Dit is ons dossier over PFAS

PFAS zijn giftige chemische stoffen die niet of nauwelijks afbreken in ons milieu. Ze kunnen het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken. Chemours in Dordrecht heeft jarenlang PFAS geloosd. Net als het bedrijf 3M in België. Terwijl de industrie al jarenlang wist van de schadelijkheid en gezondheidsrisico's van PFAS voor mens en milieu. In dit dossier lees je wat Zembla allemaal over PFAS-vervuiling ontdekte en wat er daarna gebeurde. 

Dit verhaal in het kort

- Uit metingen blijkt dat baby’s rondom de chemische fabriek van Chemours (opvolger DuPont) in Dordrecht, door het drinken van moedermelk gemiddeld tien keer meer PFAS binnenkrijgen dan de Europese voedingsnorm, dat concludeert emeritus-hoogleraar milieuchemie en toxicologie Jacob de Boer.
- Milieuchemicus Chiel Jonker ontdekt in data de illegale lozing van hoge concentraties GenX stroomafwaarts van chemiefabriek Chemours. Chemours en minister Harbers beweren dat een onbekende partij achter de lozing zou zitten.
- De Belgische afvalverwerker Indaver die 5 kilometer van de Nederlandse grens ligt, loosde jarenlang PFAS in het water dat uitkomt in de Westerschelde.
- Chemiefabriek DuPont en 3M wisten al decennialang van de gezondheidsrisico's en schadelijkheid van PFAS, maar bleven lozen.
- DuPont wist al dertig jaar van de ernstige grondwatervervuiling onder de fabriek in Dordrecht.
- Het oppervlaktewater in de omgeving van de Chemoursfabriek in Dordrecht blijkt ernstig vervuild met PFAS.
- De top van Chemours beschuldigt Zembla van 'ongeloofwaardige journalistiek' en wil niet inhoudelijk reageren.
- Strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq doet begin september namens 3000 omwonenden aangifte tegen de leidinggevenden van Chemours, vanwege vervuiling met PFAS in de omgeving van 1967 tot heden.
- Chemours wordt in een tussenvonnis van de rechtbank in Rotterdam aansprakelijk gesteld voor schade die gemeenten in de omgeving hebben geleden door emissie naar de lucht van PFAS-variant PFOA in de periode 1984-1998. De civiele zaak was aangespannen door de gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden.

PFAS zijn een groep van meer dan 4000 chemische stoffen en worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd, omdat ze niet of nauwelijks afbreekbaar zijn in het milieu. PFAS-chemicaliën stoffen zijn gemaakt uit koolstof en fluor, waarvan de binding zeer sterk is. Daardoor valt de stof niet uit elkaar.

PFAS-chemicaliën worden voor tal van toepassingen gebruikt. Het is inmiddels vrij bekend dat het in teflon zit, waarmee de antiaanbaklaag in koekenpannen wordt gemaakt. Maar het zit nog in veel meer producten. Bijvoorbeeld in elektronica, voedselverpakkingen, post-its, waterproof mascara, cupcakepapier en brandblusmiddelen. De PFAS-chemicaliën bevinden zich inmiddels in onze bodem, lucht en in het oppervlaktewater. PFAS komen via voedsel en drinkwater ook in ons lichaam terecht.

Net als in het milieu breken PFAS in het menselijk lichaam nauwelijks af. Uit onderzoek blijkt dat het immuunsysteem door de inname van veel PFAS wordt aangetast. Hierdoor kun je eerder ziek worden en is je afweermechanisme minder sterk. Ook kan PFAS kanker veroorzaken.

Of het schadelijk is hangt af van hoeveel PFAS je binnenkrijgt, hoe vaak en hoe lang.

Een van de bekendste bedrijven die met PFAS werkt is Chemours in Dordrecht. In opdracht van Zembla en de Franse tv-programma’s Envoyé Spécial en Green Warriors zijn in de omgeving van Chemours metingen uitgevoerd door de Vrije Universiteit Amsterdam. Het onderzoek is een steekproef waarbij de moedermelk van tien moeders is geanalyseerd die in een straal van 7 kilometer rond de fabriek wonen. In september 2022 komen de resultaten naar buiten.

