De belangrijkste nationale en internationale reacties op het IPCC-rapport

China is niet alleen het land met het grootste aantal inwoners ter wereld, maar ook met de grootste CO2-uitstoot. Het is verantwoordelijk voor een derde van alle broeikasgassen die wereldwijd worden uitgestoten. 

De Chinese overheid liet meteen al weten geen plannen te hebben het klimaatbeleid te wijzigen naar aanleiding van het IPCC-rapport. In het land is nauwelijks melding gemaakt van het rapport. De Volksrepubliek blijft ernaar streven in 2060 klimaatneutraal te zijn en rekent erop dat het land in 2030 op zijn hoogtepunt is wat betreft de uitstoot van CO2. Daarna moet dat alsmaar minder worden. China wordt al geruime tijd bekritiseerd wegens het openen van tientallen kolencentrales. Het land worstelt met een groeiende vraag naar betaalbare energie. China telt al meer dan duizend kolencentrales en dat is ongeveer de helft van de kolencentrales op aarde.

De VS, de nummer 2 van de wereld qua CO2-uitstoot, zegt dat het rapport laat zien dat ambitieus klimaatbeleid niet meer uitgesteld kan worden. President Joe Biden vindt dat de wereld het zich niet kan permitteren om te wachten. "De signalen zijn onmiskenbaar. De wetenschap is niet te ontkennen. En de kosten van passiviteit blijven oplopen", twitterde de president.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zegt dat het rapport in de aanloop naar klimaattop COP26 nog eens laat zien dat naar aanleiding van de wetenschap actie ondernomen moet worden. Hij noemde het essentieel dat alle landen, maar vooral de grote economieën, zich in dit "cruciale" decennium gaan inzetten om de opwarming van de aarde te beperken.

Australië is gewend aan extreme droogte en hitte en kent vrijwel jaarlijks bosbranden. De branden worden wel steeds heviger en dat zou volgens wetenschappers door een warmer klimaat komen. In de Australische zomer van augustus 2019 tot maart 2020 brandde 12 miljoen hectare land af. Dat wordt onder meer toegeschreven aan veranderingen in de soorten en de staat van de vegetatie.

Ondanks die problemen zegt Australië al genoeg te doen aan de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en maakt geen extra plannen of doelstellingen daarvoor, zegt de conservatieve premier Scott Morrison. Hij benadrukt dat het land erg zijn best doet klimaatneutraal te worden, maar hij wil er geen deadline voor vastleggen.

Morrison wil best meer bijdragen om de uitstoot terug te dringen, maar niet als maatregelen een enorme last gaan opleveren voor bepaalde groepen of regio's. Dat zou ook politieke problemen veroorzaken volgens plaatselijke media. Morrison blijft tegenstander van extra belastingen op de uitstoot en wil geen tijdstip vastleggen waarop het land klimaatneutraal zou moeten zijn, ook niet het jaar 2050. "Ik kan namens Australië geen blanco cheque ondertekenen voor doelstellingen waar geen plan voor is", aldus Morrison. Hij stelt dat dit soort onzekere doelstellingen per slot van rekening het land veel meer gaan kosten dan voorzien.

De Britse premier Boris Johnson vindt dat het rapport een 'wake-upcall' moet zijn voor de wereld. Hij benadrukt dat het komende decennium cruciaal is voor de toekomst van de planeet. De premier zegt dat duidelijk is welke maatregelen genomen moeten worden om klimaatverandering tegen te gaan.

Johnson pleitte ook voor financiële steun aan landen die de gevolgen ondervinden van de opwarming van de aarde. In het Verenigd Koninkrijk wordt dit najaar een grote klimaattop gehouden.

Het nieuwste VN-klimaatrapport toont volgens Eurocommissaris Frans Timmermans aan hoe "immens dringend" de strijd tegen klimaatverandering is. Aan die strijd moet de hele wereld meedoen. Bovendien moeten maatregelen worden versneld, aldus Timmermans die klimaatbeleid onder zijn hoede heeft.

Op de volgende klimaattop komend najaar moet de wereld uitspreken dat het genoeg is geweest, twitterde Timmermans na het uitkomen van het rapport van VN-klimaatpanel IPCC. Om nog op tijd te zijn om de opwarming van de aarde te beperken tot de afgesproken 1,5 graad moeten "we resoluut en eensgezind handelen".

De EU heeft zich ten doel gesteld om in 2030 netto 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Uiterlijk in 2050 moet Europa het eerste klimaatneutrale continent ter wereld worden en de Europese Green Deal realiseren. Vorige maand heeft Brussel plannen gepresenteerd om dat doel te halen. Zo mogen binnen veertien jaar alleen nog stekkerauto's worden verkocht. "Maar dit is een mondiale crisis: om de 1,5 graad binnen bereik te houden is het nodig in heel de wereld onder de streep geen CO2 meer uit te stoten en het beleid om daar te geraken sneller in te voeren”, aldus Timmermans.

VN-secretaris-generaal António Guterres zegt in een verklaring over het rapport: “De alarmbellen klinken oorverdovend en het bewijs is onweerlegbaar: de uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van fossiele brandstoffen en ontbossing verstikt onze planeet en brengt miljarden mensen in gevaar.” Dit rapport moet volgens Guterres het einde betekenen voor steenkool en fossiele brandstoffen: “voordat ze onze planeet vernietigen”.

