Directie van Chemours tijdens hoorzitting: ‘Wij hebben altijd zorgvuldig gehandeld’

De top van Chemours vindt dat het bedrijf niets te verwijten valt en dat het altijd zorgvuldig heeft gehandeld op basis van de kennis die voorhanden was en de regelgeving. "We handelen integer en zijn doorlopend bezig om ons handelen te verbeteren", stelde Chemours directeur An Lemaire vandaag tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer. Na de uitzending 'De PFAS-doofpot' classificeerde Chemours onderzoek van Zembla als ‘schandaaljournalistiek’ en vandaag spraken ze opnieuw negatief over de bevindingen van het programma. De uitzending van Zembla zat volgens de directie van Chemours vol “suggestieve verklaringen zonder onderbouwingen en bevatte onjuiste informatie”.

Hoogleraar publieke en private belangen Lieselot Bisschop keek naar de hoorzitting en herkende in het optreden van Chemours “voorbeelden van zogeheten neutralisatietechnieken die bij bedrijfscriminaliteit ook vaak worden gebruikt, om eigen gedrag goed te praten en te rationaliseren. Zoals schade ontkennen of in twijfel trekken, verantwoordelijkheid verschuiven (de zieke medewerker gebruikte zijn beschermingsmiddelen verkeerd), wie aanklaagt aanklagen (het onderzoek van Zembla in twijfel trekken). En appél doen op hogere doelen.” Met dat laatste doelt Bisschop op de opmerking van Chemours dat je geen zonnepanelen of elektrische auto’s kunt maken zonder de chemische industrie.

De hoorzitting werd gehouden naar aanleiding van de Zembla-uitzending ‘De PFAS-doofpot'. Daaruit bleek, op basis van honderden documenten die Zembla voorlegde aan vooraanstaande wetenschappers, dat het bedrijf 30 jaar geleden al wist dat ze het grondwater onder de fabriek in Dordrecht en in de omgeving ernstig vervuilden met grote hoeveelheden PFAS. Dupont (sinds 2015 Chemours) kreeg al sinds de jaren ‘60 duidelijke signalen over de gezondheidsrisico’s van PFAS en in vertrouwelijke interne documenten van het bedrijf werd openlijk gesproken over de aansprakelijkheid voor de verontreiniging. De Tweede Kamer vroeg na de uitzending om een hoorzitting met de directie van Chemours.

Chemours-directeur Lemaire en Frenk Hulsebosch, senior business director van Chemours in Europa, spraken opnieuw grote woorden over het onderzoek van Zembla. Lemaire: “Deze uitzending heeft veel onrust gecreëerd onder omwonenden en medewerkers van het bedrijf terwijl er echt pertinente onjuistheden in naar voren komen of suggestief zijn gebracht.” Daarbij noemde de directie van Chemours enkele voorbeelden.

Zo zou Zembla de suggestie wekken dat het met PFAS vervuilde grondwater onder de fabriek het drinkwater beïnvloedde. “Op het moment dat dat geconstateerd werd, hebben we een systeem aangelegd en daar bleek uit in 2016 dat het drinkwater nooit in gevaar is gebracht. Er is geen zorg voor het drinkwater”, aldus Hulsebosch.

Maar In de uitzending zegt Zembla nergens dat het drinkwater werd beïnvloed. Zembla stelt, op basis van de stukken die door deskundigen beoordeeld zijn, dat er bij DuPont in de jaren ‘90 grote zorgen zijn over het drinkwater, omdat het bedrijf ontdekt dat het grondwater vervuild is met PFOA-waarden die 75 keer hoger dan de eigen interne Dupont-drinkwaternorm liggen. Een speciaal hiervoor aangestelde coördinator in Dordrecht stelt in een vertrouwelijk document dat de verontreiniging op de lange termijn het drinkwater kan bereiken en dat dit ‘ernstige aansprakelijkheidsgevolgen’ kan hebben. Voor het verontreinigen van het grondwater was, anders dan het lozen naar de rivier en in de lucht, geen vergunning.

Een tweede punt dat Chemours aanhaalde als onjuist en suggestief is een fragment uit de uitzending over een apenstudie uit 1979. Alle apen kregen PFAS toegediend en stierven binnen twintig dagen waardoor de studie vroegtijdig werd gestaakt. Volgens Hulsebosch was het onderzoek niet relevant voor de situatie in Dordrecht. Hulsebosch: “De apen kregen FC95 (PFOS). FC95 is niet in Dordrecht gebruikt. Die data waren niet relevant voor wat er in Dordrecht gebruikt werd. Dat werd wel zo gesuggereerd.”

