Cargill: eten met een bijsmaak

De Franse journalisten reizen naar de Verenigde Staten en Brazilië. De Cargill-industrie daar veroorzaakt volgens inwoners problemen voor mens en natuur. Om steeds hogere rendementen te bereiken heeft Cargill het weredwi jde productiesysteem onderverdeeld in bevoorradingszones. Zo haalt het bedrijf tarwe uit Oekraïne en cacao uit Ivoorkust. Palmolie uit Indonesië en suiker en soja uit Brazilie. Volgens critici kleven er nadelige gevolgen aan deze hyperspecialisatie. Maar dat weerlegt vicepresident M. Fernandez van Cargill: ' We willen de dingen goed doen. En als er fouten worden gemaakt, herstellen we ze.'
De journalisten hebben maanden moeten wachten op het interview. Pas op het laatste moment stemde het bedrijf in ze via internet te woord te staan over hun bevindingen. Ze kregen geen toestemming een productiefaciliteit van Cargill te bezoeken en besloten zelf op onderzoek te gaan.

Landroof
In het Amazonegebied is het landschap ingrijpend veranderd door de lucratieve handel in soja. Kleine boeren worden één voor één uitgekocht door de grootgrondbezitters. Maar ook landroof is een groot probleem vertelt gemeenteraadslid Ivete Bastos. Huizen worden in de brand gestoken en er zouden ook moorden zijn gepleegd. I. Bastos: 'In het Amazonegebied, is soja het gewas van de dood. Dan heb ik het over Cargill en over soja. Soja zou voor ons geen belangrijk gewas zijn als er geen mensen achter zaten die het kopen en deze handel ontwikkelen.'  Bastos is een van de weinigen die zich hierover durft uit te spreken. Ze wordt continu beveiligd omdat ze bedreigd wordt.

'Cargill-haven illegaal'
Cargill exporteert jaarlijks 2,5 miljoen ton soja uit Brazilië naar Azië en Europa. Van de sojaolie wordt biobrandstof gemaakt. En van het meel uit de soja goedkoop veevoer. Dat wordt ook in Nederland veel gebruikt. Cargill heeft een grote haven gebouwd bij de stad Santarém aan de Amazone rivier om alle soja te kunnen vervoeren. Volgens bewoners komen bij het inladen van de schepen stofwolken vrij die tot gezondheidsklachten leiden. Volgens aanklager F. Pontes heeft Cargill vooraf niet het verplichte milieueffectonderzoek gedaan. Daarom is de Cargill-haven volgens hem illegaal. De officier van justitie is boos op de onderneming: ' Als er iets misgaat komt de vervuiling direct in het centrum waar de meeste mensen wonen. Ze hebben geen respect gehad voor de inwoners.'  Na een rechtszaak, moest de Cargill tot aanpassingen overgaan. Volgens bewoners zijn de problemen nog niet opgelost, maar de vicepresident vindt dat het bedrijf niets verkeerd heeft gedaan: ' De regering heeft onze plannen in eerste instantie goedgekeurd. Pas toen er veel protesten kwamen uit Santarém zeiden ze dat er mogelijk een fout zat in de vergunningaanvraag. Maar het punt is: we veranderden wat nodig was.'

Ontbossing
Milieuorganisaties wijzen Cargill er al jaren op dat de massale sojaproductie in het Amazonegebied tot ontbossing leidt. In de Braziliaanse staten Para en Mato Grosso werd in twintig jaar tijd een bosgebied zo groot als Duitsland gekapt of in de as gelegd. Het leefgebied van de indianen is hierdoor verwoest. Cargill belooft sinds 2004 om duurzamere soja te produceren. Maar de journalisten leggen de hand op vertrouwelijke documenten waaruit blijkt dat de multinational zaken heeft gedaan met boeren die boetes op hun naam hadden staan wegens ontbossing. Vicepresident M. Fernandez zegt de journalisten toe naar het document te kijken: ' Ik ken wel andere gevallen waarbij mensen oogsten opkochten die ze niet hadden moeten kopen. Die werknemers werken niet meer voor ons.'

Vervuiling
Ook in de Amerikaanse staat Arkansas wijzen betrokkenen op problemen rond de vergunningaanvraag van een megastal waar duizenden Cargill-varkens in staan. Het staat dicht in de buurt van een natuurgebied waar de rivier de Buffalo doorheen stroomt. De varkens produceren miljoenen liters mest per jaar. Het wordt vervolgens uitgesproeid door plaatselijke boeren over de omringende stukken land. Geoloog en emeritus hoogleraar J. van Brahana maakt zich hier zorgen over. Hij is bang dat de giftige stoffen uit de mest de rivier vervuilen: ' Dat kan gevaarlijk zijn voor zuigelingen en ouderen.'  Kinderen spelen met hun ouders en grootouders in de meren en beken van het natuurpark.

Gevolgen niet goed in beeld gebracht
Volgens de geoloog zijn de mogelijke gevolgen vooraf niet goed in beeld gebracht en is de faciliteit daarmee illegaal. Vicepresident M. Fernandez wijst de verantwoordelijkheid hiervoor af omdat de stal zelf niet van Cargill is. De duizenden varkens die erin staan zijn wel eigendom van het bedrijf. Er wordt alsnog onderzoek uitgevoerd. Maar vicepresident M. Fernandez vindt niet dat de varkensfabriek onwettig genoemd kan worden: ' Ik denk dat er misschien wel wat problemen opduiken bij het milieuonderzoek. Ik vermoed dat de regering zal vragen een aantal zaken te wijzigen. Maar dat gebeurt zo vaak.'

ZEMBLA INTERNATIONAAL: ‘Cargill: eten met een bijsmaak’, woensdag  27 oktober, 2015 om 20.25 uur bij de VARA op NPO 2.