Hoe Hurwenen in de ban blijft van een giga geitenstal

Het Gelderse Hurwenen is in de ban van een geitensoap. Al jaren wordt geruzied over een nieuwe, gigantisch grote geitenstal, ondanks een provinciale ‘geitenstop’. Nu lijken het gemeentebestuur en de boer op ramkoers te liggen.

Dik dertienduizend geiten moeten er komen, nog geen kilometer van de dorpskernen van Hurwenen en Rossum. Omwonenden maken zich zorgen om hun gezondheid bij een uitbreiding van de huidige stal. Ook lokale bestuurders zitten niet op de extra geiten te wachten. De provincie Gelderland kondigde in 2017 zelfs een ‘geitenstop’ af.  
 
Al in 2019 berichtte ZEMBLA over de herrie in Hurwenen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een grote geitenstal tot longontstekingen kan leiden. Is een dierhouderij vlakbij de dorpskern dan wel een goed idee? Nee, zeggen omwonenden. Nee, zegt ook de gemeente, die via jarenlange onderhandelingen zoekt naar een oplossing. 

Een complicerende factor is de troefkaart die de boer, Alexander van der Schans, op zak heeft. Al sinds 2012 heeft hij een vergunning om zijn bedrijf met duizenden dieren uit te breiden. Een vergunning die hij kreeg door slordigheid van het gemeentebestuur. Omdat niet tijdig gereageerd is op het uitbreidingsverzoek van Van der Schans kreeg hij de vergunning automatisch toegewezen.
 
Het is die troefkaart die nu op tafel wordt gelegd. Geen bestuurder of omwonende kan daar tegenop. Zelfs een gang naar de Raad van State van de gemeente loopt op niets uit. Terwijl burgers te hoop lopen tegen de beslissing, zoeken gemeente en boer een uitweg. 

Tegelijkertijd groeien de vraagtekens rond de volksgezondheid. De mysterieuze longontstekingen in de buurt van geitenboerderijen houden aan. In de Tweede Kamer worden vragen gesteld. Het ministerie laat onderzoek doen. Daaruit blijkt dat ook in Gelderland, Overijssel en Utrecht meer longontstekingen voorkomen in de buurt van geitenboeren. Al breken deskundigen zich het hoofd in hun zoektocht naar een oorzaak.

Zelfs in de Britse krant The Guardian trekken experts aan de bel. Duikt dik een decennium na de Q-koorts uitbraak een nieuwe ziekmaker bij Nederlandse geitenboerderijen op? Dick Heederik van de Universiteit Utrecht en Johanna van der Giessen van het RIVM kunnen het niet uitsluiten.

Vlak voor die onheilspellende publicatie in Engeland lijken de onderhandelingen tussen gemeente en boer Van der Schans eindelijk tot een goed einde te komen. Er zou “op een haar na” een akkoord zijn. Toch knapt het overleg, nog geen maand later stapt Van der Schans alsnog naar de rechter en klappen de onderhandelingen. De gemeente en geitenhouder liggen plots op ramkoers.

De geitensoap van Hurwenen stevent daarmee af op een dramatisch slotstuk. De gemeente wil geen garantie geven dat de geitenhouder in de toekomst alsnog uit kan breiden. En Van der Schans stapt naar de rechter omdat de gemeente volgens hem geen rechtsgrond heeft om zijn uitbreiding nog langer tegen te werken.

De plaatselijke wethouder geeft dat overigens toe in een brief aan de raad: “Daarnaast gaat het ook hier om een omgevingsvergunning bouw waarbij het aspect volksgezondheid niet meegewogen mag worden.”    

Wel heeft de gemeente andere middelen achter de hand: handhaven. Uit een wob-verzoek blijkt namelijk dat de boer al jaren meer volwassen geiten op stal heeft staan dan toegestaan. Ook komt bij inspecties aan het licht dat op een van zijn bedrijfslocaties meer arbeidsmigranten wonen dan mag. De gemeente zegt vanaf nu hard op te zullen treden tegen dergelijke overtredingen.

In de gemeenteraad worden direct vragen gesteld waarom de misstanden nu pas boven tafel komen. Wethouder De Vries schrijft in zijn antwoorden dat gebrekkige communicatie tussen verschillende overheden en puur toeval achter de timing zitten.

De gemeente sluit nieuw overleg met geitenhouder Van der Schans echter niet uit. “We hebben de deur voor verdere besprekingen met de geitenhouder nooit helemaal dichtgedaan,” schrijft de Wethouder aan de raad.

Al lijkt de kans klein dat de gesprekken opnieuw op gang komen. In het Brabants Dagblad wordt een alternatief van Van der Schans hard afgewezen. De afbouw van de geitenboerderij in Hurwenen in ruil voor meer ruimte op een nieuwe locatie is geen optie voor de gemeente. 

Sterker nog, wethouder De Vries onderstreept nogmaals de geconstateerde overtredingen aan te pakken. Het legaliseren van de huidige bedrijfsvoering is geen optie volgens hem. Om die stelling kracht bij te zetten wordt een dwangsom van zo’n 150.000 euro aangekondigd. Het is een deel van de bestuurs- en strafrechtelijke koers die de gemeente inzet.

Dinsdagavond blijkt in de raadsvergadering dat verschillende partijen dat bedrag te laag vinden. Ook verder overleg is volgens hen niet mogelijk voordat de huidige overtredingen zijn opgelost. Wel wordt alvast een nieuwe commissie vergadering ingepland.. Zo wordt, na jaren en jaren, de geitensoap van Hurwenen nog steeds vervolgd.