Mohamed Nasheed, voormalig president van de eilandengroep Malediven, meldt dat kwetsbare landen de dupe zijn van rijke landen. "Wij betalen met onze levens voor de koolstofdioxide die door anderen is uitgestoten", aldus Nasheed. De oud-president treedt op als ambassadeur voor het Climate Vulnerable Forum, dat bestaat uit 48 landen.

"Onze mensen sterven in kwetsbare ontwikkelingslanden vanwege de verbranding van fossiele brandstoffen voor consumptie en economische groei in rijke landen", reageerde hij. Nasheed noemde het zeer onrechtvaardig dat vooral ontwikkelingslanden worden bedreigd door klimaatverandering. De ambassadeur zei te vrezen voor de gevolgen als het niet lukt de opwarming van de aarde te beperken. "Dan worden kleine eilandstaten en kwetsbare landen aan de kust verzwolgen door een stijging van de zeespiegel van 3 meter.

In Nederland noemt demissionair premier Mark Rutte het klimaatrapport van het IPCC "zeer zorgelijk". Hij noemt het "extra belangrijk" dat de klimaatdoelstellingen in zowel Nederland als daarbuiten gehaald worden. Wel erkende hij dat er ook in Nederland "een gat" zit tussen de klimaatdoelen en de mate waarin die met het huidige beleid bereikt worden. Zowel het huidige als het volgende kabinet zal zich moeten inzetten dat gat te dichten, aldus Rutte.

De Nederlandse banken vinden dat de overheid met duidelijk beleid moet komen over de energietransitie zodat "banken, bedrijven en consumenten beter weten wanneer welke stappen gezet moeten worden". Dat zegt de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in een reactie op het klimaatrapport. Ook willen de banken dat er "robuuste data" over de CO2-uitstoot komen zodat ze gerichter kunnen inspelen op waar die aangepakt moet worden.

NVB-voorzitter Medy van der Laan hoopt dat het nieuwe rapport een impuls geeft om extra stappen te zetten. "Banken willen graag samen met overheden, bedrijven en consumenten kijken op welke manier de verschillende plannen verder kunnen worden aangescherpt, waarbij we moeten zorgen dat het ook draagbaar is voor iedereen."

Het bedrijf met de hoogste CO2-uitstoot in Nederland is Tata Steel. Tata Steel "beseft de urgentie" van het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, zegt ze in reactie op het rapport. Een woordvoerder wijst erop dat het bedrijf samen met vakbond FNV opdracht heeft gegeven tot een nieuw onderzoek naar de beste manier om de productie van staal in Nederland te verduurzamen.

Shell staat in de top 5 als het gaat om bedrijven met de hoogste Co2-uitstoot in Nederland. Wereldwijd staat Shell in de top 10 van bedrijven met de hoogste C02-uitstoot. Het olie- en gasbedrijf laat weten het IPCC-rapport nog te bestuderen en tot die tijd niet te kunnen reageren. Of en wanneer Shell wel reageert is volgens een woordvoerder niet duidelijk. Onlangs kondigde Shell nog aan in beroep te gaan tegen de uitspraak van de rechtbank in Den Haag in de zaak die Milieudefensie en anderen aanspanden tegen Shell. Twee maanden geleden stelde de rechter dat Shell haar wereldwijde netto CO2-uitstoot in 2030 met 45 procent moet verminderen ten opzichte van het niveau van 2019.

De Unie van Waterschappen ziet in de dagelijkse praktijk dat het weer steeds extremer wordt. In het IPCC-klimaatrapport van de VN zien de waterschappen dat bevestigd, ze pleiten daarom ook voor het versnellen van klimaatregelen.

"Dat klimaatverandering voor de waterschappen geen toekomstscenario is maar dagelijkse praktijk, heeft de watersnood in Limburg wel aangetoond", aldus Hetty Klavers, bestuurslid van de Unie van Waterschappen. "Na drie extreem droge zomers hebben we nu een zomer met extreme wateroverlast door hoosbuien en hoge rivierstanden achter de rug."

De waterschappen investeren jaarlijks al 1,8 miljard euro in sterkere dijken en het aanleggen van regenwaterbuffers, maar zeggen dat er meer maatregelen nodig zijn om ook bijvoorbeeld hogere golven, overmatige regen en het water uit grote rivieren in de toekomst voldoende ruimte te geven. De overheid moet volgens de waterschappen meer geld steken in toekomstbestendige keuzes bij het inrichten van een landschap om schade door extreem weer als droogte en overstromingen te beperken.

Volgens ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland onderstreept de studie "nogmaals de urgentie dat we nu echt moeten gaan handelen" om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Met het Nederlandse Klimaatakkoord, de Europese Green Deal, de verdergaande klimaatplannen van Brussel en het mondiale klimaatakkoord van Parijs, liggen er volgens de werkgevers veel doelstellingen en plannen klaar om uitgevoerd te worden. Het is nu een kwestie van doen, volgens de lobby van het bedrijfsleven.

"In onze nieuwe koers zetten we vol in op een duurzaam, klimaatneutraal Nederland. Om dat te bereiken moet nu echt werk worden gemaakt van de uitvoering van het Klimaatakkoord en de nieuwe klimaatplannen van de Europese Commissie", aldus de organisaties. Dat laatste zou niet alleen een taak voor bedrijven zijn. "Iedereen moet leveren, bedrijven, burgers, ook politiek en de overheid."