Met name de stof PFOA wordt in hoge concentraties in hun melk aangetroffen. Emeritus-hoogleraar milieuchemie en toxicologie Jacob de Boer concludeert op basis van de metingen dat baby’s die rondom de chemische fabriek van Chemours in Dordrecht wonen, gemiddeld tien keer meer PFAS binnenkrijgen dan wat op basis van de gezondheidsnorm veilig wordt geacht. De Boer zoemt de resultaten ‘zeer zorgwekkend’.

Partij voor de Dieren-Kamerlid Eva van Esch stelt na dit nieuws meteen Kamervragen: ze roept staatssecretaris Vivianne Heijnen op om voorlopig geen vergunningen meer af te geven aan Chemours voor chemische stoffen. Het Kamerlid wil ook weten of de staatssecretaris bereid is om in te zetten op een totaalverbod aan PFAS in Europa en Nederland.

In België ontstaat in juni 2021 een groot schandaal als blijkt dat chemiebedrijf 3M in Antwerpen al jarenlang enorme hoeveelheden PFAS loost. Daarmee vervuilt het bedrijf ook de Nederlandse Westerschelde. 3M krijgt een lozingsverbod, maar gek genoeg worden de PFAS-concentraties in de Westerschelde niet minder. In Zeeland is het water inmiddels zo ernstig vervuild dat er geen vis meer gegeten mag worden uit de Westerschelde. Uit onderzoek van Wageningen Food Safety Research blijkt dat er PFAS zitten in meer soorten vis, schaal-, en schelpdieren dan eerder werd vastgesteld. Ook in de monding van de zeearm van Westerschelde werden PFAS gevonden in zeedieren.

Zembla doet onderzoek naar waarom de PFAS-concentraties niet afnemen en ontdekt dat op 5 kilometer afstand van de Nederlandse grens, er nog een bedrijf zit dat al jaren zonder vergunning PFAS in het water loost. Het gaat om de Vlaamse afvalverwerker Indaver. Indaver verwerkt veel PFAS-afval voor Chemours in Dordrecht. Dat is te zien in de uitzending ‘Het PFAS-schandaal’ uit september 2022.

Kijk hier de uitzending ‘Het PFAS-schandaal’ terug:

Zembla onthult verder dat de Nederlandse overheid zich achter de schermen al zeker een jaar grote zorgen maakt over de PFAS-lozingen en de werkwijze van Indaver.

Op de dag van de Zembla-uitzending komt het RIVM met nieuwe risicogrenzen voor PFAS in oppervlaktewater. Uit de nieuwe grenzen blijkt dat er veel minder PFAS in oppervlaktewater mogen zitten dan volgens de bestaande normen.

In het water in de Westerschelde zit er volgens de bestaande normen al 22 keer te veel PFOS – een van de vele PFAS-verbindingen – in het water. Volgens de nieuwe grenzen van het RIVM wordt dat maar liefst 2000 keer teveel.

Na de uitzending stellen meerdere politieke partijen, zowel in Nederland als in Vlaanderen, Kamervragen. De gemeenten Dordrecht, Sliedrecht en Papendrecht roepen op tot een breder en groter onderzoek naar de gehaltes PFAS in borstvoeding in deze regio en daarbuiten. Het transport van PFAS-afval van Nederland naar België wordt tijdelijk stilgelegd. Contacten tussen de Nederlandse en Vlaamse overheid zorgen ervoor dat lozingsnormen van Indaver worden aangescherpt.

De Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat, Mark Harbers, laat weten dat het ministerie onderzoekt of Nederland de schade die is ontstaan door de PFAS-vervuiling in de Westerschelde deels kan verhalen op de Vlaamse afvalverwerker Indaver en 3M.

