Helft patiënten heeft te maken met medicijntekorten: 'Ongelooflijk en veel te veel'

Bekijk de uitslag van de enquête

Uit onderzoek van Nivel bleek vijf jaar geleden nog dat een op de drie patiënten een voorgeschreven medicijn niet meekreeg. In het nieuwe onderzoek overkwam het sommige mensen de laatste zes maanden zelfs meerdere keren dat hun medicijn niet op voorraad was.

Het tekort aan medicijnen is sinds 2010 vervijfvoudigd. Omdat nauwelijks bekend is of veel patiënten hier in de praktijk last van hebben, heeft ZEMBLA samen met de Patiëntenfederatie Nederland een enquête gehouden onder bijna tienduizend mensen. 

Stress en frustratie
Driekwart van de deelnemers ervaart het als een probleem dat hun medicijn niet op voorraad is. 27 procent van hen ziet het als een groot probleem. Hierbij ondervinden mensen niet alleen de medische gevolgen, maar hebben ze ook last van stress en frustratie door het extra apotheekbezoek. "We horen vaak dat patiënten hartstikke boos worden in de apotheek als ze te horen krijgen dat hun pil niet leverbaar is", zegt Dianda Veldman, directeur van de Patiëntenfederatie tegen ZEMBLA.

Een derde van de patiënten die hun medicijnen in eerste instantie niet kreeg, kon het recept de volgende dag alsnog ophalen. Bijna de helft kreeg het binnen een week. 17 procent moest nog langer wachten.

Bizar
Veldman heeft niet eerder zo’n groot voorraadprobleem gezien bij geneesmiddelen. Ze vindt het 'bizar' dat we in een welvarend land leven waarin mensen niet aan essentiële geneesmiddelen kunnen komen. "Medicijnen zijn de eerste levensbehoeften voor veel mensen. Dus het is heel erg belangrijk dat die er zijn." Vooral het wisselen van geneesmiddelen kan veel gevolgen hebben: "Laatst kreeg een Parkinsonpatiënt zijn oude klachten terug door wisseling van medicijnen en kon daardoor de deur niet meer uit", vertelt ze.

Ongeveer de helft van de patiënten die vanwege het tekort een vervangend medicijn meekreeg, ondervond hierdoor problemen. Mensen hadden last van bijwerkingen of vonden het verwarrend dat de innamehoeveelheid afweek. In 100 gevallen kreeg de patiënt het medicijn helemaal niet meer. Een deelnemer van de enquête zegt dat hij de "kankertherapie niet kon afmaken" en een ander schrijft dat "de huisarts nog geen vervangend middel heeft kunnen vinden."

Jacht
Uit het onderzoek blijkt verder dat de helft van de ondervraagden niet weet waarom hun medicijnen niet leverbaar zijn. Daardoor voelen sommige deelnemers van de enquête meer onrust. "Er is een soort jacht gaande naar zo efficiënt en goedkoop mogelijk produceren. Dat heeft nu geleid tot bijzonder onwenselijke monopolies die ons land en veel andere landen kwetsbaar maken", zegt Veldman. "Het kan niet zo zijn dat alle partijen wereldwijd afhankelijk zijn van een paar grondstofproducenten."

Afhankelijk
De Patiëntenfederatie vindt "het onbestaanbaar dat zoveel mensen moeten wachten op voorgeschreven medicijnen. Het brengt de gezondheid in gevaar en tast de kwaliteit van leven aan." De organisatie wil dat de overheid, fabrikanten, groothandels, zorgverzekeraars, apothekers en patiënten snel met elkaar in gesprek gaan over hoe de chaos rond medicijnen kan worden beëindigd. Ook moet de prijs van medicijnen transparant worden. "Het mag niet ten koste van de patiënten gaan", zegt Veldman.

Medicijnmacht China
Volgens deskundigen ligt een belangrijke oorzaak van medicijntekorten in China. In de uitzending ' Medicijnmacht China '  onderzoekt ZEMBLA hoe afhankelijk we voor onze geneesmiddelen zijn van China.

Toelichting op enquête
In 2014 heeft het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel) onderzoek gedaan naar medicijntekorten. Nu, vijf jaar later, wil ZEMBLA een inzicht geven in de huidige stand van zaken. Nivel heeft deze periode geen ruimte dit onderzoek uit te voeren, dus heeft Patiëntenfederatie Nederland dit gedaan met overwegend dezelfde vragen. Ruim 9900 personen hebben deelgenomen aan het onderzoek, voornamelijk uit het panel van de Patiëntenfederatie. Daarbij de volgende kanttekening: jongeren zijn ondervertegenwoordigd in het panel, de deelnemers zijn vaker hoog opgeleid en relatief veel mensen hebben een chronische aandoening. Het volledige rapport met alle enquêteresultaten vindt u in de bijlage van deze mail.