Geen volledige inzage strafdossier voor nabestaanden MH17

Het Openbaar Ministerie weigert nabestaanden van MH17 volledige inzage te geven in het strafdossier van de rechtszaak die maandag van start gaat. Het OM is bang dat er feiten uit het dossier via nabestaanden naar de media lekken en wil ‘trial by media’ voorkomen, staat in een verslag aan nabestaanden, waarin Zembla inzage had. Een deel van de nabestaanden is het er niet mee eens en wil alles lezen. 

Slachtoffers en nabestaanden van misdrijven hebben wettelijk recht op stukken uit het procesdossier als er een rechtszaak wordt gevoerd. Dat dossier bevat ondermeer processen-verbaal die door de politie zijn gemaakt, zoals getuigenverklaringen en bevindingen uit forensisch onderzoek. Een en ander is geregeld in het wetboek van strafvordering, waarin staat dat slachtoffers recht hebben op ‘een afschrift van processtukken die voor hen van belang zijn’. Ook nabestaanden van vlucht MH17, die in 2014 werd neergeschoten in Oekraïne, vroegen om het dossier. Tegen vier verdachten van het neerhalen van de vlucht begint aanstaande maandag het strafproces.

Beknopte samenvatting
Maar het Openbaar Ministerie heeft afgelopen najaar aan nabestaanden van MH17 geschreven dat men nabestaanden pas in de loop van het proces inzage geeft en dat ze niet meer dan een samenvatting te lezen krijgen. "We willen voorkomen dat er voor de inhoudelijke behandeling al informatie naar buiten gaat die het proces kan beïnvloeden", schrijft het OM. "Zoals het risico van beïnvloeding van getuigen. Ook willen we voorkomen dat delen van het proces al in de media worden gevoerd voordat ze de rechtszaal bereiken. U kent het begrip ‘trial by media’ misschien: gekleurde weergaven van de feiten kunnen de publieke opinie beïnvloeden”.

Het Openbaar Ministerie meldt desgevraagd aan Zembla dat nabestaanden een 160 pagina’s tellende samenvatting van het strafdossier zullen krijgen, maar dat het hele dossier van 36.000 pagina’s vertrouwelijk is. Meer dan 99% van de onderzoeksbevindingen is voor nabestaanden dus geheim. De vier verdachten mogen wel het hele dossier inzien, als ze dat zouden willen.
 
Normaal gesproken krijgen slachtoffers en nabestaanden al voor aanvang van een rechtszaak de benodigde stukken. Dat is volgens het OM bij de MH17 rechtszaak niet wenselijk zegt een woordvoerder: “De wet biedt de mogelijkheden om geen afschrift van de relevante processtukken te verstrekken, als dat in het belang is van de opsporing en vervolging. En dat zwaarwegende opsporings- en vervolgingsbelang is voor nu aan de orde: het is onwenselijk dat het strafproces beïnvloed wordt doordat de inhoud van processtukken bekend wordt, nog voordat de rechtbank die stukken op een openbare terechtzitting heeft kunnen behandelen.”

Reactie voorzitter Stichting Vliegramp MH17
Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, die de meeste nabestaanden vertegenwoordigt, is het niet eens met de beslissing van het OM: “Wij willen zoveel mogelijk inzage in de processtukken en liefst zo snel mogelijk. We zullen als nabestaanden gebruik gaan maken van ons spreekrecht. En om je voor te bereiden, moet je weten welke bewijzen er zijn, wat getuigen precies hebben verklaard. Alleen een samenvatting van 160 pagina’s lijkt me weinig. Je weet niet wat er in die andere 36.000 pagina’s staat. Een samenvatting is wat ons betreft een ongewenste beperking van onze mogelijkheden om gebruik te maken van onze rechten”.

Het OM meent dat de 160 pagina’s voldoende zijn voor nabestaanden om zich te kunnen voorbereiden. Woordvoerder Brechtje van de Moosdijk van het landelijk parket meldt aan Zembla: “Om hun rechten uit te kunnen oefenen is het niet altijd nodig dat dat het hele proces dossier is. Wij schatten op dit moment in dat het proces-verbaal genaamd ‘algemeen relaas van onderzoek’, waarin de handelingen en de bevindingen van het onderzoek op een overzichtelijke wijze weergegeven worden, hiervoor een geschikt onderdeel van het dossier is.” De woordvoerder voegt er nog aan toe, dat nabestaanden in de loop van het proces wel om extra dossierstukken kunnen verzoeken.

Vincent Verweij volgt voor Zembla het proces tegen de MH17 verdachten. Eerder maakte hij verschillende uitzendingen erover, waaronder 'De jacht op de MH17 daders'.