Bovendien komt er een onderzoek naar de verschillende blootstellingsroutes van PFAS, laat Harbers weten aan de Kamer. Bij dit onderzoek, dat door het RIVM en de ministeries van VWS en LNV wordt opgezet, zal expliciet naar PFAS in moedermelk worden gekeken.

Dan komt Zembla in oktober 2022 met een nieuwe onthulling in het PFAS-dossier. Milieuchemicus Chiel Jonker doet een zorgelijke ontdekking in PFAS-data van watermeetpunten in de buurt van de chemiefabriek Chemours in Dordrecht. Uit de data blijkt dat in 2021 veel meer GenX - een giftige PFAS - in het water is geloosd dan is toegestaan. Het zou gaan om een illegale lozing van naar schatting 150 kilo. De nabijgelegen fabriek Chemours mag volgens de vergunning per jaar slechts 5 kilo in het water mag lozen.

Op de vraag waar de geloosde PFAS vandaan komt zegt Jonker: “Ik mag als wetenschapper niets met volledige zekerheid zeggen, maar we hebben maar één fabriek in Nederland die GenX-technologie toepast en dat is Chemours in Dordrecht.”

Milieuchemicus Chiel Jonker over zijn bevindingen:

Verantwoordelijk toezichthouder Rijkswaterstaat bevestigt de gemeten GenX-concentraties tegenover Zembla, maar heeft er niet op gehandhaafd.

KWF Kankerbestrijding maakt zich zorgen en wil dat onderzocht wordt hoe de lozingen hebben kunnen gebeuren. Ook stellen een aantal Kamerleden vragen aan de minister en staatssecretaris over de lozing. Chemours ontkent te veel te hebben geloosd. De chemiefabriek ontkent iets met de lozing te maken te hebben.

Minister Harbers zegt eind oktober dat er mogelijk een onbekende partij achter de illegale lozing van de hoge concentraties GenX zit. De minister noemt de hoge concentraties GenX “verontrustend”, maar omdat er volgens hem geen aanwijzingen zijn dat andere bedrijven voor de GenX-lozing verantwoordelijk zijn, concludeert hij dat er wellicht een onbekende partij is geweest die de giftige stoffen illegaal heeft geloosd. Minister Harbers erkent wel dat Chemours de enige producent van GenX in een ruime straal van de meetpunten is.

In mei 2023 stelt de Nederlandse Staat het Amerikaanse chemieconcern 3M aansprakelijk voor de schade die het bedrijf in de Westerschelde heeft aangericht. De landsadvocaat laat in een brief aan het bedrijf weten dat ze de economische in de regio moeten vergoeden. Minister Harbers wijst erop dat PFAS leidt tot zorgen bij omwonenden en financiële schade bij bijvoorbeeld vissers en Rijkswaterstaat. "Ik vind dat de vervuilers moeten betalen, niet de gebruikers en beheerders. Het aansprakelijk stellen van 3M past bij dat uitgangspunt."

Ondertussen is Zembla al maanden bezig met nieuw PFAS-onderzoek. Zembla krijgt honderden documenten in handen over de manier waarop de industrie het gevaar en schadelijkheid van PFAS sinds de jaren ’60 heeft achtergehouden. Het onderzoek richt zich met name op chemiefabriek DuPont (nu Chemours) in Dordrecht. 

Aan de hand van Amerikaanse rechtbankstukken, open source-onderzoek en vertrouwelijke documenten reconstrueert Zembla wat de industrie wist en op welk moment, maar lange tijd geheim hield. Het resultaat van het onderzoek is op 15 juni 2023 te zien in de uitzending 'De PFAS-doofpot'.

