Demissionair-kabinet schuift nakomen vonnis in klimaatzaak vooruit

Urgenda-directeur Marjan Minnesma zegt over de houding van het kabinet: “Men heeft willens en wetens in juni 2015 (!) dit vonnis 3 jaar genegeerd om daarna te langzaam iets te doen.”

Volgens Urgenda was het vonnis bij voorraad uitvoerbaar. “Dus de Staat had meteen meer beleid en middelen moeten vrijmaken om in 2020 25 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. De eerste jaren gebeurde er echter niets extra’s. Pas de laatste jaren kwam er extra beleid, maar onvoldoende en te laat”, aldus Urgenda.

D66, PvdA en GroenLinks geven het demissionaire kabinet uiterlijk tot Prinsjesdag de tijd om met voorstellen te komen om alsnog het klimaatdoel, een kwart minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990 - te halen. Zij wilden eigenlijk al voor de zomer een plan zien, maar dat is volgens staatssecretaris Dilan Yesilgöz-Zegerius niet haalbaar.

Lees ook: 'Overheidsplannen voor luchtvaart op gespannen voet met klimaatakkoord Parijs'

Kamerleden hebben weinig begrip voor nog meer uitstel. D66'er Raoul Boucke noemt het "onverantwoord van de politiek" dat na zes jaar nog altijd niet aan het Urgenda-vonnis wordt voldaan. "Dit gaat over onze rechtsstaat. Ik kan mensen op straat niet uitleggen dat zij zich wél aan de regels moeten houden, maar dat de Staat dat niet doet." Volgens Tom van der Lee (GroenLinks) riskeert het kabinet "moedwillig" hoge dwangsommen. "Zonde geld", vindt hij.

Demissionair-staatssecretaris Yesilgöz waarschuwt voor al te hoge verwachtingen bij de drie progressieve partijen. "Ik ben absoluut niet bezig het over de schutting te gooien naar een volgend kabinet", bezweert zij. Maar er moet wel goed gekeken worden naar wat maatregelen kosten, en of het past bij de demissionaire status van het kabinet om ze te nemen.

De drie partijen vinden dat het kabinet nog dit jaar minstens één kolencentrale moet sluiten. Maar volgens Yesilgöz is het maar de vraag of dat kan, en of het dit jaar al een bijdrage zou kunnen leveren aan verlaging van de uitstoot. "Je hebt dat niet morgen geregeld", zegt zij. Bovendien zou de leveringszekerheid van stroom in het geding kunnen komen.

Urgenda hamert er op dat het bij klimaatverandering juist om snelheid gaat: “Hoe sneller de uitstoot daalt hoe beter. De overheid doet dus niet het absolute minimum wat moet in dit jaar (en al helemaal niet genoeg om haar deel te doen om onder de 1,5 graad opwarming te blijven), dus Urgenda gaat de rechter vragen om te helpen om te zorgen dat het vonnis van 6 jaar geleden nu eindelijk wordt nagekomen met structurele maatregelen.”

Lees ook: 'CBS: driekwart Nederlanders bezorgd over klimaatverandering'

Het kabinet besloot eerder dat alle resterende kolencentrales uiterlijk in 2030 dicht moeten. De energiebedrijven Uniper en RWE zijn naar de rechter gestapt, onder meer omdat zij ontevreden zijn over de nadeelcompensatie die zij daarvoor ontvangen. Met die procedures in het achterhoofd acht Yesilgöz de kans klein dat die bedrijven met "een goed gesprek" over zijn te halen om hun centrales nog eerder te sluiten.

De VVD-bewindsvrouw wil ook verder vooruitkijken dan dit jaar. Als er nog dit jaar extra stappen worden gezet, moeten die ook op de langere termijn bijdragen aan verduurzaming. Zij krijgt bijval van partijgenoot Silvio Erkens, maar ook van CDA'er Henri Bontenbal. Zij waarschuwen dat snelle maatregelen niet altijd een "zinnige besteding" van belastinggeld zijn.

PvdA-Kamerlid Joris Thijssen vindt het eigenlijk "onacceptabel" dat het kabinet nog maanden nodig heeft. Hij wijst erop dat de rechter al in 2015 bepaalde dat de overheid te weinig doet om de bevolking te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van klimaatverandering. Inmiddels dreigt Urgenda, de stichting die de Staat voor de rechter daagde, met schadeclaims. "Wilt u liever daar geld in steken, of in verduurzaming van Nederland?", aldus Thijssen.