Het klopt dat de apen PFOS kregen, maar dat is net als het door DuPont toegepaste PFOA, een PFAS-variant. De uitzending ging over het feit dat de signalen over de gezondheidsrisico’s van PFAS zich opstapelden. De apenstudie was hier een voorbeeld van. In de Zembla-uitzending wordt duidelijk vermeld dat het gaat om een apenstudie bij chemieconern 3M die later door Dupont wordt geïnterpreteerd en waarbij intern wordt aangegeven dat er naar aanleiding van meerdere proefdierstudies (ook met ratten) kan worden geconcludeerd dat er negatieve effecten zijn aan de blootstelling aan PFOA. Die negatieve effecten, onderschreven door DuPont-medewerkers, werden niet met de buitenwereld gedeeld.

In de Zembla-uitzending was ook aandacht voor de bloedtesten die DuPont op vrijwillige basis uitvoerde onder medewerkers en waarbij hoge PFOA-waarden in het bloed werden geconstateerd. Hulsebosch zegt daarover dat Zembla beweerde dat de hoge bloedwaarden niet door Chemours met haar medewerkers gedeeld werden. Ook dit klopt niet. Emeritus-hoogleraar toxicologie Jacob de Boer zegt over de bloedwaarden in de uitzending: “Ik vind dat werkelijk verontrustend omdat, voor zover ik weet, die mensen nooit verder zijn ingelicht.” Zembla heeft Chemours gevraagd of de betreffende medewerkers destijds zijn geïnformeerd en medisch zijn onderzocht. Maar ook op die vraag heeft het bedrijf geen antwoord gegeven. Dat is ook op die manier in de uitzending benoemd.

Chemours heeft overigens op geen enkele vraag die Zembla voor de uitzending stelde inhoudelijk antwoord gegeven en classificeerde het werk van Zembla in een reactie als ongeloofwaardig.

Tijdens de hoorzitting beweerde de directie dat ze niet in gingen op de vragen van Zembla omdat ze van tevoren geen informatie zouden hebben ontvangen over de aantijgingen en omdat de vragen suggestief waren. Maar via de vragen die Zembla stelde wordt heel duidelijk om welke informatie het ging en wat de aantijgingen waren. Al die vragen en de reactie van Chemours zijn hier terug te lezen.

BBB-Kamerlid Caroline van der Plas vroeg Chemours tijdens de hoorzitting naar de vervuiling in de omgeving van Chemours en specifiek naar de vervuiling van zwemplas Lammetjeswiel waar Zembla onlangs een extra uitzending over maakte. Uit meetgegevens van het waterschap blijkt dat er hoge PFAS-waarden in die plas zijn gevonden die de grenswaarde die het RIVM veilig acht ruimschoots overschrijden. “Zou u eigen kinderen daar laten zwemmen?” vroeg Van der Plas aan de directie.

Chemours reageerde dat het zwemwater veilig is en benoemde het onderzoek naar Lammetjeswiel dat het RIVM vanwege de onrust op eigen initiatief aankondigde. Het RIVM heeft zelf absoluut niet beweerd dat het zwemwater veilig is. Het instituut liet weten dat mensen “via het inslikken van het water in Lammetjeswiel en via huidcontact PFAS in hun lichaam kunnen krijgen. Om erachter te komen welk risico mensen lopen, is belangrijk om te weten hoeveel PFAS in het water zit én hoeveel water mensen daadwerkelijk binnenkrijgen.” Daarom doet het instituut juist onderzoek. “In afwachting van de uitkomst kan het RIVM daarom geen uitspraak doen over de eventuele risico’s van het zwemmen in Lammetjeswiel”, schrijft het RIVM op haar website. Over de vraag of het veilig is, zegt het RIVM momenteel dus niets.

De normen die in de video van Zembla werden genoemd, waren volgens Chemours geen normen voor zwemwater die gebruikt werden, maar voor oppervlaktewater. Dat klopt. Veiligheidsnormen voor zwemwater bestaan namelijk niet. Er is enkele jaren terug wel een afgeleide berekening gemaakt aan de hand van gezondheidsgrenswaarden die nu achterhaald zijn.

Tijdens de hoorzitting zaten meerdere omwonenden van Chemours, onder wie mensen met gezondheidsklachten, op de publieke tribune. Kamerleden verbaasden zich over de houding van de directie van Chemours en over het uitblijven van een reflectie op het eigen handelen.

CDA-Kamerlid Harmen Krul sprak Chemours er op aan tijdens de hoorzitting: “Ik heb gisteren een hoorzitting in deze zaal gehad van de NS en dat gingen over treinen die uitvielen en ik heb daar over zoiets banaals als uitval van treinen meer empathie en reflectie bemerkt bij de NS, dan ik nu beproef bij de organisatie die tegenover mij zit. Ik vind het kil, berekenend en koud.” Daarop klonk een luid applaus vanaf de publieke tribune.

Kijk de hoorzitting terug: