reisorganisatie, adviseert Stichting Veteranenziekte . B aden is altijd beter dan douchen, omdat er dan weinig of geen verneveling plaatsvindt. Als er geen bad is, gebruik dan een washandje.

Na de vakantie
Zorg dat je ook thuis de leidingen enkele minuten laat doorstromen met heet water. Voor het behandelen van leidingen uit een bubbelbad volg je de instructies van de fabrikant op. Laat de tuinslang na gebruik altijd goed leeglopen en laat de slang niet in de zon liggen.

Je kunt de legionellabacterie oplopen als je in aanraking komt met besmette, vernevelde lucht en deze inademt, zoals bij het nemen van een douche. Ook de sauna, bubbelbaden, stoombaden, tuinslangen, kranen en airconditioning kunnen een bron van infectie zijn. De bacterie kan in warm water groeien bij een temperatuur tussen de 20 en 50 graden, de ideale groeitemperatuur is 37 graden. Legionella komt vaker voor in lang stilstaand water.

Het drinken van besmet water levert geen gevaar op. Ook is legionella niet over te dragen van mens op mens.

De symptomen van een legionellabesmetting zijn niet gelijk zichtbaar. De tijd tussen de besmetting en ziek worden is gemiddeld twee tot veertien dagen. Er is een groot verschil tussen de veteranenziekte en legionellagriep.

Legionellagriep
Bij de legionellagriep lijken de symptomen erg op de ‘gewone’ griep. Zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn en hoesten. Net als bij de griep, gaat deze variant vanzelf over.

De veteranenziekte
De symptomen beginnen met opkomende hoofdpijn, spierpijn en een ‘ziek gevoel’. Vervolgens worden de klachten snel gevolgd door:

De gevolgen kunnen ernstig zijn. Door een longontsteking is het mogelijk dat je longen onherstelbaar beschadigd raken, wat tot de dood kan leiden. Door op tijd in te grijpen en naar de huisarts te gaan is dit te voorkomen. Met behulp van antibiotica is de veteranenziekte goed te behandelen, al kan het herstel een tijdje in beslag nemen, afhankelijk van de ernst van de infectie. Er bestaat geen inenting tegen de ziekte.  

Met name in Midden-Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Noord-Limburg en Zuid-Limburg raken steeds meer mensen besmet door legionella. Het RIVM registreert het aantal mensen dat ziek wordt van de bacterie en in het ziekenhuis terechtkomt. Het gaat dus alleen om geregistreerde gevallen. Het werkelijke aantal ligt veel hoger.

In de regio Midden-Brabant is het absolute aantal besmettingen het hoogst: sinds 2014 zijn 233 mensen in het ziekenhuis opgenomen. Omdat Midden-Brabant veel inwoners heeft in vergelijking met andere regio’s, scoort Limburg-Zuid relatief gezien hoger: 5,7 op 100.000 inwoners werden ziek (in totaal 70 geregistreerde gevallen). Waardoor de ene regio hoger scoort dan de andere, is niet duidelijk.

Op de kaart Atlas Infectieziekten van het RIVM kun je zien hoeveel mensen in jouw regio met een legionellabesmetting werden opgenomen in het ziekenhuis.

Via deze link krijg je meer informatie over de regio’s met de meeste besmettingen.