DuPont wist 30 jaar geleden al van ernstige PFAS-vervuiling in grondwater Dordrecht

Teflonproducent DuPont (nu Chemours) in Dordrecht wist 30 jaar geleden al dat ze het grondwater onder de fabriek en in de omgeving ernstig vervuilden met grote hoeveelheden giftige en kankerverwekkende PFAS. Dat blijkt uit vertrouwelijke documenten van het chemieconcern, die Zembla in handen heeft.
De interne stukken onthullen ook dat DuPont begin jaren ’90 al grote zorgen heeft dat de PFAS-vervuiling in het drinkwater terechtkomt. Deskundigen reageren verbijsterd tegenover Zembla: “DuPont heeft het altijd geweten, maar het deksel is al die jaren stijf op de doofpot gehouden”, aldus milieuchemicus Chiel Jonker.

De PFAS-vervuiling in de omgeving van de fabriek is nu nog een actueel probleem.

Ruim 30 jaar geleden vindt het hoofdkantoor van DuPont in de Verenigde Staten de mogelijke vervuiling van de omgeving van de fabriek zo ernstig dat het ‘de hoogste prioriteit’ moet krijgen. Daarom stelt het bedrijf een PFAS-coördinator in Dordrecht aan. Die constateert dat door kapotte en scheurende leidingen er ‘grote hoeveelheden’ PFAS zijn gelekt en onder de fabriek ‘een stortplaats’ is ontstaan.

De coördinator waarschuwt in 1994 intern dat de PFAS-verontreiniging ‘zeer moeilijk te beheersen is’ en dat de verspreiding van de giftige stof ‘ernstige aansprakelijkheidsgevolgen kan hebben’. Emeritus-hoogleraar toxicologie Jacob de Boer: “DuPont had destijds wel een vergunning om PFAS te lozen in de rivier de Merwede, maar als je het grondwater verontreinigd ben je illegaal bezig.”

Het gaat om verontreiniging met grote hoeveelheden PFOA, een PFAS-variant die het immuunsysteem aantast en tal van ziektes kan veroorzaken, waaronder verschillende types kanker.

Uit interne stukken van het bedrijf blijkt dat DuPont al zeker 30 jaar een eigen norm voor PFOA in het drinkwater hanteert. "Dat doe je alleen als je weet dat het om een heel giftige stof gaat die je vooral niet in het drinkwater moet krijgen,” aldus Chiel Jonker, milieuchemicus aan de Universiteit Utrecht. Het drinkwater wordt in Dordrecht uit het grondwater gewonnen.

In 1993 meet DuPont in het grondwater in Dordrecht PFAS-concentraties die 75 keer hoger zijn dan hun eigen norm. Jacob de Boer: “Ze schrikken enorm, want ze komen er dan achter dat de situatie in Dordrecht nog erger is dan in hun fabriek in Amerika.”

In 2015, barst in de Verenigde Staten een groot milieuschandaal los rondom de DuPont-fabriek in Parkersburg als blijkt dat DuPont decennialang zweeg over de risico’s van PFAS voor mens en omgeving. In 2019 wordt daarover de Hollywoodfilm ‘Dark Waters’ gemaakt. Chiel Jonker: “Deze documenten laten overduidelijk zien: wij hebben onze eigen Dark Waters film. Wij zitten in een Dark Waters Dordrecht.”

Pas als PFOA In 2012 door de overheid streng wordt gereguleerd, stopt DuPont noodgedwongen met het gebruik van PFOA, maar omdat de stof vrijwel niet afbreekt in het milieu is de omgeving van de fabriek nog altijd zwaar verontreinigd met PFOA. Ook in het bloed van fabrieksmedewerkers, omwonenden en in de moedermelk van vrouwen die in Dordrecht wonen, zijn hoge concentraties van de gevaarlijke stof vastgesteld.

Vorig jaar adviseerde het RIVM nog om in een straal van een kilometer rondom de fabriek geen groente of fruit uit eigen (moes)tuin te eten. Ook drinkwaterbedrijven trekken de laatste jaren aan de bel bij de overheid omdat PFAS moeilijk uit het drinkwater te filteren is.

Het RIVM stelde in 2016 een norm in voor PFOA in het drinkwater.

DuPont maakt zich midden jaren ‘90 ook grote zorgen over de stortplaatsen in Dordrecht die het bedrijf gebruikt voor PFAS-afval. Om na te gaan of de gevaarlijke stof zich ook hier verder verspreidt, moet onderzoek worden gedaan. Maar de coördinator van DuPont schrijft dat daar ‘politieke problemen’ bij komen kijken. En dat als ze PFAS aantreffen dat ‘alleen maar geld gaat kosten’. Hij benadrukt dat het ‘ethisch gezien’(the ethical thing to do) het beste is om metingen te gaan doen bij de stortplaatsen. Maar dat daarvoor wel ‘stevige steun van het management' nodig is. Hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen: “Dat getuigt dat ze echt onder druk worden gezet dat er niets naar buiten mag komen. Ik wist dat dit bij DuPont in Amerika speelde, maar dat het ook in Dordrecht is gebeurd is schokkend.”

DuPont Dordrecht stelt in interne correspondentie dat de vervuiling ‘voor 2030’ moet zijn opgeruimd. In 2003 is dat nog niet gelukt, blijkt uit de stukken. Het chemiebedrijf constateert dan dat de PFAS-concentraties onder en rondom de fabriek zelfs nog hoger zijn dan midden jaren ’90. Milieuchemicus Chiel Jonker: “Wat ze dan direct aan PFAS onder de fabriek meten zijn concentraties die een miljoen keer hoger liggen dan de concentraties die we nu in de rivier naast de fabriek meten. En zelfs deze actuele concentraties vinden we te hoog en willen we niet.”

Dat het opruimen van de vervuiling onder en rondom de fabriek uiteindelijk mislukt blijkt uit een intern stuk van de toezichthoudende Omgevingsdienst uit 2016. Daarin stelt de toezichthouder dat vervuiling niet kan worden verwijderd omdat dit ‘technisch en financieel niet haalbaar is’. Daarom is onder de fabriek een beheerssysteem aangelegd dat ‘voor eeuwig in stand dient te worden gehouden’.

Een ander zeer gevoelig document is een verslag van een vergadering van de DuPont top op het hoofdkantoor in Wilmington in mei 1984. DuPont beseft dan al dat als ze ‘niets doen’ ze in ‘toenemende mate aansprakelijk gesteld’ kunnen worden. DuPont schrijft zelfs zwart op wit dat ze op dat moment al aansprakelijk zijn ‘voor de afgelopen 32 jaar.’ Rob van Eijbergen: “Uit dit document blijkt zo dat het DuPont alleen maar gaat om niet aansprakelijk gesteld te worden. En daar richten ze hun hele strategie op in. Er staat in het document geen enkel woord over dat het slecht is voor de werknemers, de omwonden of de omgeving.” DuPont concludeert tijdens het overleg in 1984 dat ze uiteindelijk ‘alle PFOA-emissies moeten gaan elimineren’, maar wel op een manier die het bedrijf ‘geen economische schade toebrengt’.

Dat gebeurt dus pas in 2012 onder druk van de overheid.

Zembla kreeg het afgelopen jaar honderden documenten in handen over de manier waarop de industrie het gevaar en schadelijkheid van PFAS sinds de jaren ’60 heeft achtergehouden.

In de uitzending ‘De PFAS-doofpot’ wordt op basis van Amerikaanse rechtbankstukken, open source onderzoek en vertrouwelijke documenten een reconstructie gemaakt van wat de afgelopen decennia achter de schermen bij DuPont gebeurde. Zembla vroeg DuPont om een reactie, maar het bedrijf verwijst door naar Chemours, dat in 2015 als afsplitsing door DuPont is opgericht en dan alle PFAS-activiteiten overneemt. Chemours heeft op geen enkele vraag inhoudelijk gereageerd. Ook niet na herhaaldelijk aandringen. Het bedrijf vindt dat Zembla ‘ongeloofwaardige journalistiek’ bedrijft en schrijft onder meer: “We hebben deze fabriek op verantwoorde wijze en volgens de hoogste normen gedreven en we zullen dat blijven doen, net zoals we ons zullen blijven inzetten om goed te doen in de gemeenschappen waarin we actief zijn.”

Lees hier het wederhoor van Chemours, DuPont en 3M:

Zembla-journalist Roelof Bosma bij NOS Radio 1 Journaal over DuPont/Chemours: