Bloedhandel

In ZEMBLA INTERNATIONAAL een onderzoek naar de risico’s en dilemma’s van de betaalde bloedhandel voor levensreddende medicijnen.
Wereldwijd zijn honderdduizenden patiënten afhankelijk van geneesmiddelen die gemaakt zijn van bloedplasma van donoren. Ook duizenden Nederlanders met bloedstollingsziektes of afweerproblemen. Zwitserse journalisten zoeken uit waar internationale farma-bedrijven het plasma vandaan halen. Ze komen in de straatarme wijken van Cleveland terecht. Berooide Amerikanen worden daar betaald voor plasmadonaties. In Amerika is het betalen van donoren toegestaan. Maar om veiligheidsredenen mag dat in Nederland niet, net als in de meeste Europese landen. Door Europese regelgeving mogen internationale geneesmiddelenfabrikanten hun plasma-middelen ook in Europa verkopen. Volgens deskundigen kleven daar risico’s aan.

Jean-Jacques Huart, hematoloog en directeur bloedbank Lille: “We weten dat ziektebeelden veel vaker kunnen voorkomen bij betaalde donaties. Er zijn natuurlijk tests waarmee je dit kunt voorkomen, maar een nieuw type infectie zou tot een ernstige toename kunnen leiden van het veiligheidsrisico.”

Bloed en plasma worden getest op infectieziektes voordat het in geneesmiddelen gebruikt mag worden. Maar sommige ziektes zijn pas na langere tijd aantoonbaar in het bloed. Ze kunnen een patiënt die het bloed of plasma ontvangt, besmetten. Zelfs een griepje kan al een bedreiging vormen. Als mensen plasma afstaan omdat ze er geld voor krijgen, bestaat een kans dat ze niet helemaal eerlijk zijn over hun gezondheid. Daarom is dit in de meeste Europese landen niet toegestaan. Volgens de farma-bedrijven die betaald plasma in hun medicijnen verwerken, wordt ook voor iedere betaalde donatie bepaald of de donor geschikt is om plasma te geven. Maar volgens getuigenissen in de reportage, zijn de vragen makkelijk te omzeilen.

Amerikaanse donor: “Ze vragen je bijvoorbeeld of je in de gevangenis hebt gezeten, of je seks hebt gehad en of je aids hebt, of tatoeages. Rare vragen, maar je antwoordt dan gewoon met: “Nee, nee, nee”.”

Amerikaanse donor: “Er komen daar ook mensen die het geld gebruiken om drugs te kopen. Afgelopen zomer was K2 een hype. Ook als je op drugs test, vind je dat niet terug in de urine. Een paar dagen wachten dus en je kan weer terug.”

Op sites en ramen van speciale plasma-centra van de fabrikanten worden berooide Amerikanen met geld naar binnen gelokt. Ze staan in de rij om 2 keer per week bloedplasma te geven voor een paar tientjes per keer. 

Socioloog Luke Shaefer: “We liepen de plasmakliniek binnen en vroegen mensen waarom ze hier komen. Ze zijn allemaal hun baan kwijt. Vaak is dit hun enige bron van inkomsten, hun enige optie.”

 © Point Prod

regie: Pierre Monnard

Ned Bewerking: Marieke van Santen

Transcriptie van deze uitzending

Lees de factsheet van de Wereld Gezondheidsorganisatie over bloeddonatie.

Lees de reactie van plasmaproducenten op deze uitzending.