Belastingdienst controleerde lage inkomens extra op fraude

De Belastingdienst heeft jarenlang mensen met een laag inkomen extra gecontroleerd als zij een aanvraag deden voor toeslagen voor kinderopvang. Deze mensen werden geselecteerd vanwege fraudebestrijding. Bij mensen met hogere inkomens gebeurde dit niet. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws.

Wie een laag inkomen had, liep een grotere kans eruit gepikt te worden door het zogeheten risicoclassificatiemodel van de afdeling Toeslagen. De Belastingdienst concludeert nu, na een eigen analyse en verschillende rapporten dat deze manier van selecteren mogelijk 'onrechtmatig' en 'discriminerend' was. Burgers zouden 'gestigmatiseerd' kunnen worden. De dienst is inmiddels gestopt met deze manier van controleren na een kritisch rapport van consultancybureau KPMG.

RTL en Trouw schrijven dat het risicoclassificatiemodel vanaf april 2013 gebruikt werd om te bepalen welke aanvragen voor toeslagen extra controle zouden krijgen. Het gaat om een zelflerend algoritme, dat zelf bepaalt welke indicatoren erop wijzen dat aanvragen voor toeslagen een verhoogde kans op fouten of fraude kennen. Alle aanvragen kregen een risicoscore. Aanvragen met de hoogste risicoscore werden vervolgens extra gecontroleerd.

Uit verschillende Zembla-uitzendingen blijkt dat de Belastingdienst al jaren op onjuiste manier omgaat met persoonsgegevens. In de uitzending ‘Prutsen en pielen zonder pottenkijkers’ uit 2017 is al te zien dat de zogenoemde Broedkamer, de afdeling waar data-analyse, tussen 2013 en 2016 de autorisatie van het systeem niet op orde heeft. De Broedkamer, die in 2016 overging in het bedrijfsonderdeel Data & Analytics , is een belangrijke spil in de reorganisatie van de Belastingdienst. Door verschillende gegevens aan elkaar te koppelen en te analyseren probeert de Belastingdienst tegen minder kosten meer belastinggeld op te halen.

Bekijk de uitzending 'Prutsen en pielen zonder pottenkijkers'