Kijk hier de uitzending ‘De PFAS-doofpot terug:

In 1961 kregen DuPont en 3M al de eerste signalen over de mogelijke gezondheidsrisico's van PFAS. De fabriek van DuPont in Nederland, opent een jaar later in 1962 de deuren. Vanaf die tijd blijkt uit meerdere studies, onder andere dierproeven die door de industrie zelf worden uitgevoerd, dat PFAS gevaarlijk kan zijn voor de volksgezondheid. In een tijdlijn is duidelijk te zien wat DuPont wanneer wist. Toch blijft de fabriek PFAS lozen op het water en uitstoten via de schoorsteen. In die jaren heeft DuPont daar gewoon een vergunning voor. 

In het bloed van fabrieksmedewerkers, omwonenden en eerder al in de moedermelk van vrouwen die in Dordrecht wonen, worden hoge concentraties van de gevaarlijke stof vastgesteld.

In de uitzending wordt ook onthuld dat DuPont (nu Chemours) 30 jaar geleden al wist dat ze het grondwater onder de fabriek en in de omgeving ernstig vervuilden met grote hoeveelheden giftige en kankerverwekkende PFAS. De interne stukken onthullen ook dat DuPont begin jaren ’90 al grote zorgen heeft dat de PFAS-vervuiling in het drinkwater terechtkomt. Deskundigen reageren verbijsterd tegenover Zembla: “DuPont heeft het altijd geweten, maar het deksel is al die jaren stijf op de doofpot gehouden”, aldus milieuchemicus Chiel Jonker.

In een document van ruim 30 jaar geleden is te lezen dat het hoofdkantoor van DuPont in de Verenigde Staten, de mogelijke vervuiling van de omgeving van de fabriek zo ernstig vindt, dat het ‘de hoogste prioriteit’ moet krijgen. Daarom stelt het bedrijf een PFAS-coördinator in Dordrecht aan. Die constateert dat door kapotte en scheurende leidingen er ‘grote hoeveelheden’ PFAS zijn gelekt en onder de fabriek ‘een stortplaats’ is ontstaan.

Een ander zeer gevoelig document is een verslag van een vergadering van de DuPont top op het hoofdkantoor in Wilmington in mei 1984. DuPont beseft dan al dat als ze ‘niets doen’ ze in ‘toenemende mate aansprakelijk gesteld’ kunnen worden. DuPont schrijft zelfs zwart op wit dat ze op dat moment al aansprakelijk zijn ‘voor de afgelopen 32 jaar.’ Hoogleraar Integriteit Rob van Eijbergen zegt over dit document: “Het blijkt dat het DuPont alleen maar gaat om niet aansprakelijk gesteld te worden. En daar richten ze hun hele strategie op in. Er staat in het hele document geen enkel woord over dat het slecht is voor de werknemers, de omwonenden of de omgeving.”

Chemours (de opvolger van DuPont in Dordrecht) heeft op geen enkele vraag van Zembla inhoudelijk gereageerd. Ook niet na herhaaldelijk aandringen. Het bedrijf vindt dat Zembla ‘ongeloofwaardige journalistiek’ bedrijft en schrijft onder meer: “We hebben deze fabriek op verantwoorde wijze en volgens de hoogste normen gedreven en we zullen dat blijven doen, net zoals we ons zullen blijven inzetten om goed te doen in de gemeenschappen waarin we actief zijn.”

De uitzending 'De PFAS-Doofpot' en de reactie van Chemours maakt veel verontwaardiging en ook boosheid los bij politiek en omwonenden. Minister van Infrastructuur en Rijkswaterstaat Mark Harbers noemt het ‘buitengewoon ernstig’ als blijkt dat er door Chemours informatie onder de pet is gehouden.

Strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq doet begin september namens 3000 omwonenden aangifte tegen Chemours en Dupont vanwege de vervuiling sinds 1967 tot heden. Ze verzoekt het OM om onderzoek te doen naar de kennis bij leidinggevenden over de schadelijkheid van PFAS - waarna die leidinggevenden nalieten om in te grijpen. Het Openbaar Ministerie meldde eerder te overwegen om een strafrechtelijk onderzoek naar Chemours dat jaren geleden is uitgevoerd, te heropenen. 4 maart 2024 wordt bekend dat ook Greenpeace zich bij de aangifte voegt.

Zembla komt op 29 juni met een extra aflevering over de PFAS-verspreiding rond Chemours. Plassen en sloten in de wijde omtrek van de Chemours-fabriek zijn zwaar vervuild met PFAS. In het hele gebied liggen de PFAS-concentraties ver boven de norm die het RIVM veilig acht. Dat blijkt uit metingen van het oppervlaktewater door Waterschap Rivierenland die Zembla laat analyseren door deskundigen.Een van hen, miliechemicus Chiel Jonker, concludeert: “Dit zijn schrikbarend hoge concentraties. Ik zou daar nooit willen wonen.” 

Kijk Zembla Extra - 'De PFAS-verspreiding' terug:

In sloten een kilometer van de fabriek zijn PFOA-concentraties in het water gemeten die gemiddeld maar liefst 13 duizend keer boven de norm liggen die het RIVM veilig acht. Ook in de populaire zwem- en recreatieplas Lammetjeswiel in Alblasserdam, hemelsbreed zo’n 8 kilometer van de Chemours-fabriek, zijn zeer hoge concentraties PFAS aangetroffen. PFOA ligt er een factor 250 boven de norm en GenX een factor zes.

Ook deze extra uitzending maakt veel los bij politiek en omwonenden. De gemeente Alblasserdam kondigt aan met spoed te gaan overleggen met GGD en Omgevingsdienst Midden Holland over de PFAS-vervuiling in de omgeving. Het RIVM start naar aanleiding van de uitzending met een onderzoek naar het risico van PFAS in de zwemplas Lammetjeswiel en andere zwemplassen in de omgeving van Chemours. Uiteindelijk wordt er alleen voor recreatieplas Merwelanden een negatief zwemadvies gegeven. Dat advies wordt ook in het voorjaar van 2024 verlengd.  

Dan vindt op 5 juli de hoorzitting in de Tweede Kamer plaats met de top van Chemours. De directie vindt dat het bedrijf niets te verwijten valt en opent de aanval op Zembla door te stellen dat de Zembla-uitzending vol zit met “suggestieve verklaringen zonder onderbouwingen en onjuiste informatie”.

Hoogleraar publieke en private belangen Lieselot Bisschop keek naar de hoorzitting en herkende in het optreden van Chemours “voorbeelden van zogeheten neutralisatietechnieken die bij bedrijfscriminaliteit ook vaak worden gebruikt, om eigen gedrag goed te praten en te rationaliseren. Een verslag is hier terug te lezen. In het verslag gaat Zembla in op verschillende aantijgingen die niet kloppen.

Na de hoorzitting dient Kamerlid Eva van Esch (Partij voor de Dieren) een motie in met een verzoek aan de regering om de uitstoot van Chemours naar nul te reduceren. De motie wordt met een ruime Kamermeerderheid aangenomen.

Eind augustus legt de provincie Zuid-Holland Chemours een last onder dwangsom op vanwege een onvergunde lozing van trifluorazijnzuur. Als de lozing niet stopt kan de dwangsom van 125.000 euro over vier maanden geïnd worden. De provincie doet later ook aangifte vanwege deze lozing. Later legt de provincie opnieuw een last onder dwangsop op  omdat het bedrijf te veel van het milieuvervuilende gas HFCK-22 heeft uitgestoten. Chemours vecht beide dwangsommen aan via een kort geding. 

Begin september blijkt dat Chemours vóór de zomer probeerde om voor “een aantal miljoenen” de PFAS-schade te schikken waarvoor het bedrijf door vier gemeenten in een rechtszaak verantwoordelijk wordt gehouden. Dat blijkt uit geheime notulen van een besloten raadsvergadering van de gemeente Dordrecht, in handen van Zembla. 

