Grote zorgen over omschakeling naar het nieuwe calamiteitennetwerk

“C2000 is essentieel voor de veiligheid in Nederland en dat maakt het extra belangrijk om de risico’s te beheersen. Wij vinden dat de gekozen aanpak de risico’s nog onvoldoende beperkt," aldus het BIT, dat waakt over de voortgang van grote ICT-projecten van het Rijk.

De toezichthouder maakte zich vooral zorgen over het beoogde “omschakelscenario”, de verhuizing van het oude C2000 naar het gemoderniseerde spraaksysteem. Dat hoopt het ministerie van Justitie en Veiligheid in één keer  -in één nacht -   te kunnen doen. Met een big bang de toekomst in.

Niet voldoende uitgewerkt
“Wij vinden dat de one-step migratie - de omschakeling van het huidige naar het volledige nieuwe systeem in één nacht – nog niet voldoende is uitgewerkt,” schrijft het BIT. “Daarmee is in onze ogen ook nog niet met voldoende zekerheid vastgesteld dat de one-step migratie het beste omschakelscenario is.” Of het misschien ook wat voorzichter kon, vroeg de toezichthouder zich af. In kleinere stappen, regio voor regio misschien?

“We hebben geen enkele ervaring met zo’n overstap,” zegt Henk van Beek, uitgever en hoofdredacteur van Verbinding magazine , een vakblad over missie kritische communicatie. Hij volgt het C2000 dossier al jaren. “Er is nog nooit zo’n groot en belangrijk spraaknetwerk in één klap overgeschakeld naar een nieuw systeem.”

Nationale spraakverlamming
Tijdens de omschakeling ligt het systeem er dus gedurende acht uur uit. Een nationale spraakverlamming. Van Beek: “Maar stel nou dat het langer gaat duren, wat dan? Of dat het niet lukt met die omschakeling. Kan dat oude netwerk dan weer worden opgestart? En hoe veel tijd is daarvoor nodig? Want al die oude apparatuur is dan losgekoppeld. Dit is nooit eerder op deze schaal gebeurd. We hebben daar geen enkele ervaring mee.”

Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid, de beheerder van C2000, is het technisch niet mogelijk om de migratie in kleinere stappen uit te rollen. Dat zou betekenen dat er binnen het landelijk netwerk een tijdje met twee verschillende systemen  - oud en nieuw -  moet worden gewerkt. En dat gaat niet, zegt het ministerie. Wel zal de migratie vooraf in de praktijk worden beproefd in één veiligheidsregio. Officieel is het geheim waar dat gaat gebeuren, maar uit onderzoek van ZEMBLA blijkt het te gaan om de regio Midden-Limburg, Venlo en omstreken. Wanneer dat experiment plaatsvindt, is nog niet bekend. Omdat het nieuwe C2000 nog met technische ongemakken kampt is de invoering ervan vertraagd.

‘U zult het moeten doen met ons rapport’
Het Bureau ICT Toetsing van de overheid had eind 2016 grote vraagtekens bij de migratieplannen van het ministerie, maar heeft zich sindsdien niet meer waarneembaar met C2000 bemoeid. Het BIT geeft geen interviews (“U zult het moeten doen met ons rapport”).

Het bureau werd opgericht naar aanleiding van de uitkomsten van een parlementair onderzoek tussen 2012 en 2014 naar de moeizame gang van zaken bij grote ICT projecten bij de Rijksoverheid, waaronder ook C2000.

De commissie, die onder leiding stond van toenmalig VVD Kamerlid Ton Elias, velde destijds een snoeihard oordeel over het beroerde huwelijk tussen overheid en automatisering. “Ons rapport was bedoeld als een waarschuwingsschot tussen de ogen,” zegt Elias, die na zijn onvrijwillig vertrek uit de Kamer  - de VVD plaatste hem niet meer op de kandidatenlijst -  in de wijnhandel verzeild raakte.

‘Wijn is leuker’
Elias vertelt dat zijn commissie hoopte dat het BIT een “waakhond met tanden” zou worden, een club met “doorzettingsmacht” die desnoods de stekker uit hopeloze ICT projecten zou kunnen trekken. Maar dat wilde een meerderheid van de Kamer niet. De bevoegdheden van het BIT werden beperkt tot het geven van adviezen. De toezichthouder kan niets afdwingen. “Een gemiste kans,” aldus het oud VVD Kamerlid. “Blij dat ik niet meer in de politiek zit. Wijn is veel leuker.”