Biologische sector in verzet tegen Europese plannen voor gentech-voedsel

Biologische boeren en voedingswinkels willen dat het kabinet niet instemt met deregulering van gentech voedsel in Europa. Dinsdag neemt de Tweede Kamer 45.000 handtekeningen in ontvangst die zijn ingezameld met de petitie 'houd ons voedsel gentechvrij'. Volgens de ondertekenaars dreigen de nieuwe plannen van Europa het einde te betekenen van de biologisch geteelde gewassen die nu nog gentech vrij zijn.

Genetisch gemodificeerde gewassen (GMO) worden sinds de jaren ’90 in grote delen van de wereld geteeld. In Europa gelden hiervoor sinds 2001 echter strenge regels. Mogelijk worden die regels voor nieuwe technieken zoals CRISPR-Cas, binnenkort versoepeld. Met deze GMO-techniek kan het DNA van een plant worden aangepast.

Er is al jaren een sterke lobby om de techniek te dereguleren. Ook wetenschappers van de Wageningen Universiteit en Research (WUR) en Universiteit Utrecht hebben zich actief ingezet om de strenge Europese regels rondom het genetisch modificeren te versoepelen. Hierbij hebben ze gebruik gemaakt van ‘simplistische’ en ‘misleidende’ claims over de vermeende voordelen van gentechnologie voor de verduurzaming van de landbouw. Collega-wetenschappers uitten in april dit jaar in Zembla forse kritiek op de manier waarop politiek en de maatschappij worden beïnvloed. Hoogleraar Esther Turnhout van de Universiteit Twente: “Ik vind dit kwalijk en zorgwekkend voor de integriteit en onafhankelijkheid voor de wetenschap”.

UvA-hoogleraar Haring vreest dat vooral grote multinationals, zoals Bayer en Syngenta, gaan profiteren van deze techniek, omdat ze gaan proberen patenten aan te vragen op hun 'uitvinding'.  Daarmee wordt het voor andere kwekers niet meer mogelijk om die door te ontwikkelen en kan daarmee de diversiteit van voedsel in gevaar komen. Haring: "Het CRISPR-Cas systeem is al eigendom van anderen en als je dat in planten wil gebruiken moet je er voor betalen". In het voorstel dat er nu ligt ziet Haring niet terug hoe de EC wil voorkomen dat bedrijven patenten gaan aanvragen op gewassen die met CRISPR-Cas tot stand zijn gekomen. “Hier wordt volledig aan voorbij gegaan. CRISPR vrijgeven betekent dat er meer patenten gaan komen.” Vorige week bracht het Nederlandse kabinet haar standpunt naar buiten dat het Europese voorstel om de regels rond gentech te versoepelen steunt.

De bio-sector is daar niet blij mee en vindt dat bio-boeren in de nieuwe plannen niet beschermd worden. Als in velden rond een biologische boerderij GMO-technieken gebruiken, bestaat het risico dat de biologische velden daarmee vermengd raken en kruisbestuiving plaatsvindt. De planten die de bioboer verbouwd, zouden dan niet meer gentech vrij zijn. “Er is niets gereld voor aansprakelijkheid. Sterker nog, er wordt gesuggereerd dat biologische boeren die technieken gewoon zelf zouden moeten gebruiken, terwijl het voor de biologische sector onbestaanbaar is om direct op DNA niveau in te grijpen”, zegt de biologische sector in een verklaring.

De biologische boeren willen dat voortaan op de etiketten in de supermarkt komt te staan of genetische technieken zijn toegepast bij de productie. Als de nieuwe Europese regelgeving er komt, betekent het dat het gebruik van technieken zoals CRISPR-Cas kunnen worden toegepast zonder dat op het etiket in de supermarkt te vermelden. Consumenten moeten zelf de keuze kunnen maken om wel of geen genetisch gemodificeerd voedsel te eten, zeggen de 45.000 ondertekenaars van de verklaring.

Kijk de uitzending 'Sleutelen aan zaad':