Gemeenten en bewoners willen hardere aanpak Chemours: ‘We zijn aan de chemische goden overgeleverd’

“Pak deze toxische hotspot bij de bron aan” zegt buurtbewoner Evelijn in ‘t Veld vrijdagochtend tijdens de hoorzitting over Chemours in Dordrecht. Omwonenden van chemiefabriek zijn boos over de PFAS-vervuiling in hun omgeving, het gebrek aan handhaving en bezorgd over hun gezondheid. Dat bleek tijdens de drie uur lange hoorzitting van Provinciale Staten in Zuid-Holland. Wethouder Tanja de Jonge riep de provincie op om harder op te treden tegen chemieconcern Chemours: “Een dwangsom doet geen pijn. Soms moet je iets stilleggen als je wat voor elkaar wil krijgen."

Tijdens de hoorzitting kwam ook Chemours zelf aan het woord. De directie blijft van mening dat er altijd zorgvuldig is gehandeld: “We willen een goede buur zijn. We investeren al decennialang in maatregelen om emissies te verminderen.”

De hoorzitting vond plaats naar aanleiding van de Zembla-uitzending ‘De PFAS-doofpot’. Daaruit blijkt dat chemiebedrijf Chemours (voorheen Dupont) al decennia wist dat giftige en kankerverwekkende PFAS in het milieu kon komen en dat ze het grondwater onder de fabriek in Dordrecht en de omgeving ernstig vervuilden met grote hoeveelheden PFAS.

Lees hier ons dossier over PFAS.

“We hebben te maken met vieze lucht, vies water, we kunnen niet uit de tuin eten. We zijn moedwillig in gevaar gebracht en dat wist Chemours al heel lang geleden” zegt bewoner Arine van der Ham. Zij is ‘teleurgesteld in de overheid en boos op Chemours.’ Veel bewoners rond Chemours drinken uit voorzorg geen kraanwater meer. Een advies om niet te zwemmen in recreatieplas Merwelanden werd onlangs verlengd. “Daar zwom ik jarenlang met mijn zoon,” vertelt bewoner Nienke Blauw. “Ik heb hem borstvoeding gegeven die waarschijnlijk vergiftigd was met PFAS.”

Ook eieren in de buurt van de teflonfabriek Chemours bleken deze week veel te veel PFAS te bevatten.  Bewoner Evelijn in ‘t Veld voelt zich ‘‘aan de chemische goden overgeleverd”, omdat de overheid niet ingrijpt: “De 'waakzame overheid' komt met lifestyle adviezen: niet zwemmen, niet uit je tuin eten, in plaats van het probleem van deze toxische hotspot bij de bron aan te pakken.”

Bewoner Kees van der Hel vindt dat overheden en instanties te veel naar elkaar wijzen: “Er moet één landelijk PFAS-loket komen.”

Ook lokale bestuurders vragen om landelijke steun. Wethouder Tanja de Jonge van Dordrecht: “Ik heb geen idee hoe ik recreatieplas Merwelanden schoon moet krijgen. Als gemeente hebben wij niet de financiële middelen. Er is een landelijk fonds nodig voor dit soort schade.” De Jonge pleit daarnaast voor een nulmeting in het hele gebied. “We moeten kennis opbouwen, in kaart brengen hoe groot het probleem is.”

De Jonge vraagt de provincie om strenger op te treden. Eerder deze week dreigde de provincie Chemours met een last onder dwangsom voor een onvergunde lozing van trifluorazijnzuur. Maar volgens De Jonge “doet een dwangsom geen pijn. Soms moet je iets stilleggen om iets voor elkaar te krijgen.”

De meeste lozingen van Chemours waren jarenlang -en zijn nog steeds - conform de vergunning, stellen bewoners. Zij vragen de overheid om het voorzorgsprincipe toe te passen: “Niet lozen als niet honderd procent duidelijk is dat het niet schadelijk is”, zegt bewoner Van Gulik.

Dan moet het wettelijk instrumentarium aangepast worden, vindt Daan Molenaar van milieudienst DCMR. “Het systeem in Nederland werkt onvoldoende in dit soort situaties. Alles mag, totdat je beperkt of verbiedt. Daar moet je bewijs voor hebben. Het vergt vaak jaren onderzoek. Je bent altijd achteraf bezig, terwijl stoffen ophopen.”

Daan Molenaar van Milieudienst DCMR begrijpt de frustratie over de overheid van bewoners. “We zijn onvoldoende in staat geweest om te zorgen dat mensen in een veilige, schone en gezonde omgeving leven. Dat raakt mij en mijn collega’s diep. We hebben op het werk met z’n allen de film Dark Waters gekeken. Dat was emotioneel. We hebben allemaal vrienden, familie, collega’s die hier wonen. De vragen van bewoners zijn volkomen terecht.”

Net als in de hoorzitting eerder dit jaar in de Tweede Kamer zegt Chemours dat “de zorgen van omwonenden zijn aangewakkerd door recente berichtgeving waarin oude informatie is gedeeld, die verkeerd is voorgesteld." Volgens een van de managers van het bedrijf, Marc Reijmers is “alle informatie altijd op constructieve wijze gedeeld”. Reijmers: “We willen een goede buur zijn. Ik werk en woon hier zelf ook.”

Ook zegt Chemours dat het bedrijf altijd volgens de regels heeft gehandeld: “Chemours is altijd bezig om emissies te reduceren en zal dat blijven doen.” Reijmers: “Soms zijn gevaarlijke stoffen nodig om ongevaarlijke producten te maken. Die stoffen hebben wij altijd gebruikt volgens de geldende normen en eisen.”

Verschillende Statenleden vroegen tijdens de hoorzitting naar de schikking tussen gemeenten en Chemours, die eerder vandaag door Zembla onthuld werd. Chemours probeerde voor de zomer voor “een aantal miljoenen” de PFAS-schade te schikken waarvoor het bedrijf door vier gemeenten in een rechtszaak verantwoordelijk wordt gehouden. Marc Reijmers van Chemours wilde daar niks over zeggen zolang de zaak onder de rechter is. Ook wethouder Tanja de Jonge van Dordrecht ging niet op de aansprakelijkheidszaak in. “Dat ligt onder geheimhouding. Maar, we denken dat we genoeg bewijs hebben en we zijn zelfverzekerd dat we in ons gelijk staan."

Ook vroegen de Statenleden of Chemours zich verantwoordelijk voelt voor de vervuiling en het opruimen ervan: "Wij delen de zorgen die er zijn. Wij willen graag onze bijdrage leveren. Maar wij zijn met handen en voeten gebonden zolang het onder de rechter ligt."

Op 6 september was er nog een hoorzitting met omwonenden bij Provinciale Staten. Lees hier wat er gezegd werd. In de middag van 6 september praatten provinciebestuurders verder. Een verslag is hier te lezen.