Farmalobby dringt door in vakblad voor huisartsen

Het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) heeft begin dit jaar een door de farmaceutische industrie gesponsorde bijlage toegevoegd aan het huisartsenvakblad Huisarts & Wetenschap. In deze bijlage uiten verschillende artsen hun kritiek op de NHG-richtlijn voor diabeteszorg. In die richtlijn ontraadt de NHG huisartsen om nieuwe diabetesmedicijnen voor te schrijven. De artsen in de gesponsorde bijlage breken juist een lans voor de nieuwe diabetesmiddelen. Dit blijkt uit onderzoek van ZEMBLA.

Financiering
Volgens NHG voorzitter Rob Dijkstra zijn advertenties en commerciële bijlages nodig om het vakblad te kunnen financieren. ' Die zijn nodig om het blad draaiende te houden, de uitgever geeft ook aan dat ze zonder advertenties dit blad niet kunnen draaien, dat is een gegeven. Achteraf gezien, als we kijken naar de tekst die er in staat, hadden we het natuurlijk moeten tegenhouden.' 

Transparatie register
Volgens het farmaceutisch bedrijf Janssen, dat de bijlage financierde, zijn de geïnterviewde artsen in de bijlage niet door hen betaald. Wel hebben twee Nederlandse artsen uit de bijlage in 2012 en 2013 geld ontvangen van verschillende farmaceutische bedrijven voor lezingen en advieswerk, zo blijkt het Transparantie Register .

Verhoogd risico
De farmaceutische industrie heeft de afgelopen jaren verschillende nieuwe diabetesmedicijnen op de markt gebracht. Onder artsen en deskundigen is daar veel discussie over. Zo zouden ze niet beter werken, maar zijn ze wel veel duurder omdat ze onder patent zijn. Op de oude medicatie zit geen patent meer. Ook is nog niet bekend wat op lange termijn de bijwerkingen van de nieuwe middelen zijn. Er zijn aanwijzingen dat ze een verhoogd risico geven op alvleesklier-ontsteking/kanker en hartfalen. 

Geschokt
Reden voor het Nederlandse Huisartsen Genootschap om de nieuwe medicijnen niet in de richtlijn op te nemen. Huisarts Bas Houweling schreef mee aan diabetesrichtlijn van het NHG. Hij reageert in ZEMBLA op de gesponsorde bijlage: ' Ik was geschokt. Dat heb ik niet eerder gezien, dat het NHG een bijlage erin stopt over een ziektebeeld dat zo enorm gestuurd is, dat het ervan afdruipt. Waarin de NHG standaard eigenlijk wordt weggeschreven met kul argumenten. Dat moet je niet willen.' 

Toch hebben volgens NHG voorzitter Dijkstra huisartsen aangegeven geen hogere abonnementsprijs te willen betalen voor een blad zonder advertenties ' Leden hebben aangegeven dat ze daar onvoldoende reden voor zien.'

34 miljoen euro
De controverse over de nieuwe middelen lijkt weinig invloed te hebben op het voorschrijfgedrag van artsen. Volgens de stichting farmaceutische kengetallen krijgt 9% van de diabetespatiënten één van de dure nieuwe middelen. Dat drukt op het budget van de gezondheidszorg, want 69 % van al het geld dat aan diabetesmiddelen wordt besteed, exclusief insuline, gaat naar de nieuwe middelen. In 2014 was dat zo’n 34 miljoen euro.

In Nederland zijn er bijna 1 miljoen mensen met suikerziekte of te wel diabetes. Per jaar komen er 50.000 patiënten bij. Negentig procent heeft diabetes type 2, veroorzaakt door ouderdom, maar vooral door overgewicht en te weinig beweging.

Enorme markt
De markt voor diabetes medicijnen is al enorm. Wereldwijd hebben 350 miljoen mensen diabetes. Maar fabrikanten proberen een nog groter afzetgebied aan te boren. Met één diabetesmiddel is dat inmiddels gelukt. Het medicijn Victoza heeft als bijwerking dat je er van afvalt. In Amerika is het daarom onder de naam Saxenda ook geregistreerd voor mensen met obesitas. Producent Novo Nordisk verwacht hier minstens 1 miljard dollar per jaar mee te gaan verdienen.

Prediabetes
ZEMBLA signaleert nog een andere ontwikkeling. Amerikaanse sites en nieuwszenders berichten regelmatig over de ziekte prediabetes. Prediabetes is de nieuwe naam die wordt gegeven aan mensen met een wat verhoogd bloedsuiker, maar die nog geen diabetes hebben. De Britse emeritus hoogleraar diabetesgeneeskunde John Yudkin is kritisch over het verschijnsel prediabetes. ' We have an epidemic of prediabetes. ' In de Verenigde Staten hebben 24 miljoen mensen diabetes, maar 57 miljoen mensen zouden prediabeet zijn.

Samenstelling: Nicolien Herblot
Research: Suzan Borst
Eindredactie: Manon Blaas.