De tweede dag van het MH17 proces

Een harde aanval op Rusland, nieuwe informatie van beschermde getuigen en een conflict over het onderzoeksdossier. De tweede dag in het MH17 proces was spannender dan gisteren. Het Openbaar Ministerie begon de dag met het melden van de stand van zaken in het onderzoek.

Dat blijkt nagenoeg afgerond. Afgezien van enkele open eindjes heeft het OM het 36.000 pagina’s tellende dossier vrijwel compleet. Officier van Justitie Thijs Berger vertelde dat bepaalde alternatieve scenario’s, zoals een explosie van binnenuit en het neerschieten van MH17 door een gevechtsvliegtuig, wat het OM betreft, kunnen worden uitgesloten. Er is forensisch onderzoek gedaan op de lichamen van de slachtoffers en de wrakstukken van MH17. Er zijn honderden getuigen gehoord in verschillende landen. Er is onderzoek gedaan naar telecommunicatie, naar satellietbeelden en radargegevens, naar foto’s en video’s en naar informatie uit open bronnen. Conclusie: MH17 is vanuit Oost-Oekraïne neergeschoten door een Russische BUK en de vier verdachten hebben daarbij een leidinggevende en coördinerende rol gespeeld.

Getuigeverklaringen
Tientallen getuigen uit Oekraïne hebben zich bij het JIT politieteam gemeld en besloten is dat hun identiteit moet worden afgeschermd. Getuige S24 bijvoorbeeld verklaarde angst te hebben voor represailles van Rusland. Hij vertelt bang te zijn dat hij geliquideerd wordt, om te voorkomen dat de waarheid naar boven komt. Getuige V9 zei: “Mijn verklaring mag wat mij betreft gebruikt worden, maar dan zonder mijn naam daarboven. Als mijn naam bekend wordt, kan ik worden opgepakt door speciale Russische diensten.” Volgens het OM is die angst reëel: “Er is een verontrustend patroon van actieve betrokkenheid van Russische veiligheidsdiensten, specifiek de GRU en de FSB, bij moorden in andere landen”.

Het is ook niet niks, wat de anonieme getuigen gezien hebben. Neem bijvoorbeeld getuige M58. Hij verklaart dat hij als Russische vrijwilliger actief was bij een separatistische eenheid in de zelfverklaarde republiek Donetsk. Hij geeft aan dat hij zich op 17 juli 2014 ten tijde van het neerhalen van vlucht MH17 op een kruispunt ten zuiden van Snizhne bevond, in de buurt van de BUK, op het moment dat de raket werd gelanceerd. M58 herkende Russische accenten bij militairen, die op de lanceerlocatie aanwezig waren. Hij zag Russische militairen bij de Buk en hoorde dat er mensen van de Russische inlichtingendienst FSB aanwezig waren bij het neerschieten van het vliegtuig. Getuige S21 zegt dat hij ’s avonds na de lancering, de BUK terug heeft begeleid naar het noorden.

Oleg Pulatov
De advocaten van Oleg Pulatov, de enige verdachte die zich juridisch laat bijstaan in dit proces, kwamen ook aan het woord. Zij drongen aan op meer tijd voor bestudering van stukken en voorbereiding van getuigenverhoren. Ze ontkenden opnieuw dat hun client ook maar iets te maken heeft met het neerhalen van MH17. Ook wezen ze erop dat Pulatov niet naar Nederland kan komen voor een verhoor, omdat hij dan meteen gearresteerd wordt. Het OM suggereerde dat er mogelijk een vrijgeleide nodig is, een verhoor als getuige (niet als verdachte) of via een videoverbinding.

Met de nabestaanden lag het OM in de clinch over het verstrekken van het onderzoeksdossier. Zoals al afgelopen vrijdag op deze site beschreven, weigert het OM de nabestaanden een kopie van het volledige strafdossier te geven. Een samenvatting van 160 pagina’s is beschikbaar, maar pas na de inhoudelijke behandeling volgend jaar. Zo blijft meer dan 99% van het dossier vertrouwelijk en is dat niet in te zien voor nabestaanden. De advocaten van de nabestaanden maakten er bezwaar tegen en eisen nu inzage in het volledige dossier. Alleen dan kunnen ze zich goed voorbereiden op hun spreekrecht en hun civiele schadeclaims goed onderbouwen, betoogde advocaat Arlette Schijns. Op 23 maart aanstaande neemt de rechtbank een beslissing.

Lees hier meer over de eerste dag van het proces

Vincent Verweij volgt voor Zembla het proces tegen de MH17 verdachten. Eerder maakte hij verschillende uitzendingen erover, waaronder 'De jacht op de MH17 daders'.