Herintroduceren dieren niet volgens regels

Richtlijnen
De richtlijnen van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) omschrijven de voorwaarden waaraan moet zijn voldaan voordat een uitgestorven diersoort opnieuw wordt uitgezet in de vrije natuur. In 2008 besloot toenmalig minister G.Verburg van Landbouw dat de IUCN-richtlijnen de basis vormen van het Nederlandse herintroductiebeleid van uitgestorven diersoorten. Dit jaar zal de Tweede Kamer het herintroductiebeleid evalueren.

Professor F. Berendse is tevens extern adviseur voor de Raad voor de Leefomgeving. Het kabinet en de Tweede Kamer vragen hem regelmatig om adviezen over natuurbeleid.

Berendse: ' Er zijn hele duidelijke richtlijnen door de IUCN gegeven. De Nederlandse regering heeft ook besloten om in haar beleid in haar vergunningverlening die richtlijnen te volgen. De belangrijkste richtlijn is natuurlijk dat bekend moet zijn waarom een bepaalde soort uit een bepaald gebied verdwenen is. Ook moeten de factoren die hebben geleid tot het uitsterven van de soort zijn weggenomen. In de praktijk gebeurt dat lang niet altijd .'

'Herintroductie otter mislukt'
Volgens professor Berendse is de herintroductie van de otter in Nederland dan ook mislukt. Zo leidt het autoverkeer, één van de belangrijkste oorzaken van het uitsterven van de otter, ertoe dat de otterpopulatie niet spectaculair toeneemt. Sinds 2002 zijn er veertig otters uitgezet, maar de populatie neemt maar mondjesmaat toe. Het aantal otters in Nederland wordt nu geschat op ongeveer honderd. Berendse: ' Als je otters blijft uitzetten om de hoge sterfte te compenseren, dan leg je de populatie aan het infuus. Dat kan nooit de bedoeling zijn geweest. '

'Onverantwoord'
Ook H.Niesen, voorzitter van De Faunabescherming, keert zich fel tegen de huidige herintroductiepraktijk: ' Het is wetenschappelijk buitengewoon onverantwoord en in feite gewoon illegaal. Het mag gewoon niet. Zeker als je zegt dat je je aan de regels houdt .'

Dierenleed
Niesen voegt eraan toe: “ Er  wordt dierenleed mee veroorzaakt, want je kunt op je vingers natellen dat die beesten de pijp uitgaan. Die redden het niet. En als je dat van tevoren weet met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, dan hoor je zoiets niet te doen. ”

Korhoen ten prooi
Professor Berendse laakt ook de herintroductie van het korhoen door het Nationaal Park de Hoge Veluwe, omdat de oorzaak van het uitsterven van het korhoen nog niet vaststaat. Mogelijk biedt het huidige landschap vooral voor de korhoenkuikens niet het juiste voedsel waardoor zij snel overlijden. Omdat de oorzaak van het uitsterven van het korhoen dan ook niet is weggenomen, wordt ook hiermee niet voldaan aan de IUCN-richtlijnen. Bovendien vallen opnieuw uitgezette korhoenders snel ten prooi aan roofdieren als vossen en haviken.

Voorstander
J. Leidekker, hoofd bedrijfsvoering van het Nationaal Park de Hoge Veluwe, zegt in ZEMBLA in tegenspraak met de IUCN-richtlijnen juist voorstander te zijn van experimenteren in de praktijk: ' Wij proberen heel veel en we leren van wat we proberen. Dus learning by doing, trial by error, dat doen we hier zeker. '

Bevers richten schade aan
Naast het feit dat het dierenwelzijn in de knel komt door het niet opvolgen van de IUCN-richtlijnen, zijn er ook aanzienlijke kosten verbonden aan het herintroduceren van dieren in de vrije natuur. Zo dreigt de herintroductie van de bever aan haar eigen succes ten onder te gaan. H. van Poelwijk, hoofd ongediertebestrijding van het waterschap Rivierenland, zegt in ZEMBLA dat als gevolg van de groeiende beverpopulatie de rivierdijken grote schade oplopen. “ Bevers kunnen gaten van wel 15 meter diep in een dijk graven, ” aldus Van Poelwijk.

Kostbare maatregelen
Om te voorkomen dat bevers de dijk ondermijnen, heeft het waterschap op sommige plekken langs de Waal al kostbare maatregelen moeten treffen, zoals het aanbrengen van gaasmatten.  Als dat met alle dijken in Nederland moet gebeuren, zegt Van Poelwijk, gaat dat 'in de miljarden' lopen.

10 miljoen voor de korenwolf
Ook de pogingen om de zieltogende korenwolf, de Limburgse hamster, overeind te houden hebben inmiddels al miljoenen euro’s gekost. Het fokprogramma in de GaiaZoo in Kerkrade en de Rotterdamse Diergaarde Blijdorp kost jaarlijks een kwart miljoen euro. Daarnaast heeft de overheid al voor meer dan 10 miljoen euro subsidie gegeven aan boeren in Limburg die hun akkers hamstervriendelijk inrichten.  

ZEMBLA, 'Dierentuin Nederland', donderdag 7 februari om 21.10 uur bij de VARA op Nederland 2.

Regie: Jos Slats
Research: Norbert Reintjens
Eindredactie: Manon Blaas