Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
De waarheid van de wapeninspecteurs
•
171 keer bekeken
• Nederland had wel degelijk kunnen weten dat de massavernietigingswapens van Irak geen bedreiging vormden. Dat zeggen wapeninspecteurs van de Verenigde Naties in de Zembla-documentaire 'De waarheid van de wapeninspecteurs'.
De regering onderhield nauwe contacten met Nederlandse wapeninspecteurs en de Nederlandse inlichtingendienst BVD had eigen mensen die op inspectie gingen. Daarnaast lag alle kritiek die de wapeninspecteurs hadden op de foutieve informatie die door de regeringen van Bush en Blair werd verspreid, ter inzage voor de Nederlandse overheid.
Wapeninspecteur Hans Blix: "Uw minister van Buitenlandse Zaken had beter moeten luisteren naar wat wij te zeggen hadden. Trouwens, dat hebben ze ook gedaan. Nederland had een uitstekende representatie in de VN. Al onze kritiek op de inlichtingen van de Verenigde Staten is gedocumenteerd en was voor uw regering beschikbaar."
Geheim
Zembla sprak met de wapeninspecteurs Hans Blix, Rolf Ekéus, Scott Ritter en met de Nederlanders Jan Rozing en Cees Wolterbeek. Rolf Ekéus leidde - als voorzitter van UNSCOM - na de Golfoorlog van 1991 de jacht op Irak's verboden wapens. Aanvankelijk ging dat voorspoedig, totdat in 1995 bleek dat Irak een aantal programma's geheim had gehouden. In 1996 kreeg Scott Ritter van Ekéus de opdracht om geheime diensten te benaderen om meer te weten te komen over de wijze waarop Irak haar wapenprogramma's voor de inspecteurs wist te verbergen.
Ook bij de toenmalige Nederlandse inlichtingendienst BVD (de huidige AIVD) was Ritter regelmatig te gast. "De Nederlandse regering wist dat Irak in 1998 zo goed als ontwapend was, vanwege de contacten die ik had met de BVD", aldus Ritter. Volgens Ritter heeft de BVD dat ook met eigen ogen kunnen waarnemen: "De BVD had mensen binnen UNSCOM die ook op inspectie gingen. Ik heb zelf hun aanwezigheid in UNSCOM geregeld, dus ik weet het heel zeker."
Gebombardeerd
UNSCOM-voorzitter Ekéus wil niet zeggen of BVD-agenten actief waren tijdens inspecties. Hij onderkent dat Ritter regelmatig naar Nederland reisde, maar zegt dat het contact "op een nette manier" is verlopen. Ook de celbioloog Jan Rozing werd tussen 1991 en 1998 regelmatig gehoord door de Nederlandse overheid.
Hoewel Irak in 1998 tijdens Operatie Desert Fox gebombardeerd werd wegens "gebrek aan medewerking" vertelde Rozing aan ambtenaren van Buitenlandse Zaken dat zijn ervaring was dat Irak juist heel goed meewerkte. "Ik heb dat als zeer vreemd ervaren", aldus Rozing in Zembla. De regering Kok steunde de Operatie Desert Fox.
Praktijkervaring
Toen Hans Blix in 2002 onder zware Amerikaanse militaire druk Irak een laatste kans moest geven om te ontwapenen, was Rozing weer van de partij. Ook toen bood hij aan om de regering te informeren over de situatie in Irak. Maar tot zijn verbazing kreeg hij geen reactie.
"Waarom niet? Ik was per slot van rekening toch één van de weinige Nederlanders die praktijkervaring op de grond had."
De regering onderhield nauwe contacten met Nederlandse wapeninspecteurs en de Nederlandse inlichtingendienst BVD had eigen mensen die op inspectie gingen. Daarnaast lag alle kritiek die de wapeninspecteurs hadden op de foutieve informatie die door de regeringen van Bush en Blair werd verspreid, ter inzage voor de Nederlandse overheid.
Wapeninspecteur Hans Blix: "Uw minister van Buitenlandse Zaken had beter moeten luisteren naar wat wij te zeggen hadden. Trouwens, dat hebben ze ook gedaan. Nederland had een uitstekende representatie in de VN. Al onze kritiek op de inlichtingen van de Verenigde Staten is gedocumenteerd en was voor uw regering beschikbaar."
Geheim
Zembla sprak met de wapeninspecteurs Hans Blix, Rolf Ekéus, Scott Ritter en met de Nederlanders Jan Rozing en Cees Wolterbeek. Rolf Ekéus leidde - als voorzitter van UNSCOM - na de Golfoorlog van 1991 de jacht op Irak's verboden wapens. Aanvankelijk ging dat voorspoedig, totdat in 1995 bleek dat Irak een aantal programma's geheim had gehouden. In 1996 kreeg Scott Ritter van Ekéus de opdracht om geheime diensten te benaderen om meer te weten te komen over de wijze waarop Irak haar wapenprogramma's voor de inspecteurs wist te verbergen.
Ook bij de toenmalige Nederlandse inlichtingendienst BVD (de huidige AIVD) was Ritter regelmatig te gast. "De Nederlandse regering wist dat Irak in 1998 zo goed als ontwapend was, vanwege de contacten die ik had met de BVD", aldus Ritter. Volgens Ritter heeft de BVD dat ook met eigen ogen kunnen waarnemen: "De BVD had mensen binnen UNSCOM die ook op inspectie gingen. Ik heb zelf hun aanwezigheid in UNSCOM geregeld, dus ik weet het heel zeker."
Gebombardeerd
UNSCOM-voorzitter Ekéus wil niet zeggen of BVD-agenten actief waren tijdens inspecties. Hij onderkent dat Ritter regelmatig naar Nederland reisde, maar zegt dat het contact "op een nette manier" is verlopen. Ook de celbioloog Jan Rozing werd tussen 1991 en 1998 regelmatig gehoord door de Nederlandse overheid.
Hoewel Irak in 1998 tijdens Operatie Desert Fox gebombardeerd werd wegens "gebrek aan medewerking" vertelde Rozing aan ambtenaren van Buitenlandse Zaken dat zijn ervaring was dat Irak juist heel goed meewerkte. "Ik heb dat als zeer vreemd ervaren", aldus Rozing in Zembla. De regering Kok steunde de Operatie Desert Fox.
Praktijkervaring
Toen Hans Blix in 2002 onder zware Amerikaanse militaire druk Irak een laatste kans moest geven om te ontwapenen, was Rozing weer van de partij. Ook toen bood hij aan om de regering te informeren over de situatie in Irak. Maar tot zijn verbazing kreeg hij geen reactie.
"Waarom niet? Ik was per slot van rekening toch één van de weinige Nederlanders die praktijkervaring op de grond had."
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.