Groeiende belangstelling voor gezinshuizen

Groeiende belangstelling
Het aantal gezinshuizen groeit gestaag. Er zijn inmiddels zo’n 600 gezinshuizen in Nederland. De belangstelling neemt toe omdat in de nieuwe jeugdwet is afgesproken dat kinderen en jongeren die in een instelling wonen, zo veel mogelijk in een pleeggezin of gezinshuis moeten opgroeien. De plekken in instellingen moeten zoveel mogelijk worden afgebouwd

Vier pleegkinderen
Tien jaar geleden startte Gerard Besten, na een carrière in de jeugdzorg, met het concept Gezinshuis.com. Daarbij is één of zijn beide gezinshuisouders professionele opvoeders, met ervaring in de jeugdzorg én als zelfstandig ondernemer. Ze runnen in hun eigen huis een gezin met meestal vier uit huis geplaatste kinderen. Besten: “Bij gemiddelde uitgaven kun je met vier gezinshuiskinderen als ouder een modaal inkomen overhouden, zo hebben we onderzocht”.

Anders dan je buurman
Er waren al eerder jeugdzorginstellingen die gezinshuizen hadden, maar daar waren de ouders in loondienst. Dat bleek in de praktijk erg lastig met CAO –bepalingen als een 36-urige werkweek en vakantiedagen. “Wij zijn tot de conclusie gekomen dat je gezinshuizen het beste kunt runnen als zelfstandig ondernemer”, zegt Besten. “Geef die ouders vrijheid. Want net als in de gewone wereld is jouw gezin anders dan dat van je buurman. Die diversiteit moet je koesteren. Maar wel binnen een kwaliteitskader”.

Het moet bij je passen
Gezinshuis.com organiseert vier keer per jaar een informatieavond waar tot honderdvijftig belangstellenden op af komen. “Daar hou je uiteindelijk tien serieuze kandidaat-ouders aan over. Iemand kan vol goede bedoelingen zitten, maar het moet wel helemaal bij je passen. En iemand met verkeerde bedoelingen, haal je er snel uit”, zegt Besten. “We eisen dat ouders-in-spé aantoonbare kennis en ervaring hebben in de jeugdzorg. Dat kan ook een onderwijzer zijn. Minimaal MBO-4 niveau. De selectie van de ouders begint met een competentie-analyse. Mensen worden getest, ook op hun karakter. Het moet bij je passen om 24 uur per dag, 7 dagen per week dit te gaan doen. Je moet bestand zijn tegen de druk, met tegenstrijdige belangen om kunnen gaan en natuurlijk pedagogisch bekwaam zijn.”

Niet vrijblijvend
Gezinshuis.com werkt met een franchise formule. De gezinshuisouders worden geholpen met het opzetten van het gezin en de bedrijfsmatige kant. De onderneming is meestal in de vorm van een VOF. Van de zorgaanbieder krijgt de gezinshuisouder per kind per dag een vergoeding, waar huisvesting, eten, kleding en hobby’s van betaald moet worden. De zorgaanbieder ondersteunt het gezin bij het opvoeden en er is een hulpverleningsplan. Besten: “Elke gezinshuisouder moet elk jaar een plan opstellen, met doelen. Praktisch, bijvoorbeeld de tuin aanpakken en spullen vervangen, maar ook de pedagogische visie en aanpak wordt elk jaar onder de loep genomen. Per kwartaal rapporteren de ouders hierover. Het is niet vrijblijvend. Dat moet, kijken naar je eigen handelen.”

Bijna helft plaatsingen pleegzorg mislukt
Zijn er gezinshuizen met meer dan vier uit huis geplaatste kinderen? Besten: “We hebben één gezinshuis met acht kinderen. Maar dat is echt een uitzondering. En we eisen dan dat beide ouders full time beschikbaar zijn voor de zorg en ondersteuning. Ze krijgen wel hulp van orthopedagogen. Het gaat om maatwerk en de juiste matching.” Bij de start van een gezinshuis wordt eerst in kaart gebracht welke kinderen baat hebben bij die ouders. “Niet alle kinderen passen zomaar in zo’n gezin. In de pleegzorg mislukt dertig tot vijftig procent van de plaatsingen. Bij onze gezinshuizen rond de tien à vijftien procent. Dat is nog te veel, maar al veel minder omdat we heel goed naar de matching kijken”, aldus Besten.

Andere initiatieven
Driestroom is een zorginstelling die deels gebruik maakt van de gezinshuizen die aangesloten zijn bij Gezinshuis.com. Het gaat dan om uit huis geplaatste kinderen met een licht verstandelijke beperking. Manager Maarten Gunsing kiest voor kleinschalige, lokale zorg boven die van een instelling. Driestroom ziet wel scherp toe op de kwaliteit van de gezinshuisouders: “Ouders moeten natuurlijk de juiste opleiding hebben, verder hebben we een audit-team dat kijkt of de gevraagde zorg wel goed aansluit bij dat gezin. Er is een kort lijntje met behandelaren en we zien de gezinnen regelmatig. Dan gaat het niet alleen over de kinderen maar ook over de combinatie met het ondernemen.” Driestroom is zo tevreden met dit concept dat ze ook gezinshuizen voor volwassenen met een licht verstandelijke beperking heeft.

Instellingen zullen altijd nodig blijven
Ook Jeugdformaat, een zorginstelling in Zuid-Holland, werkt al een aantal jaar met gezinshuizen. Van de 33 gezinshuisouders is een derde aangesloten bij Gezinshuis.com, het andere deel is gewoon in dienst bij Jeugdformaat. De organisatie is van mening ‘dat een kind met complexe problemen in een gezinshuis de beste kansen krijgt om zich goed te ontwikkelen. De gezinshuisouder kan de intensieve begeleiding bieden die het kind nodig heeft.’ Deze vorm van opvang is wel duurder dan de opvang in een gewoon pleeggezin maar “er is aangetoond dat kinderen en jongeren dankzij deze vorm van opvang op langere termijn beter functioneren in de samenleving en dat is het belangrijkste”, aldus Jeugdformaat. Toch benadrukken Jeugdformaat en Driestroom dat plekken in instellingen nodig blijven, simpelweg omdat bij sommige kinderen de problemen zo ingewikkeld zijn, dat die niet in een huiselijke omgeving te handhaven zijn.