Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
De topsporters van de melkindustrie
Een koe in de wei. Een typisch Hollands tafereel. De melk die we van onze koeien drinken gaat de hele wereld over. Onze kaas is wereldberoemd. De zuivelindustrie zet miljarden om. Achter dit succes schuilt een geoliede melkindustrie. Ons land telt 1,6 miljoen melkkoeien die samen ruim 12 miljard liter melk per jaar produceren. En die productie zal tussen de 10 en 20 procent stijgen nu dit jaar het melkquotum is afgeschaft.
Dat betekent dat in 2020 14 miljard liter melk gemolken wordt. In Nederland staan nu al ruim 320 megastallen voor melkkoeien. Gemeentes en provincies hebben vergunningen verleend voor nog eens een paar honderd nieuwe megastallen en zeker 200.000 extra melkkoeien. Het aantal koeien dat nooit meer buiten komt neemt snel toe. Miljoenen liters melk moet er dagelijks geproduceerd worden. De koe is een 'topsporter' geworden, die tot het uiterste wordt gedreven. Maar wat zijn de consequenties voor de mens en milieu en hoe puur is onze zogeheten weidemelk? Zembla onderzoekt de gevolgen van de stijging van de Nederlandse melkproductie.
Samenstelling en regie: Ton van der Ham
Research: Suzan Borst
Eindredactie: Manon Blaas
Samenstelling en regie: Ton van der Ham
Research: Suzan Borst
Eindredactie: Manon Blaas
Weidegang
Koe verdwijnt uit de wei
• In 2013 liep 68% van de koeien in de wei, in 2006 was dit 83%, en boeren verwachten een verdere teruggang tot 58% in 2016.
• Van de koeien die zomers weiden is het aantal uren weidegang per jaar in 6 jaar tijd gemiddeld met 10% afgenomen.
• In 2012 waren 25% minder koeien zichtbaar in de wei1 dan in 2006, in NoordNederland was dat zelfs 40% minder.
• Op bedrijven met meer dan 200 koeien worden de melkkoeien zelden geweid.
Melkveehouderij na de quotering , CLM (pdf)
Impact groei melkveehouderij op weidegang en landschap , Alterra
De trend van intensivering en uitbreiding van melkveebedrijven wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor beweiding. Grotere bedrijven passen minder weidegang toe dan kleinere bedrijven. Gemiddeld geldt de weidegang volgens de definitie van Convenant Weidegang (> 120 dagen zes uur per dag) in 2013 voor 65% van de melkkoeien. Het omslagpunt van meer dieren op stal dan in de wei ligt bij de bedrijfsomvang van 150-200 melkkoeien. Vanaf deze grootte staan er meer dieren op stal dan in de wei. In 2013 staat 30% van de melkkoeien permanent op stal. Impact groei melkveehouderij op weidegang en landschap (pdf)
Megastallen
Analyse Megastallen en Megabedrijven 2005, 2010 en 2013, Alterra
Koe verdwijnt uit de wei
• In 2013 liep 68% van de koeien in de wei, in 2006 was dit 83%, en boeren verwachten een verdere teruggang tot 58% in 2016.
• Van de koeien die zomers weiden is het aantal uren weidegang per jaar in 6 jaar tijd gemiddeld met 10% afgenomen.
• In 2012 waren 25% minder koeien zichtbaar in de wei1 dan in 2006, in NoordNederland was dat zelfs 40% minder.
• Op bedrijven met meer dan 200 koeien worden de melkkoeien zelden geweid.
Melkveehouderij na de quotering , CLM (pdf)
Impact groei melkveehouderij op weidegang en landschap , Alterra
De trend van intensivering en uitbreiding van melkveebedrijven wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor beweiding. Grotere bedrijven passen minder weidegang toe dan kleinere bedrijven. Gemiddeld geldt de weidegang volgens de definitie van Convenant Weidegang (> 120 dagen zes uur per dag) in 2013 voor 65% van de melkkoeien. Het omslagpunt van meer dieren op stal dan in de wei ligt bij de bedrijfsomvang van 150-200 melkkoeien. Vanaf deze grootte staan er meer dieren op stal dan in de wei. In 2013 staat 30% van de melkkoeien permanent op stal. Impact groei melkveehouderij op weidegang en landschap (pdf)
Megastallen
Analyse Megastallen en Megabedrijven 2005, 2010 en 2013, Alterra
Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant
In de drie provincies zijn in totaliteit 218 megastallen voor melkvee vergund en daaronder vallen 11 dubbel-megastallen.
Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant , CLM
Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant , CLM
Ziekten
Monitoring van ketose op melkveebedrijven
Ketose is een frequent voorkomende metabole aandoening op melkveebedrijven, die wordt gekenmerkt door een verhoogde concentratie ketonlichamen in bloed, urine en melk. Monitoring van ketose op melkveebedrijven (pdf)
Sectorrapportage Duurzame Zuivelketen
'De gemiddelde levensduur van melkkoeien (5 jaar en 9,0 maanden) is in 2013 met 0,4% toegenomen ten opzichte van 2011. Vanaf 2014 heeft de Duurzame Zuivelketen de doelstelling op levensduur gekwantificeerd en zal worden gestreefd naar een toename van 6 maanden in 2020 ten opzichte van 2011. De onderliggende gedachte van deze doelstelling is het streven naar het verbeteren van de klauwgezondheid, uiergezondheid en vruchtbaarheid van de Nederlandse melkkoeien.' Sectorrapportage Duurzame Zuivelketen, Prestaties 2013 in perspectief (pdf)
Stand van zaken doelen Duurzame Zuivelketen
Diergezondheid en dierenwelzijn omvat verschillende thema’s. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het antibioticagebruik, de afvoerleeftijd van melkvee, het vóórkomen van klinische en subklinische mastitis, het aandeel van de koeien dat klauwproblemen heeft en de hoeveelheid integraal duurzame stallen (waarbij welzijnsaspecten specifiek aandacht krijgen). Monitoring DZK, 2012 (pdf)
Gevolgen afschaffing quotum:
What will happen after the EU milk quota system expires in 2015?
Naar verwachting zal de Nederlandse melkproductie de komende 10 jaar een stijging laten zien met circa 17%. De geprognosticeerde toename hangt af van de verwachte marktomstandigheden (in het bijzonder de melkprijsontwikkeling), maar ook van andere factoren die bepalend zijn voor de structuur van de Nederlandse zuivel. Nu de melkquotering is weggevallen wordt het de uitdaging voor de melkveehouderijsector om haar strategie te herzien en in te zetten op een optimale en duurzame productieontwikkeling, rekening houdend met de randvoorwaarden vanuit het milieu (mest). What will happen after the EU milk quota system expires in 2015? , LEI
Quick scan gevolgen van afschaffing melkquotum
In deze quick scan een overzicht van de gevolgen van de afschaffing van het melkquotum per 1 april 2015. De gevolgen voor de economie, de gevolgen voor de mestproblematiek, de gevolgen voor de weidegang en de gevolgen voor milieu en natuur. Quick scan (pdf)
Monitoring van ketose op melkveebedrijven
Ketose is een frequent voorkomende metabole aandoening op melkveebedrijven, die wordt gekenmerkt door een verhoogde concentratie ketonlichamen in bloed, urine en melk. Monitoring van ketose op melkveebedrijven (pdf)
Sectorrapportage Duurzame Zuivelketen
'De gemiddelde levensduur van melkkoeien (5 jaar en 9,0 maanden) is in 2013 met 0,4% toegenomen ten opzichte van 2011. Vanaf 2014 heeft de Duurzame Zuivelketen de doelstelling op levensduur gekwantificeerd en zal worden gestreefd naar een toename van 6 maanden in 2020 ten opzichte van 2011. De onderliggende gedachte van deze doelstelling is het streven naar het verbeteren van de klauwgezondheid, uiergezondheid en vruchtbaarheid van de Nederlandse melkkoeien.' Sectorrapportage Duurzame Zuivelketen, Prestaties 2013 in perspectief (pdf)
Stand van zaken doelen Duurzame Zuivelketen
Diergezondheid en dierenwelzijn omvat verschillende thema’s. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het antibioticagebruik, de afvoerleeftijd van melkvee, het vóórkomen van klinische en subklinische mastitis, het aandeel van de koeien dat klauwproblemen heeft en de hoeveelheid integraal duurzame stallen (waarbij welzijnsaspecten specifiek aandacht krijgen). Monitoring DZK, 2012 (pdf)
Gevolgen afschaffing quotum:
What will happen after the EU milk quota system expires in 2015?
Naar verwachting zal de Nederlandse melkproductie de komende 10 jaar een stijging laten zien met circa 17%. De geprognosticeerde toename hangt af van de verwachte marktomstandigheden (in het bijzonder de melkprijsontwikkeling), maar ook van andere factoren die bepalend zijn voor de structuur van de Nederlandse zuivel. Nu de melkquotering is weggevallen wordt het de uitdaging voor de melkveehouderijsector om haar strategie te herzien en in te zetten op een optimale en duurzame productieontwikkeling, rekening houdend met de randvoorwaarden vanuit het milieu (mest). What will happen after the EU milk quota system expires in 2015? , LEI
Quick scan gevolgen van afschaffing melkquotum
In deze quick scan een overzicht van de gevolgen van de afschaffing van het melkquotum per 1 april 2015. De gevolgen voor de economie, de gevolgen voor de mestproblematiek, de gevolgen voor de weidegang en de gevolgen voor milieu en natuur. Quick scan (pdf)
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.