Logo Zembla
Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek

EU-landen omzeilen verbod op schadelijke pesticiden

26-07-2021
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
979 keer bekeken
  •  
geheime-studies-bayer-naar-bijengif-moeten-openbaar
Zestien EU-landen omzeilen het verbod op de zeer schadelijke neonicotinoïden. Dat blijkt uit een onderzoek van The Investigative Desk, een collectief van gespecialiseerde onderzoeksjournalisten. Vrij Nederland publiceert er vandaag over.
Volgens het artikel verleent een flink aantal EU-landen, waaronder België, Frankrijk en Duitsland, ontheffingen aan boeren om de verboden ‘neonics’ alsnog te gebruiken. De meeste vergunningen gaan naar suikerbietenboeren. Nederland handhaaft het verbod. Al wordt er ook hier door bietenboeren, de suikerindustrie en pesticidenfabrikanten druk gezet: want nu is er een ongelijk speelveld.

Moord op de honingbij

Neonicotinoïden zijn stoffen die verwant zijn aan nicotine. Als ze gebruikt worden bij bestrijdingsmiddelen, komen ze via sapstromen in de hele plant terecht. Ze zijn daardoor erg effectief tegen insecten. Maar ze zijn ook heel dodelijk voor bijen en hommels. De stof komt in pollen en nectar terecht en zo bij de bijen. Het doodt de bijen niet eens meteen: eerst kunnen de bijen hun nest niet terugvinden, daarna niet meer proeven, voedsel zoeken of zich voortplanten. De grootste schade wordt dus geleverd doordat er geen nieuwe bijen of hommels meer geboren worden.
In 2011 en 2013 maakte Zembla twee uitzendingen over “De moord op de honingbij” waarin het verband tussen het gebruik van neonicotinoïden en de bijensterfte wordt aangetoond.

Bekijk de uitzendingen

Uitzonderingen vanwege noodsituatie

De EFSA, de Europese voedselwaakhond, concludeert na een studie in 2018 dat ‘neonics’ bij alle gewassen gevaarlijk zijn. Op basis daarvan besluit een meerderheid van de Europese landen tot een verbod. De dag van het verbod wordt als een overwinning gevierd door wetenschappers en activisten.
Maar nu blijkt dat veel landen zich niet aan het verbod houden. In de Europese wetgeving staat dat de lidstaten verboden gewasbeschermingsmiddelen voor een periode van 120 dagen toch mogen toestaan, op voorwaarde dat er een noodsituatie is met een gevaar dat op geen andere manier is te beheersen. Wat die noodsituatie kan zijn, dat is niet duidelijk omschreven. De meeste ontheffingen zijn voor de suikerbietenteelt. Om aan te tonen dat daar sprake is van een noodsituatie, wijzen bietenboeren op het grote gevaar van een dramatische terugval in oogst, veroorzaakt door de vergelingsziekte, die door luizen wordt overgebracht.

Rechtszaken

België heeft op dit moment al 23 keer een ontheffing toegestaan. Het Pesticide Action Network (PAN), een coalitie van milieuorganisaties, is op dit moment in een juridische strijd hierover verwikkeld met de Belgische overheid. In het artikel van The Investigative Desk zegt een Martin Dermin van PAN dat er geen sprake is van een noodsituatie, dus dat de Belgische overheid de ontheffing niet mag verlenen. De organisatie neemt het de Europese Commissie kwalijk dat ze landen die vrijstellingen uitdelen, niet aanpakken. De EFSA zou in opdracht van de Europese Commissie de ontheffingen tegen het licht kunnen houden, vindt PAN. Dat heeft de commissie eind vorig jaar gedaan, en daarover wordt dit najaar een uitspraak gedaan. “Te laat en te laks”, vindt PAN. 
Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.