Gezondheidsraad: Overheid moet gebruik landbouwgif drastisch terugdringen

De overheid moet ervoor zorgen dat Nederlanders zo weinig mogelijk worden blootgesteld aan chemische gewasbeschermingsmiddelen. Dat is het langverwachte advies van de Gezondheidsraad aan de minister. Volgens de raad blijkt uit buitenlands onderzoek dat landbouwgif kan leiden tot gezondheidsschade, zoals de ziekte van Parkinson en ontwikkelingsstoornissen bij kinderen. Nederlandse onderzoeken zijn minder uitgesproken, maar kunnen de bezorgdheid niet wegnemen. Daarom moet de overheid het voorzorgsprincipe toepassen. 

Wetenschappers pleiten al jaren in meerdere uitzendingen van Zembla dat de overheid het voorzorgsbeginsel moet toepassen en burgers beter moet beschermen tegen chemische bestrijdingsmiddelen. Ook bleek uit onderzoek van Zembla dat het meest gebruikte bestrijdingsmiddel in Nederland in relatie wordt gebracht met de Ziekte van Parkinson. Dat was te zien in de uitzending: 'Parkinson op het platteland'.

Overheid en boeren doen te weinig

De overheid en boeren doen nu te weinig om het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen. “Een recente beleidsevaluatie heeft aangetoond dat dit streven naar meer duurzaamheid nog niet erg succesvol is”, schrijft de Gezondheidsraad. Daarbij komt volgens de raad dat de telers te weinig prioriteit geven aan veilig werken. “Dat heeft niet alleen consequenties voor de veiligheid van henzelf, hun werknemers en hun gezinsleden, maar verhoogt ook de risico’s voor omwonenden.” 

Lees het complete advies op de website van de Gezondheidsraad

Chemische bestrijdingsmiddelen moeten dus zoveel mogelijk vermeden worden, vindt de raad. “Waar gebruik van deze middelen onvermijdelijk is, zou gekozen moeten worden voor de minst schadelijke variant.”

Wat gaat de minister doen?

Dat vereist een strikte naleving van de voorschriften. Het adviesorgaan pleit daarom voor een sterkere handhaving en meer voorlichting. Het is nu afwachten wat minister Schouten met het advies gaat doen. De minister zei na de uitzending 'Bollengif in babyluier' te wachten op het advies van de Gezondheidsraad voor eventuele maatregelen. 

De Gezondheidsraad vindt dat de toelatingsprocedure voor pesticiden beter moet. “Een erkend probleem in de procedure is dat de risico’s voor ongeboren en jonge kinderen er onvoldoende door worden afgedekt. Hetzelfde geldt voor neurologische aandoeningen die op latere leeftijd optreden, zoals de ziekte van Parkinson.” 

Daarnaast concludeert de Gezondheidsraad dat binnen de huidige procedures het niet goed mogelijk is om de risico’s van blootstelling aan een stof van verschillende bronnen mee te nemen. Ook wordt in de toelating van een stof geen rekening gehouden met het risico van blootstelling als de stof gecombineerd wordt met andere stoffen.  

Onderzoek kost veel tijd

Het veranderen van de toelatingsprocedure is complex en duurt lang. Dat geldt ook voor meer onderzoek, waar de Gezondheidsraad voor pleit, zoals bijvoorbeeld het monitoren van de gezondheid van kinderen in de omgeving van landbouwbedrijven. Zo’n onderzoek kan jaren duren. Meer duidelijkheid op korte termijn over gezondheidseffecten van gewasbeschermingsmiddelen zal er niet komen zegt de raad, “zeker niet als het gaat om chronische gezondheidseffecten die zich pas op latere leeftijd manifesteren.”

De Gezondheidsraad vervolgt: “daarom pleit de commissie voor toepassing van het voorzorgsbeginsel en adviseert ze om vooral de aanpak van verduurzaming van de gewasbescherming voort te zetten en te intensiveren. Streven naar een zo laag mogelijke blootstelling aan chemische gewasbeschermingsmiddelen is het uitgangspunt.”

Reacties omwonenden en Parkinson Vereniging
Omwonenden van bollenvelden en de Parkinson Vereniging zijn blij dat de Gezondheidsraad de overheid adviseert direct maatregelen te nemen tegen landbouwgif. Wel vinden de omwonenden die verenigd zijn in de stichting Bollenboos, dat de voorgestelde maatregelen te vaag zijn. Want, zo zegt de stichting: "hoe dat dan precies moet, daarover blijft de raad wel heel erg vaag en geeft te veel aanleiding tot dezelfde vrijblijvende laissez-faire houding die we al tientallen jaren kennen."

De Parkinson Vereniging noemt het advies in een eerste reactie "fantastisch". “Ik vind het een mooie uitkomst, want alle punten die we belangrijk vinden, daar hebben ze aan gedacht. Vooral het uit voorzorg terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen", zegt Jobien Wind van de vereniging.

Over de opmerking van Stichting Bollenboos dat de voorgestelde maatregelen te vaag zijn, zegt Wind. “Wat het probleem denk ik is, is dat dit gedeelte niet een taak van de Gezondheidsraad is. Die geeft advies en doet een paar goede suggesties. Maar nu is de minister aan zet.” 

Zembla maakte de afgelopen jaren meerdere uitzendingen over pesticiden. Kijk hieronder de uitzendingen 'Bollengif in babyluier' en 'Parkinson op het platteland' terug:

Bollengif in babyluier: