Franse overheidsinstantie waarschuwt voor risico’s nieuwe GMO-gewassen in vertrouwelijk rapport

ANSES, de Franse overheidsinstantie voor Voedselveiligheid, stelt in een vertrouwelijk rapport dat er risico’s kleven aan nieuwe vormen van genetisch gemodificeerd voedsel (GMO). Het rapport en het bijbehorende advies aan de Franse regering zou in eerste instantie openbaar gemaakt worden, maar volgens de Franse krant Le Monde werd de publicatie ‘door politieke druk’ tegengehouden. Na de publicatie van Le Monde werd het advies alsnog gepubliceerd.

Le Monde kon het advies van ANSES inzien en schrijft dat de instantie oproept om per gewas te beoordelen wat de risico’s zijn. Volgens de krant vindt ANSES het ook belangrijk dat er na de introductie van een GMO-gewas op de markt, een monitoringsplan wordt opgesteld om te zien wat de effecten zijn op mens en milieu en op sociaaleconomisch vlak. 

Opvallend is dat de Franse regering in Europa een heel ander standpunt inneemt: het land is juist voorstander van het versoepelen van de regels rondom nieuwe genomische technieken (NGT’s). De publicatie van het rapport van ANSES, dat volgens Le Monde eind januari werd overgedragen aan de regering en begin februari gepubliceerd zou worden, werd volgens een bron die de krant sprak tegengehouden. 

Dat zou weer niet geheel toevallig zijn geweest, want op 7 februari vond een belangrijke stemming plaats in het Europees Parlement: er werd gestemd voor het versoepelen van de regels rondom GMO-gewassen. Maar wegens een gebrek aan overeenstemming tussen de lidstaten, wordt een definitieve beslissing over de Europese verkiezingen getild.

Op dit moment worden in Europa amper gewassen geteeld die genetisch gemodificeerd zijn. Dat komt omdat de EU sinds 2001 veiligheidseisen hanteert voor het telen van voedsel dat met gentech tot stand is gekomen. Al jaren wordt er een lobby gevoerd om de regels te versoepelen. Dat komt onder andere door de ontdekking van een revolutionaire techniek: CRISPR-Cas.

Voorstanders vinden dat CRISPR-Cas anders is dan oude GMO-technieken en het zou daarom ook niet onder dezelfde strenge veiligheidseisen moeten vallen. De Europese Commissie kwam daarom vorig jaar zomer met een wetsvoorstel waarin ze de eisen die nu nog gelden, voor een groot deel wil laten varen. In de praktijk betekent het dat bijna alles wat je maakt met CRISPR-Cas straks in de supermarkt kan komen te liggen, zonder veiligheidseisen of risicobeoordeling. 

In de Zembla-uitzending ‘Sleutelen aan zaad’ is te zien hoe wetenschappers van de Wageningen Universiteit en Research (WUR) en Universiteit Utrecht zich actief hebben ingezet om de strenge Europese regels rondom genetisch modificeren te versoepelen. Collega-wetenschappers vinden echter dat zij hierbij gebruik hebben gemaakt van ‘simplistische’ en ‘misleidende’ claims over de vermeende voordelen van gentechnologie voor de verduurzaming van de landbouw.    

Zo zijn er zorgen over de patenteerbaarheid van de GMO-gewassen: multinationals zoals Bayer en Syngenta kunnen dan te veel macht krijgen over boeren en kleine veredelaars. Ook maakt de biologische sector zich zorgen: hun gewassen zijn nu nog gentechvrij, maar dat kan misschien niet meer gegarandeerd worden als de Europese plannen doorgaan. Als in velden rond een biologische boerderij GMO-technieken gebruikt worden, bestaat het risico dat de biologische velden daarmee vermengd raken en er kruisbestuiving plaatsvindt.