Gemeente Barneveld had onvoldoende regie in zandkwestie Vink

ZEMBLA meldde op 5 november 2018 dat Vink vervuilde grond illegaal heeft gebruikt voor de bouw van twee nieuwe woonwijken in Barneveld. De commissie schrijft dat het gemeentebestuur niet had verwacht dat ZEMBLA voor de uitzending over Vink al naar buiten zou komen met de bevindingen en was daardoor volgens de commissie ‘overvallen’. De commissie zegt dat er geen goede regie was en dat de gemeente telkens achteraf op berichten in de media reageerde. 

Lees het hele rapport van de onderzoekscommissie

Ook richting de bewoners van Barneveld was de interactie ‘verwarrend’ en ‘onduidelijk’. “Niet alle vragen kunnen worden beantwoord, informatie komt versnipperd en is geen duidelijkheid over de rollen en verantwoordelijkheden van bijvoorbeeld de klankbordgroep”, schrijft de commissie.

Belangenverstrengeling
De commissie noemt ook de schijn van belangenverstrengeling als het gaat om de relatie met het bedrijf Vink. Vink is een belangrijke werkgever in Barneveld en werkt soms ook samen met de gemeente. “Er is sprake van een bijzondere positie van en verwevenheid van de gemeente - en de provincie - met Vink BV”, aldus de commissie. Daarbij benadrukken de onderzoekers dat nergens uit blijkt dat de gemeente zich hierdoor heeft laten beïnvloeden.

Alleen in de beeldvorming kwam dit wel zo over. De onderzoekers doelen daarbij vooral op de door de gemeente georganiseerde bewonersbijeenkomst waarbij de burgemeester tegelijk arriveerde met een vertegenwoordiger van Vink en waarbij Vink ook het woord mocht voeren. “Hoewel de burgemeester aangeeft dat de praktijk anders is, bevestigt dit de beeldvorming dat de relatie van de gemeente met Vink BV mede bepalend is geweest voor haar handelen.”

'Barneveld heeft de gewoonte om problemen klein houden'
De gewoonte om kwesties in de gemeente Barneveld niet uit te vergroten maar juist "klein te houden en problemen onderling op te lossen" is volgens de commissie bepalend geweest voor de keuzes die zijn gemaakt in het hele proces. In een reeks aanbevelingen adviseert de commissie de gemeente onder meer om in de toekomst bij een crisis veel sterker de regie te nemen en zorgvuldiger te zijn in de informatievoorziening naar bewoners. 

Het Barneveldse college heeft steeds gewacht op goedkeuring van het Openbaar Ministerie en de provincie als bevoegd gezag voordat er informatie aan inwoners werd verstrekt. In dit geval had de gemeente moeten kiezen voor de bevolking en de onrust moeten aanpakken, vindt de commissie. Temeer daar de kwestie zo complex werd dat er geen helder, eenduidig antwoord meer mogelijk was.

Strafrechtelijk onderzoek
Het Openbaar Ministerie is bezig met een strafrechtelijk onderzoek en heeft in mei invallen gedaan bij Vink. Ongeruste bewoners van twee Barneveldse wijken met "Vink-zand" proberen via de rechter af te dwingen dat zij de gemeente, de provincie Gelderland en het bedrijf aansprakelijk kunnen stellen voor waardedaling van hun huis door de zandkwestie.

Ondertussen is uit diverse onderzoeken gebleken dat het zand niet schoon was, maar volgens de onderzoekers geen gevaar voor  de volksgezondheid oplevert. Zo werd er styreen gevonden . De Barneveldse raad praat begin oktober verder over de zaak.

Commissie wil niet spreken van 'goed' of 'fout'
De commissie onder leiding van VVD-er Bas Eenhoorn, schrijft in het rapport dat ze niet over ‘goede’ of ‘foute’ handelingen wil spreken. De situatie was complex volgens de onderzoekers omdat de gemeente continu met dilemma’s werd geconfronteerd. Met de analyse van het handelen van de gemeente en de aanbevelingen hoopt de commissie dat de gemeente Barneveld lessen trekt uit het onderzoek.