De vleestaks: nu wel politiek draagvlak?

Landbouwminister Henk Staghouwer gaat de invoering van een heffing op vlees onderzoeken. Dat maakte de bewindsman gisteren bekend in een brief aan de Kamer over het voedselbeleid. “Ook via prijssignalen heeft de overheid de mogelijkheid om prikkels te geven richting meer duurzame en gezondere keuzes, zonder mensen in hun vrijheid te beperken”, schrijft de minister. In het onderzoek wordt rekening gehouden met "de uitvoerbaarheid van de maatregel".

De opbrengst van zo'n heffing zou dan terechtkomen bij veehouders, die van dat geld kunnen verduurzamen. Het idee voor een vleestaks is niet nieuw: in de Zembla-uitzending ‘‘De uitgeputte bodem: supermarktmacht’ stelde oud-landbouwminister Carola Schouten al dat ze ‘graag’ een heffing wil op producten die minder duurzaam geproduceerd zijn.

De productie van ons voedsel veroorzaakt aanzienlijk ecologische en klimatologische schade. Het zijn eigenlijk verborgen kosten, die we niet terugzien in de winkelprijs. “Als consument zie je in de supermarkt niet het verschil tussen hoe iets geproduceerd is en wat dat betekent voor de leefomgeving”, beaamde Schouten.

In de uitzending bleek ook dat uit eerder onderzoek, gedaan in opdracht van het ministerie, een heffing op vlees een effectief middel zou zijn om de voedselketen te verduurzamen. Op de vraag waarom de vleestaks niet doorgevoerd werd, antwoordde Schouten destijds: “Omdat dat dat ook een politiek draagvlak nodig heeft en dat was in deze regeerperiode ingewikkeld.” 

Het kabinet kondigde in het laatste coalitieakkoord al aan extra belasting te willen heffen op suikerhoudende dranken, en geen btw meer te willen heffen op groente en fruit. Zo "kan de consument gestimuleerd worden om tot betaalbare, en meer gezonde en duurzame keuzes te komen", denkt huidig landbouwminister Staghouwer.

Maar de minister kan nog niet rekenen op steun van alle coalitiepartijen voor de vleesbelasting waar hij onderzoek naar laat doen. VVD en CDA voelen weinig voor de maatregel, die mensen zou moeten gaan stimuleren "meer duurzame en gezondere keuzes" te maken.

CDA-Kamerlid Derk Boswijk noemt een vleestaks "niet het juiste middel" om dat te bereiken. "Boodschappen moeten nu, en in de toekomst, wel betaalbaar blijven", vindt hij. Het kabinet kan wat Boswijk betreft beter inzetten op meer "bewustwording". En hij wijst erop dat in het coalitieakkoord is afgesproken dat op termijn de btw op groente en fruit naar 0 procent gaat.

Ook Thom van Campen van de grootste regeringspartij VVD trapt op de rem. "Het eenzijdige pad richting een vleestaks dat nu wordt ingeslagen, kunnen wij niet steunen." Hij wil dat de minister onderzoek doet naar andere opties, "want boodschappen moeten betaalbaar blijven voor iedereen."

Regeringspartij D66 daarentegen is wel enthousiast over de plannen van de ChristenUnie-bewindsman Staghouwer. "Minder vlees eten, spaart het klimaat en de natuur", zegt Kamerlid Tjeerd de Groot. "En groenten goedkoper maken met een nultarief op de btw vindt D66 sowieso een goed idee". 

Uit eerder onderzoek van ProVeg (i.s.m. met Kieskompas en de Vrije Universiteit Amsterdam) blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders, 53%, het eens is met een extra belasting op vlees. Onder jongeren is dit zelfs 61%. Het onderzoek is gedaan onder 8.575 Nederlanders.