‘De overheid laat onze kinderen verslaafd en ziek maken’

Minderjarigen kunnen doodeenvoudig aan elektrische sigaretten komen, terwijl de verkoop van vapes aan kinderen onder de 18 jaar verboden is. Dat komt doordat de overheid deze industrie geen strobreed in de weg legt en er nauwelijks handhaving is, zegt longarts Wanda de Kanter in de Zembla-uitzending ‘De nieuwe nicotineverslaafden’: “De overheid, de ministers doen er nu niks aan. Want er mogen smaakjes in zitten en het is heel goedkoop. Je kan het overal krijgen en er wordt niet gecontroleerd.”

Elektronische sigaretten zijn al vijftien jaar te koop. Het bedrijf dat vapen hip heeft gemaakt, is Juul, een Amerikaanse startup uit Silicon Valley. Door een slimme, op jongeren gerichte marketingcampagne en door de e-sigaretten een strak design te geven, worden vapes van Juul in korte tijd razend populair. 

In Zembla laten Australische journalisten zien hoe de tabaksindustrie het beleid om jonge mensen te beschermen tegen de schade van e-sigaretten probeert te ondermijnen. Dat gebeurt niet alleen met de marketing die op jongeren is gericht, maar ook met de vele zoete smaakjes, zoals suikerspin, hazelnootpasta en aardbeienijs. 

Hoewel de tabaksindustrie e-sigaretten promoot als middel om te stoppen met roken, creëert ze juist een nieuwe generatie nicotineverslaafden: kinderen en jongeren. Een miljardenbusiness. “Het is geen wonder dat vapen jongeren zo aanspreekt. Het is ontworpen voor hen, de marketing is op hen gericht en ze kunnen er doodeenvoudig aan komen”, zegt professor volksgezondheid, Becky Freeman van de universiteit van Sydney tegen de Australische journalisten. 

Hoewel de langetermijneffecten niet duidelijk zijn, wijst een rapport van Professor Emily Banks op ernstige risico’s voor de volksgezondheid. Banks is een wereldberoemde epidemioloog aan de Australian National University. Haar rapport is het meest uitgebreide overzicht van het wereldwijde bewijs tot nu toe waaruit blijkt dat vapen een ernstig risico voor de volksgezondheid is. “Vapes veroorzaken verslaving. Ze kunnen vergiftiging en toxiciteit veroorzaken door inademing, wat kan leiden tot epileptische aanvallen en brandwonden, longbeschadiging en we hebben vastgesteld dat ze over het algemeen schadelijk zijn”, zegt Banks tegen de Australische journalisten.

Bij minderjarigen zitten daar extra risico’s aan vast. Nicotineverslaving heeft namelijk negatieve effecten op het brein dat nog in ontwikkeling is, vertelt Banks. “Het kan het geheugen aantasten, het concentratie- en het leervermogen. Maar het legt ook meteen de basis voor toekomstige verslavingen.” Uit onderzoek blijkt ook dat jongeren die vapen veel makkelijker gaan roken.

Dat merkt ook longarts Wanda de Kanter die op middelbare scholen voorlichting geeft aan minderjarigen. Zembla volgt haar tijdens een van die bijeenkomsten op het Grafisch Lyceum in Rotterdam. Daar staan bijna alle kinderen op als ze aan een groep twaalfjarigen vraagt wie er leeftijdgenootjes kent die vapen. Een van de kinderen, Gabriel, vertelt hoe hij in aanraking kwam met elektronische sigaretten: “De eerste keer werd het in mijn mond geduwd en toen vond ik het eigenlijk best wel lekker. Dat was op school en onder groepsdruk van al mijn vrienden… Het is gewoon heel erg zoet en lekker, dus ik dacht, het kan niet zo slecht zijn.” Uiteindelijk stopt Gabriel ermee na gesprekken met zijn ouders en doordat hij tijdens het voetballen merkt dat hij moeite heeft met sprinten.

In Zembla ontrafelen de Australische journalisten hoe de tabaksindustrie enorm lobbyt voor de e-sigaret. En niet zonder reden. Alleen al afgelopen jaar verdient British American Tobacco bijna een miljard aan de verkoop van e-sigaretten. Kinderen komen ermee in aanraking door leeftijdsgenootjes en ook via sociale media. In Zembla blijkt hoe doodeenvoudig minderjarigen e-sigaretten online en in winkels kunnen kopen. 

Wanda de Kanter: “De overheid laat onze kinderen verslaafd en ziek maken. Je kan werkelijk op elke straathoek vapes kopen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft niet genoeg handhavers. Er is geen enkele controle op. Je zal dus andere maatregelen moeten nemen.”

Zembla - De nieuwe nicotineverslaafden - donderdag 20 oktober – 20.25 uur bij BNNVARA op NPO2