Chemours stelde als voorwaarde dat de gemeenten na de schikking geen claims meer mogen indienen voor toekomstige schade en dat er geen verdere procedures mogen volgen. Ook niet in het geval Chemours door de rechter zou worden veroordeeld. Uit een vertrouwelijke brief van het College van B&W aan de raadsleden blijkt dat de gemeenten in eerste instantie het gesprek zijn aangegaan maar het aanbod uiteindelijk hebben afgewezen. De uitspraak van de rechtszaak van gemeenten tegen Chemours wordt op 27 september verwacht.

In september organiseert Provinciale Staten Zuid-Holland tweemaal een hoorzitting waarbij veel omwonenden aan het woord komen. 'We zijn aan de chemische goden overgeleverd' stelt buurtbewoner Evelijn in 't Veld. Ook de speech van omwonende Marleen Beljaars maakt indruk op de Statenleden. 

Bewoners laken de vervuiling door Chemours - en de rol van de overheid die lozingen tot op de dag van vandaag vergund. Tijdens de hoorzitting komt ook Chemours zelf aan het woord. De directie blijft van mening dat er altijd zorgvuldig is gehandeld: “We willen een goede buur zijn. We investeren al decennialang in maatregelen om emissies te verminderen.”

Het is onmogelijk om de vergunning van Chemours in te trekken, stelt gedeputeerde Frederik Zevenbergen later in een vergadering van Provinciale Staten. “Daar moet een solide, keiharde reden voor zijn. Als we nu de vergunning zouden intrekken dan plegen we een onrechtmatige daad en zijn we aansprakelijk voor de kosten.” Later zegt hij in een Statenvergadering toe om advies in te winnen van externe experts, naar de mogelijkheden om tóch de vergunning in te trekken of de fabriek stil te leggen. Een provinciale adviescommisie riep ook op tot voorlopig stilleggen van de fabriek. 

Provinciale Staten Zuid-Holland en milieudienst DCMR pleitten op 14 september in een overleg in de Tweede Kamer voor strengere wet- en regelgeving, zodat ze beter kunnen handhaven.

Chemours wordt in september 2023 door de rechtbank in Rotterdam in een tussenvonnis aansprakelijk gesteld voor schade die gemeenten in de omgeving hebben geleden door vervuiling met PFAS-variant PFOA in de periode 1984-1998. De civiele zaak was aangespannen door de gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden. De gemeenten stelden dat hun inwoners en anderen niet ongevraagd geconfronteerd mogen worden met de gevolgen van uitstoot van PFAS.

De rechter oordeelt dat de uitstoot tussen 1984-1998 onrechtmatig was. Het bedrijf had de gemeenten in de omgeving beter moeten inlichten over de risico's, stelt de rechter. Doordat dat niet gebeurde, kon de overheid daar in de vergunningen geen rekening mee houden. Emissies naar de lucht zijn terecht gekomen op percelen van de gemeente. Daarvoor geldt een verwijderingsplicht voor het bedrijf. Over de hoogte van de schade wordt nog verder gepraat in een vervolgprocedure.

Chemours liet na de uitspraak weten dat het bedrijf samen met gemeenten en belanghebbenden wil kijken naar hoe zo snel mogelijk “concrete actie” mogelijk is tegen PFAS-schade. Dat houdt in dat er wordt gezocht naar de juiste aanpak om schade van PFAS tegen te gaan. Mogelijk wil het bedrijf ook technische en financiële ondersteuning bieden. Chemours zegt verder te willen gaan dan de juridische processen “die vaak jaren kunnen duren.”

In december 2023 was er een opmerkelijke uitspraak in Zweden: 154 inwoners van de  gemeente Ronneby hebben recht op een schadevergoeding omdat drinkwater in hun gemeente vergiftigd was met PFAS. Zij krijgen na tien jaar gerechtelijke strijd gelijk van de Hoge Raad. De uitspraak is opmerkelijk omdat de bewoners weliswaar een hoge concentratie PFAS in hun bloed hebben, maar niet ziek zijn. “Deze uitspraak is zeker bruikbaar voor het onderzoek van het Openbaar Ministerie naar chemiebedrijf Chemours in Nederland”, zegt advocaat Bénédicte Ficq. 

In oktober 2023 besluit het Openbaar Ministerie om een strafrechtelijk onderzoek te starten tegen Dupont/Chemours. Het OM kijkt niet alleen naar het bedrijf, maar zal ook onderzoeken “of er sprake is van strafrechtelijke aansprakelijkheid van de leidinggevenden van het bedrijf”. Het onderzoek zal zich richten op de schadelijke effecten in de omgeving. Het gaat om een feitelijk en juridisch complex onderzoek. Dat zal dus lange tijd duren, waarschuwt het OM. "Afronding van het onderzoek is niet binnen een jaar te verwachten.”

De Gezondheidsraad adviseert het kabinet in het voorjaar van 2024 om met een langdurig meetprogramma te komen naar de blootstelling van mensen aan chemische stoffen. Dat gebeurt nu op basis van een schatting. Ook wordt gesproken over gezondheidsonderzoek naar de effecten van de PFAS-uitstoot van Chemours. Het RIVM gaat verkennen hoe een gezondheidsonderzoek er uit kan zien en welke vragen moeten worden beantwoord. In België wordt ondertussen het bloedonderzoek naar bewoners rond de 3M-fabriek uitgebreid. Naast bloedonderzoek worden in België ook vragenlijsten afgenomen over mentaal welzijn en onrust bij bewoners van gebieden waar PFAS-vervuiling is. 

De Verenigde Naties onderzoekt of er mensenrechten zijn geschonden bij de verwerking van PFAS-afval uit Dordrecht in Amerika. Dat blijkt uit een brief van 25 september aan de Nederlandse overheid van de speciale VN-rapporteur voor giftige stoffen en mensenrechten. De VN-rapporteur vindt het ‘alarmerend’ dat Nederland toestaat dat PFAS-afval van de Chemoursfabriek in Dordrecht naar de fabriek van Chemours in Fayetteville (North Carolina) wordt geëxporteerd, terwijl de omgeving daar al zwaar is vervuild met PFAS. In Amerika ontstond ophef over de importvergunning van bijna 2 miljoen kilo PFAS-afval door het Nederlandse Chemours. Deze import is inmiddels stilgelegd.

Chemiebedrijf Chemours gaat afval van PFAS-variant GenX nu elders in Europa laten verwerken. Dat meldt het bedrijf nadat België liet weten dat dit niet kan bij afvalwerker Indaver in Antwerpen. 

Het Voedingscentrum adviseert consumenten minder of geen eieren van hobbykippen te eten. Uit een risicobeoordeling door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) blijkt dat Nederlandse hobbykipeieren hoge concentraties PFAS kunnen bevatten.

​Het zeeschuim langs de Nederlandse kust bevat hoge concentraties PFAS. Dat komt in december 2023 naar voren uit metingen die de provincies Zeeland, Noord- en Zuid-Holland hebben laten uitvoeren. Het RIVM heeft deze metingen in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geanalyseerd.

Giftige PFAS zit ook in outdoorkleding, waaronder kinderkleding. Dat blijkt in januari 2024 uit nieuw internationaal onderzoek dat is uitgevoerd in dertien landen in Azië, Afrika, Europa en Noord-Amerika. De onderzoekers troffen in zeventien jassen de PFAS-variant PFOA aan. “Dat is opmerkelijk, want PFOA is sinds 2020 wereldwijd verboden, omdat de stof zeer toxisch is”, aldus Annelies den Boer, directeur van Stichting Tegengif.

In Nederland testten de onderzoekers vier kinderregenjassen. Alleen een jas van het merk Scotch & Soda bevatte PFAS. “De hoeveelheid die werd aangetroffen zit weliswaar onder de wettelijke norm, maar wij vinden dat PFAS gewoon niet in kinderkleding thuishoort”, zegt Annelies Den Boer.Zembla Podcasts over het PFAS-dossier:

Lees hier ons document over de laatste ontwikkelingen rond PFAS